نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابراهیم فراهانی ¹
• امرعلی شاهمرادی ²
• صدیقه زارع کیا ³
• فرهاد آژیر ¹

¹ عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران

² عضو هیئت علمی بخش تحقیقات مرتع مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

³ کارشناس ارشد بخش تحقیقات مرتع مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

مطالعه چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و بررسی نحوه ارتباط آن با سایر اجزاء زنده و غیرزنده رویشگاه مربوطه به‌عنوان آت اکولوژی آن گونه در نظر گرفته می شود. این نوع مطالعات، بخش قابل ملاحظه‌ای از اطلاعات اساسی و مورد نیاز برای مدیریت اکوسیستمهای مرتعی را فراهم می سازد. در این تحقیق، آت اکولوژی گونه مرتعی Stipa barbata مورد بررسی قرار گرفت. برای این گونه ویژگیهای رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم و خاک تعیین گردید. گونه‌های همراه، چگونگی حضور گونه مورد مطالعه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، و فنولوژی گیاه نیز بررسی شد. نتایج نشان داد که رویشگاههای این گونه در دامنه ارتفاعی 890 تا3300  متر واقع شده اند، ولی عمده رویشگاههای آن در ارتفاعات 1100 تا 2800 متر می باشد. گونه مورد مطالعه در شیبهای 5/0 تا 100 درصد مشاهده شد. میانگین بارندگی در رویشگاههای آن از 221 میلیمتر در اشتهارد تا حداکثر 485 میلی‌متر در منطقه زیدشت طالقان می باشد. همچنین متوسط دمای سالانه از 5/15 درجه سانتیگراد در فیروزکوه تا 4/24 درجه سانتیگراد در قرق رود شور محاسبه شده است. مطالعات خاک شناسی نشان داد که این گونه در خاکهای بسیار کم‌عمق تا عمیق رویش دارد. بافت خاک در رویشگاههای گونه مورد مطالعه لوم شنی، لوم رسی، و لوم رسی شنی می باشد. میزان اسیدیته خاک نیز از حداقل 1/8 در قاضیان اشتهارد تا حداکثر 71/8 در قرق رود شور متغیر است. همچنین میزان هدایت الکتریکی خاک از حداقل ds/m 19/0 در گیلاوند تا حداکثر ds/m 3/1 در نصرت آباد کرج برآورد شده است. در بیشتر رویشگاههای خود بصورت گونه غالب ظاهر شده است. بطور متوسط، پوشش تاجی 5/4 درصد، تراکم 32750 پایه در هکتار و فراوانی 5/82% تعیین گردید. این گونه دارای سیستم ریشه افشان است. ریشه به شدت منشعب و در عین حال دارای وضعیت متراکم در نزدیک یقه می باشد. شروع رشد رویشی آن از اواسط اسفند تا اواسط فروردین می باشد. گلدهی از اواخر اردیبهشت تا اواخر خرداد صورت می گیرد. مرحله بذردهی بلافاصله پس از گلدهی در گیاه انجام شده و سپس در مدت یک هفته تا 10 روز بذرها خمیری شکل می شوند. از اواخر خرداد تا هفته سوم تیرماه، با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، بذرهای گیاه می رسند. از اوایل شهریور تا اوایل مهرماه گیاه در حال رکود است. بررسی ترکیبات شیمیایی نشان داد که در اوایل رشد میزان پروتئین خام و چربی خام حداکثر است، ولی به تدریج با افزایش سن گیاه کاهش می یابند.
 

کلیدواژه‌ها

• Stipa barbata
• آت اکولوژی
• فنولوژی
• استان تهران

عنوان مقاله [English]

Autecology of Stipa barbata in Tehran Province

نویسندگان [English]

• Ebrahim Farahani ¹
• Amrali Shahmoradi ²
• Sadegheh Zarekia ³
• Farhad Azhir ¹

چکیده [English]

Studying the behavior and the way a plant species functions, and investigating on its relationship with biotic and abiotic components of its habitat is considered as autecology of that plant species.  This type of studies provide valuable information which is necessary for rangeland ecosystems management. This research was conducted to study the autecology of  Stipa barbata.  In this study, some topographic, climatic, and edaphic characteristics of the rangeland ecosystem, in which the plant species grows, were determined.  Names of accompanied plant species in the ecosystem were listed.  Based on physiognomy, this plant is the dominant species in most of its habitats.  Its canopy cover, density, and frequency are 4.5%,  32750 plant/ha, and 82.5%, respectively. Phenology, root system, and the way of presence of  Stipa barbata  in the ecosystem were evaluated.  The results showed that the habitats of  this species are located in elevation range of 890 to 3300 meters above sea level while the major habitats are include elevation range of 1100 to 2800 meters above sea level.  The species grows on slopes of  0.5 to 100%.  Mean annual precipitation are 221 mm and 485 mm in Eshtehard and Zidasht Taleghan, respectively.  Mean annual temperature are 15.5 and  24.5 degree Centigrade in Firoozkooh and Rood Shoor, respectively.  The habitats for this plant species include very shallow to deep soils.  Vegetative growth starts in early March and ends in  early April. Its flowering stage is from mid May to mid June.  Seed ripening stage is from late June until mid July.  The plant has a shallow fibrous root system.   
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Autecology
• Stipa barbata
• phenology
• Tehran province