نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسن خسروی ¹
• اسماعیل حیدری ²
• غلامرضا زهتابیان ³
• جواد بذرافشان ⁴

¹ استادیار، گروه ه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

² دانشجوی دکتری بیابان‌زدایی، گروه ه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

³ استاد، دانشکده منابع طبیعی، گروه ه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

⁴ دانشیار، گروه آبیاری و آبادانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، ایران

چکیده

دشت یزد-اردکان در سال‌های اخیر با افت چشمگیر سطح آب زیرزمینی مواجه شده است. می‌توان انتظار داشت با بررسی خشکسالی هیدروژئولوژیکی به مدیریت صحیح آبخوان این دشت کمک کرد. در مطالعه حاضر به منظور بررسی خشکسالی هیدروژئولوژیکی از شاخص منابع آب زیرزمینی (Groundwater Resource Index:GRI) در مقیاس سالانه و داده‌های 30 پیزومتر  واقع در دشت یزد - اردکان  با طول دوره آماری مشترک 10 ساله (1390-1381) استفاده گردید. در این مطالعه در ابتدا با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS نقشه پهنه‌بندی سطح آب زیرزمینی سالانه، نقشه میانگین سطح آب‌زیرزمینی و انحراف‌معیار دوره رسم شد و سپس در نرم‌افزار ArcGIS با استفاده از این نقشه‌ها و رابطه GRI، نقشه شاخص آب‌زیرزمینی برای هر سال تهیه شد. نتایج نشان داد که شدید‌ترین خشکسالی هیدروژئولوژیکی سالانه دشت یزد-اردکان مربوط به سال 1390 است که متوسط GRI در دشت، 79/0 بوده است. با توجه به نقشه شاخص آب‌زیرزمینی در این سال، شدت خشکسالی هیدروژئولوژیکی در جنوب و شمال دشت یزد – اردکان زیاد است که به علت تجمع جمعیت، تمرکز مراکز صنعتی و برداشت بیش از حد آب از آبخوان در این مناطق است. تغییرات زمانی شاخص GRI نشان دهنده بدتر شدن وضع آبخوان دشت یزد-اردکان است.

کلیدواژه‌ها

• خشکسالی هیدروژئولوژیکی
• دشت یزد–اردکان
• شاخص GRI
• نرم‌افزار ArcGIS

عنوان مقاله [English]

Analysis of spatial and temporal trends of groundwater index (GRI) (Case study: Yazd-Ardakan plain)

نویسندگان [English]

• hasan khosravi ¹
• Esamaeel Heydari ²
• Gholamreza Zehtabian ³
• Javad Bazrafshan ⁴

چکیده [English]

Yazd-Ardakan plain has been faced with significant reduction of groundwater level in recent years. Therefore, it is expected that studying hydro-geological drought can help the right management of this aquifer. Groundwater Resources Index was used to study hydro-geological drought in Yazd-Ardakan plain. At first, 30 piezometric wells with the same 10-year period (2002-2012) were selected. Then, the zonation maps of annual groundwater level, average groundwater level, and standard deviation were provided by ArcGIS9.3. Finally, GRI map was provided using these maps and GRI relation. According to the obtained results, the most serious annual hydro-geological drought occurred in 2011 with an average GRI of 0.79. According to the GRI zonation map, hydro-geological drought severity is high in northern and southern parts of the study area. It can be due to concentration of population, industrial centers, and excessive harvesting of groundwater in these areas. In addition, the GRI temporal changes indicate the deterioration of Yazd-Ardakan aquifer.

کلیدواژه‌ها [English]

• Geo-hydrological drought
• GRI
• ArcGIS
• Yazd-Ardakan Plain