نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• کبری خادم ¹
• محمد جنگجو ²
• منصور مصداقی ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع‌ طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

² استادیار، گروه مرتع وآبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

³ استاد، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

چاله‌های هلالی آبگیر، در بالادست دق محمدآباد چاهک، به منظور جلوگیری از ورود رواناب به داخل دق و در نتیجه جلوگیری از گسترش کویر احداث شده‌اند. در داخل چاله‌ها بذر تاغ و آتریپلکس نیز کشت شده است. این پژوهش با هدف بررسی اثر اندازه چاله‌ها بر استقرار گیاهان و تعیین بهترین محل استقرار نهال‌های کاشته شده و گیاهان بومی منطقه در هلالی آبگیر انجام شد. در امتداد ترانسکت‌های خطی، 30 چاله هلالی در داخل آبراهه و 30 چاله روی پشته (خارج آبراهه) انتخاب و یک هلالی فرضی نیز در مجاورت هر چاله و با همان ابعاد در نظر گرفته شد. در هر هلالی آبگیر پنج زون استقرار در نظر گرفته شده و در داخل هر زون تعداد گیاهان کاشته شده و سایر گیاهان به‌صورت جداگانه شمارش شد. احداث هلالی در داخل آبراهه اثر بیشتری بر استقرار نهال گیاهان کاشته شده نسبت به هلالی‌های خارج از آبراهه داشت. با افزایش مساحت هلالی آبگیر تعداد نهال‌های آتریپلکس و گیاهان طبیعی منطقه افزایش یافت، ولی این رابطه برای نهال تاغ معنی‌دار نبود. بیشترین استقرار برای گیاهان کاشته شده در بخش میان‌ هلالی و برای گیاهان طبیعی در بخش وسط  هلالی بود. با افزایش مساحت هلالی درصد تخریب آنها بیشتر شد. براساس نتایج این تحقیق، پیشنهاد می‌گردد که چاله‌های هلالی در داخل آبراهه، تا اینکه در دامنه‌ها، احداث شوند. برای کاشت گیاه آتریپلکس از چاله‌های بزرگ (10-12 متر مربع) و برای گیاه تاغ از چاله‌های کوچک (6-8 متر مربع) استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

• احیا مناطق خشک
• جمع‌آوری رواناب
• کنترل دق
• کویر

عنوان مقاله [English]

An investigation on the most suitable size of curved pits and the best plantation place inside the curves (Case study: Koomiran rangelands, Ghaen, southern Khorassan)

نویسندگان [English]

• Kobra Khadem ¹
• Mohammad Jankju ²
• Mansour Mesdaghi ³

چکیده [English]

Curved pits have been constructed in the upper slopes of Mohammadabad-e-Chahak playa, in order to reduce runoff entrance and thereby control the playa extension. Seeds of Haloxylon persicum and Atriplex canescence have also been sown inside the pits. This research was aimed to investigate effects of pit size and pit zones on establishment rates of the cultivated or naturally growing plants. Along the line transects, 30 pits were created within the streams and 30 in flat areas. A hypothetical pit was also considered close to each pit, with the same dimensions. The number of cultivated and naturally growing plants was counted in five different zones within each pit. Plant establishment was higher for the pits created inside the streams as compared to the flat areas. The number of established A. canescence and naturally growing plants was increased by increasing the size of curved pits, however it did not affect the establishment of H. persicum seedlings. The cultivated plants showed the highest establishment in the middle of the ridge; but the highest number of naturally growing plant was found in the center of pits. The percentage of pit destruction was increased by increasing their size, nevertheless the number of broken pits was low (15%). Accordingly, we suggest, creating pits inside the streams, rather than flat areas, small pits (6-8 m²) for H. persicum but large pits (10-12 m²) for A. canescence. 

کلیدواژه‌ها [English]

• Restoration of arid lands
• water harvesting
• playa control