نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا باقری ¹
• صدیقه محمدی ²

¹ استادیار گروه منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد بافت،

² دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشگاه تهران

چکیده

این تحقیق به‌منظور بررسی توزیع مکانی خشکسالی در استان کرمان با شاخص SPI و مقایسه روش‌های درون‌یابی کریجینگ و عکس فاصله با توان‌های یک تا پنج، طی یک دوره آماری 30 ساله (سال آبی 50-1349 تا 80-1379) انجام شد. یافته‌ها نشان داد طی دوره آماری مورد مطالعه (در فواصل زمانی 10 ساله)، میانگین مقدار SPI در سال آبی70-69 بیشترین مقدار خود (مرطوب ملایم) و در سال آبی 80-79 کمترین مقدار خود (خشکسالی متوسط) را داشته است. در تمام سال‌های مورد بررسی واریوگرام مناسب برازش داده شده به ساختار مکانی داده‌ها، مدل نمایی بوده و دامنه مؤثر هر ایستگاه نیز تا فاصله حدود 03/18 کیلومتری آن برای همه سال‌ها بجز سال آبی70-69 (که دامنه مؤثر آن 02/5 کیلومتر است) می‌باشد. ارزیابی روش‌های درون‌یابی به کمک تکنیک اعتبارسنجی حذفی نشان داد که روش زمین‌آمار کریجینگ بهترین روش درون‌یابی برای همه سال‌ها بجز سال70-69 است که در این سال روش عکس فاصله به توان 5 بهترین روش درون‌یابی است. نقشه پهنه‌بندی مکانی مقادیر شاخص SPI در سال‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد که در سال آبی50-49 در قسمت جنوبی استان، شهرستان‌های جیرفت و عنبرآباد، خشکسالی متوسط و در بقیه قسمت‌های استان خشکسالی ملایم و در شهرستان رفسنجان ملایم مرطوب را شاهدیم. در سال60-59 در قسمت عمده­ای از سطح استان، خشکسالی ملایم و در شهرستانهای بم و بردسیر و شرق جیرفت ملایم مرطوب را شاهدیم. در سال70-69 شاهد خشکسالی‌های ملایم در شهرستان‌های کرمان، بافت، کهنوج و قسمتهای شرقی جیرفت هستیم. البته در سال آبی 80-79 تمام سطح استان در معرض خطر خشکسالی قرارگرفته است، به­طوری­که در نیمه جنوبی استان (شهرستان‌های بافت، جیرفت و کهنوج) خشکسالی متوسط و در نیمه شمالی استان (شهرستان‌های کرمان، رفسنجان و بردسیر) خشکسالی ملایمی‌حاکم است. نقشه توزیع خطای درون‌یابی نیز حکایت از دقت بالای درون‌یابی به­ویژه در محدوده ایستگاه‌های باران‌سنجی دارد.

کلیدواژه‌ها

• تغییرات مکانی
• واریوگرام
• خشکسالی
• زمین‌آمار
• کرمان

عنوان مقاله [English]

Investigation on spatial variations of drought using geostatistics in Kerman province over a thirty-year period (1970- 2000)

نویسندگان [English]

• Reza Bagheri ¹
• Sedegheh Mohammadi ²

چکیده [English]

This study was performed in order to determine spatial variations of drought in Kerman province by Standard Precipitation Index (SPI) and comparing interpolation methods of Kriging and inverse distance weight with powers of 1 to 5, over a thirty-year period (1970-71 to 2000-2001). According to the results during the study period (10-year intervals), maximum and minimum average amounts of SPI were respectively recorded for 1990-91 and 2000-2001. In all studied years, exponential model was determined to be the best variogram fitted to the spatial structure of data and the effective range of each station was a distance of almost 18.03 kilometers for all years except 1990-91 with an effective range of 5, 02 km. Cross validation techniques introduced Kriging as the best interpolation method for all years except 1990-91 in which IDW to the power of 5 was the best interpolation method. Spatial zoning map of SPI showed that moderate drought was recorded for southern parts of Kerman province such as Anbarabad and Jiroft in 1970-71 while in other parts of the province slight drought was observed except Rafsanjan. In 1980-81, slight drought was observed for most parts of the province while in Bam, Bardsir and east of Jiroft slight moisture was observed. In 1990-91, there was a slight drought was recorded for Kerman, Baft, Kahnooj and east of Jiroft. In 2000-2001, all parts of the province were at risk of drought as in the southern half of the province (Baft, Anbarabad and Kahnoj) moderate drought and in the northern half of the province(Kerman, Rafsanjan and Bardsir) slight drought were observed. Error maps showed considerable accuracy of interpolation, especially near the stations.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Spatial variations
• Variogram
• drought
• Geostatistics
• Kerman