نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا حبیبیان ¹
• علی صالح پور ²

¹ دانشجوی دکتری علوم مرتع دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

² دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مرتعداری، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی-واحد ارسنجان، ایران

چکیده

خاک یکی از فاکتورهای اساسی تشکیل‌دهنده هر اکوسیستم مرتعی است. هر نوع اختلال در چرخش عناصر غذایی خاک ممکن است در درازمدت منجر به کاهش باروری خاک و در نتیجه تخریب آن شود. چرای دام در طول زمان ضمن استفاده از گیاهان مرتعی باعث لگدکوبی خاک سطحی مراتع شده که پیآمد آن تاثیر بر نفوذپذیری خاک می‌باشد، بنابراین بررسی اثر مدیریت‌های مختلف چرایی بر خصوصیات خاک مراتع، بهره‌برداران را در بهره‌برداری صحیح و منطبق بر اصول اکولوژیک ار این منابع یاری می‌نماید. به همین منظور این تحقیق در مراتع نیمه‌استپی استان فارس در منطقه چشمه انجیر در سال 1392 انجام شد. برای نمونه‌برداری از خاک به صورت تصادفی-سیستماتیک عمل شد. در هر منطقه سه ترانسکت 50 متری به صورت تصادفی با فاصله مناسب در وسعت حدود 2 هکتار مستقر گردید و در هر ترانسکت 2 پروفیل خاک حفر گردید که جمعا در هر منطقه 6 پروفیل حفر شد. نمونه‌های خاک از دو عمق 25-0 سانتی‌مترو 60-25 سانتی‌متر(با توجه به مرز تفکیک افق‌ها) و در پایان فصل چرا(حدود پایان شهریور و اوائل مهرماه) در هر منطقه جمع‌آوری شد. طرح آزمایشی مورد استفاده در این تحقیق اسپلیت پلات (بلوک‌های خرد شده) و در قالب بلوک‌های کاملا تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. منطقه در سه سطح (کلید، مرجع و بحرانی) بعنوان عامل اصلی، عمق نمونه‌برداری در دو سطح(25-0 و 60-25 سانتی متری) به عنوان عامل فرعی که برای هر صفت اندازه‌گیری 6 تکرار برداشت شد. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. بعد از تجزیه واریانس و آگاهی از معنی‌دار بودن و یا نبودن فاکتورها بر روی صفات، میانگین داده‌ها با آزمون دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که بین مناطق مختلف مدیریت چرایی(مرجع، کلید و بحرانی) از نظر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک، اسیدیته، کربن آلی، درصد شن، درصد رس، عصاره اشباع و درصد ازت کل تفاوت معنی‌داری(01/0 >p) وجود دارد به‌طوری که با افزایش شدت چرا میزان اسیدیته و درصد شن افزایش و میزان درصد رس و درصد عصاره اشباع خاک کاهش می‌یابد. ضمنا در مورد دو ویژگی خاک (درصد کربن آلی و درصد ازت کل) با افزایش شدت چرا ابتدا در منطقه کلید کاهش چشمگیر و سپس در منطقه بحرانی افزایشی معادل منطقه مرجع بدست می‌آورد. میزان اسیدیته، درصد شن، درصد سیلت، درصد فسفر و درصد ازت کل بین عمق‌های مختلف خاک تفاوت معنی‌داری(01/0 >p) وجود دارد. بین ترانسکت‌های مختلف فقط از لحاظ درصد کربن آلی و درصد ازت کل تفاوت معنی‌داری(01/0 >p) بدست آمد.

کلیدواژه‌ها

• مدیریت چرا
• ویژگی‌های خاک
• شدت چرا
• مراتع چشمه انجیر
• استان فارس

عنوان مقاله [English]

Impacts of grazing management on some soil characteristics physical and chemical in semi-steppe rangelands

نویسندگان [English]

• Mohammadreza Habibian ¹
• ali saleh pour ²

چکیده [English]

This research was performed in semi-steppe rangelands of Fars province in the Cheshmeh Anjir region, in 2013. Soil sampling was performed in a random-systematic manner. In each area, three transects of 50 m were established randomly with a proper distance in an area of about two hectares, and on each transect, two soil profiles were dug. The soil samples were collected from two depths of 0-25 and 25-60 cm. The experiment was laid out in a split-plot in a randomized complete block design with three replications. The study area at three levels (key, reference and critical) and the sampling depth at two levels (0-25 and 25-60 cm) were considered as  main factor and sub-factor, respectively. The statistical analysis was performed using SPSS software. Mean comparison was performed by Duncan's test. The results of this study showed a significant difference (p<0.01) among the grazing management regions in terms of soil physical and chemical properties including pH, organic carbon, sand, clay, and total nitrogen, so that pH and sand percentage increased and clay percentage decreased with increasing of grazing intensity. Meanwhile, with increasing of grazing intensity, organic carbon and total nitrogen decreased in the key area and then increased equivalent to that of reference area. Significant differences (P<0.01) were found between soil depths for the soil pH, and the percentage of sand, silt, phosphorus and total nitrogen. In addition, the percentage of organic carbon and total nitrogen varied significantly (P<0.01) among transects.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Grazing management
• soil characteristics
• intensity of grazing pastures wrong with Cheshme-Anjir Fars Province