نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ناصر باغستانی‌میبدی ¹
• محمد تقی زارع ²
• جلال عبدالهی ³

¹ استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد

² کارشناس ارشد مرتع‌داری مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

³ عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

چکیده

مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرای مداوم و حفاظت از چرا در مدیریت آتی رویشگاههای مرتعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین انگیزه اثرات قرق دو دهه گذشته (83-1365) بر پوشش گیاهی مراتع واقع در محدوده ایستگاه تحقیقات مرتع نیر به عنوان الگویی از مراتع استپی استان یزد مطالعه گردید. سه قطعه آزمایشی نسبتاً یکنواخت، هر یک به مساحت 5/7 هکتار در محدوده اراضی قرق شده ایستگاه انتخاب شد. این اراضی از سال 1365 تا زمان آماربرداری در 1383 قرق کامل بوده‌اند. در حاشیه این اراضی نیز قطعات سه گانه مشابه، ولی تحت چرای مرسوم منطقه مشخص گردید. آماربرداری از درصد پوشش و تراکم گیاهان با شیوه اندازه‌گیری سطح پلات و برآورد تولید با روش قطع و توزین صورت گرفت و جهت مقایسه‌های داده‌های درون و خارج قرق از آزمون تی‌ استفاده شد. نتایج نشان داد که قرق بر درصد پوشش و تولید کل گیاهان عرصه تاثیر معنی‌دار می‌گذارد(p<0.01). تحت تاثیر قرق، دو گونه خوشخوراک Salsola rigida و Stipa barbata در عرصه توسعه بیشتری یافته است. درصد پوشش، تراکم و تولید گونه Artemisia sieberi در محدوده قرق و خارج از آن فاقد تفاوت معنی‌دار بوده‌ است(p>0.05). در عرصه چرا شده، میزان درصد پوشش، تراکم و تولید علوفه گونه‌های نامرغوب Scariola orientalis  و acanthodes  Launaea و Noaea mucronata  بیشتر از قرق بود، ولی تفاوت آنها فقط در تولید گونه اول، تراکم گونه دوم و پوشش و تراکم گونه سوم معنی‌دار شده است(p<0.05). نتایج  دو دهه قرق نشان داد که روند تغییرات پوشش گیاهی در مراتع مناطق خشک کند می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• قرق
• مراتع استپی
• مناطق خشک
• گیاهان خوشخوراک
• گیاهان نامرغوب
• چرا
• یزد

عنوان مقاله [English]

Effects of 2-decade livestock exclusion on vegetation changes in steppic rangelands of Yazd province

نویسندگان [English]

• Naser Baghestani Maybodi ¹
• Mohammad taghi Zare ²
• Jalal Abdollahi ³

چکیده [English]

Study over vegetation on grazed and ungrazed rangelands is significant for range managemen, this the effects of 2-decade exclusion on vegetation of steppic rangelands in Nir range research station were studied. Three 7.5-hectare experimental plots were selected inside and outside of the exclosure. Exclosure site had not been grazed from 1986 to 2004. The adjacent site was continuously grazed at the same time. Cover estimated on quadrates and forage yield were measured by clipping and weighting method. Data were analyzed by t-test method. Results showed that cover, density and yield of Salsola rigida and Stipa barbata increased significantly inside exclosure (p<0.01), but it was not significantly different in Artemisia sieberi (p>0.05).Cover, density and yield  of Scariola orientalis , Launaea acanthodes and Noaea mucronatawere greater in grazed area, but only the yield of first species, density of second species and cover and density of third species were significantly high (p<0.05). Two-decade protection from grazing showed that vegetation trend is very slow in arid rangelands.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Exclosure
• steppic range
• arid zone
• desirable plants
• undesirable plants
• Grazing
• Yazd