نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• پرویز غلامی ¹
• جمشید قربانی ²
• مریم شکری ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

² نویسنده مسئول، استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³ دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

چرای بیش از حد ظرفیت می­تواند موجب تغییراتی در پوشش گیاهی مراتع گردد. در این تحقیق از تنوع، غنا و برخی گروه‌ها و خصوصیات کارکردی به­عنوان گزینه­ای برای ارزیابی پاسخ پوشش گیاهی به شدتهای مختلف چرای دام استفاده شد. مطالعه در منطقه ماهور ممسنی در استان فارس در سه شدت چرا (قرق بلند مدت (مرجع)، کلید و بحرانی) انجام شد. نمونه‌گیری پوشش گیاهی به صورت تصادفی- منظم با ثبت درصد تاج پوشش گونه­های گیاهی انجام گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که افزایش شدت چرای دام موجب کاهش معنی­دار شاخص­های تنوع و غنای گونه­ای گردید. همچنین درصد تاج پوشش تیره­های گندمیان، پروانه­آساها، پامچالیان، چتریان و علف گربه به­طور معنی­داری پاسخ منفی به شدت چرای نشان داده و در مقابل پاسخ مثبت به شدت چرای دام در تیره­های شب­بو، نعناعیان، بارهنگ و پنیرکیان مشاهده گردید. علاوه بر این، برخی گروه­های کارکردی نظیر یک­ساله­ها، تروفیت­ها و گندمیان به طور معنی­داری از منطقه مرجع به بحرانی کاهش پیدا کردند. از یافته­های دیگر این تحقیق می­توان به کاهش معنی­دار گیاهان کم­شونده و افزایش گیاهان زیاد­شونده از منطقه مرجع به منطقه بحرانی اشاره کرد. گیاهانی که در بانک بذر خاک حضور داشتند به­طور معنی­داری نسبت به گیاهانی که در بانک بذر حضور نداشتند درصد تاج پوشش خود را در منطقه مرجع افزایش دادند. بنابراین با توجه به آسیب دیدن برخی شاخص­های پوشش گیاهی در اثر چرای دام، اصلاح روشهای بهره­برداری و مدیریت مراتع منطقه به منظور احیاء پوشش گیاهی توصیه می­گردد.
 

کلیدواژه‌ها

• شدت چرا
• تنوع و غنای گونه‌ای
• چرای مفرط
• قرق
• ماهور ممسنی

عنوان مقاله [English]

Changes in diversity, richness and functional groups of vegetation under different grazing intensities (Case Study: Mahoor, Mamasani Rangelands, Fars province)

نویسندگان [English]

• Parvez Gholami ¹
• Jamshid Ghorbani ²
• Maryam Shokri ³

چکیده [English]

Overgrazing can alter rangeland vegetation in different ways. In this study, we used diversity, species richness and plant functional groups as the alternative to assess the vegetation response to different grazing intensities. This was done under three grazing intensities (long-term exclosure as reference area, key area, and critical area) in rangelands of Mahoor Mamasani in Fars province. Vegetation sampling was carried out by random-systematic method and measuring the cover of plant species. The results showed that species diversity and richness significantly decreased with an increase in grazing intensity. Also, the cover percentage of Gramineae، Papilionaceae، Primulaceae، Umbelliferae and Valerianaceae significantly showed a negative response to grazing intensity while a positive response was found for Cruciferae، Labiatae، Plantaginaceae and Malvaceae. Moreover, some functional groups such as annuals, therophytes and Gramineae were significantly reduced from reference area to key area. The other finding of this study showed that decreaser plants significantly had less cover in critical area whereas increaser plants had greater cover in critical area. Species with storage of seeds in soil seed bank significantly had greater cover in aboveground vegetation in reference area than those species absent from soil seed bank. Due to the damage of some vegetation indices under overgrazing, it is recommended to make some changes in rangeland management and utilization in order to restore vegetation

کلیدواژه‌ها [English]

• grazing intensity
• Species richness
• diversity
• overgrazing
• Exclosure
• Mahoor Mamasani