نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فریده ثقفی خادم ¹
• علی احسانی ²
• معصومه شهابی ³

¹ عضو هیئت علمی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

² دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³ کارشناس ‏ارشد مدیریت ‏بیابان، دانشگاه ‏علوم‏ کشاورزی و منابع ‏طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

اکثر مراتع کشور در مناطق خشک و نیمه‌خشک واقع شده‏اند. تجدید پوشش طبیعی اکوسیستم‏های مرتعی در این مناطق بدلیل بارندگی‏های بسیار کم، بهره‌برداری غیر‏اصولی و نابهنگام از روند کندی برخوردار می‏باشد. مطالعه فنولوژی گیاهان مرتعی از فاکتورهای مهم در اعمال مدیریت جهت بهره‏برداری بهینه از گیاهان است. از طرفی بروز خشکسالی و تنش‏های متأثر از آن موجب تغییر در مراحل رشد گیاه و همچنین تاثیر در عملکرد علوفه مرتع می‌گردد. گونه‌های گندمی Bromus kopetdaghensisDrobow، Festuca arundinacea Schreb، Stipa arabica Trin. & Rupr و Poa bulbosaL. از عناصر اصلی مناطق نیمه‌استپی تا جنگل‏های خشک مراتع خراسان و از گونه‏های نسبتاً خوشخوراک و مورد تعلیف دام بشمار می‌روند. در این تحقیق مطالعه فنولوژی (مدل درجه- روز رشد) برای گونه‌های ذکر شدهطی سال‏های 1389-1386 انجام گردید. همچنین مطالعه شرایط رطوبتی و طبقات خشکسالی با استفاده از نمایه بارش استاندارد شده (SPI) در مراتع بینالود استان خراسان رضوی در دوره آماری بیست ساله انجام شد. اثرات دوره‏های مختلف تنش خشکسالی بر ظهور اندام‏های گیاهی و طول دوره رشد رویشی و زایشی بررسی گردید. نتایج نشان داد که رشد زایشی در دوره وقوع خشکسالی کوتاه‌تر بوده است. در شرایط خشکسالی سال 1387 دوره رویشی گونه‌ها نسبت به بقیه سال‌ها زودتر آغاز شده و تغییر از حالت رویشی به زایشی در دوره کوتاه‌تری اتفاق افتاد. نتایج حاصل از بررسی درجه-روز رشد نشان داد، دامنه تغییرات از حداکثر 12/2814 درجه سانتی‌گراد در سال 1389 تا حداقل 95/2406 درجه سانتی‏گراد در سال 1387 در نوسان بود. در نتیجه نتایج حاصل از مدل درجه - روز رشد به همراه اطلاعات تغییرات ذخیره هیدرات کربن گونه‌های مهم مرتع در مراحل مختلف رشد، می‌تواند مدیریت مرتع را در تنظیم زمان ورود و خروج دام از مرتع یاری دهد.

کلیدواژه‌ها

• فنولوژی
• نمایه بارش استاندارد
• درجه- روز رشد
• گونه های مهم مرتعی و مراتع بینالود استان خراسان رضوی

عنوان مقاله [English]

Investigation of dorught and wetness conditions on phenology of main species in Binaloud rangland of Khorasan Razavi province

نویسندگان [English]

• Farideh Saghafi Khadem ¹
• Ali Ehsani ²
• Masoumeh Shahabi ³

¹ , Khorasan- Razavi Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Studying the phenology of range species is an important factor in management actions for optimal utilization of these species. On the other hand, drought and stresses arising from it cause to the changes in plant growth stages, affecting forage yield. Bromus kopetdaghensis ، Festuca arundinacea ، Stipa arabica and Poa bulbosa are the main elements of semi-steppe areas to dry forests of Khorasan rangelands as relatively palatable species, grazed by livestock. In the current research, phenology of the mentioned species was studied during 2007-2010. Moisture conditions and drought classes were also studied by Standardize Precipitation Index (SPI) in rangelands of Binalood, Khorasan Razavi province in a twenty-year period. Effects of different drought periods were investigated on emergence of plant organs and the period length of vegetative and reproductive stages. Results showed that reproductive growth was shorter during drought period. Under drought conditions of 2008, vegetative growth was started earlier compared to other years and the change from vegetative to reproductive stage occurred in a shorter period. Results of growth degree-day showed that the range was from 2814.12 in 2010 to 2406.95 centigrade degree in 2008. Consequently, GDD model could be used with relatively high accuracy in determining the appropriate time for livestock entry and exit.

کلیدواژه‌ها [English]

• phenology
• Standardized precipitation index
• growth degree days
• mail species in rangeland
• Binaloud rangeland