نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمید علی پور ¹
• مهسا پاکدین ²
• سعیده ناطقی ³
• علی دسترنج ⁴
• سیده نگار هاشمی ⁵

¹ باشگاه پژوهشگران جوان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بجنورد، بجنورد، ایران

² دانشجوی دکتری بیابان‌زدایی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، ایران

³ دانشجوی دکتری بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

⁴ دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

⁵ دانشجوی کارشناسی ارشد بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران

چکیده

تعیین کیفیت علوفه گونه‌های گیاهی موجود در مراتع یکی از مهمترین عواملی است که برای مدیریت صحیح و اصولی مراتع لازم و ضروری است. در تحقیق حاضر کیفیت علوفه گونه‌های مرتعی Onobrychis transcaspica، Onobrychis radiate،Astragalusbrevidens، Melica ciliata، Agropyron pectiniforme، Sangisorba minor، در سه مرحله رویشی، گلدهی و بذردهی در مراتع شهرستان بجنورد مورد بررسی قرار گرفت. در هر مرحله فنولوژیکی پنج تکرار از هر گونه به صورت تصادفی نمونه برداری شد. شاخص‌های معرف کیفیت علوفه شامل، پروتئین خام(CP)، دیواره سلولی منهای همی سلولز(ADF)، هضم‌پذیری ماده خشک (DMD) و انرژی قابل متابولیسم (ME) در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می‌دهد که کیفیت علوفه در کلیه گونه‌های مورد مطالعه در مرحله رشد رویشی بالاتر از دو مرحله گلدهی و بذردهی است، به طوری که با پیشرفت سن گیاه از میزان پروتئین خام، ماده خشک قابل هضم و انرژی متابولیسمی کاسته شده و به مقدار دیواره سلولی منهای همی‌سلولز افزوده شده است. در میان گونه‌های مورد مطالعه، لگوم‌ها در هر سه مرحله رشد بالاترین مقدار CP (53/14 درصد) و کمترین میزان ADF (91/43 درصد) را نسبت به گندمیان (10/8=CP و 14/54=ADF) دارند. در بین این گونه‌های بیشترین و کمترین میزان پروتئین خام به ترتیب به  Astragalus brevidens و  Agropyron pectiniformeتعلق داشت. تجزیه واریانس داده‌ها حاکی از آن است که اثر گونه و مرحله فنولوژی در تمامی شاخص‌های مورد بررسی در سطح یک درصد معنی‌دار است.

کلیدواژه‌ها

• کیفیت علوفه
• مراحل فنولوژیک
• گونه‌های مرتعی
• بجنورد

عنوان مقاله [English]

Forage quality changes of six forbs and grasses species in different phenological stages

نویسندگان [English]

• Hamid Alipor ¹
• Mahsa Pakdin ²
• Saeedeh nateghi ³
• Ali Dastranj ⁴
• Seyedeh Negar Hashemi ⁵

چکیده [English]

Studying the forage quality of range species is among the important factors required for range management. In the present study, the forage quality of range species including Onobrychis transcaspica, Onobrychis radiate, Astragalus brevidens, Melica ciliate, Agropyron pectiniforme, and Sangisorba minor were investigated at three phenological stages. The study was conducted in the rangelands of Bojnourd. At each phenological stage, sampling was performed randomly with five replicates. Forage quality indices including CP, ADF, DMD, and ME were measured in the laboratory. The results showed that the forage quality of the study species was higher as compared with flowering and seeding stages, so that with the advancing age of the plant, crude protein, dry matter digestibility, and metabolizable energy reduced and ADF increased. In comparison with grasses, Legumes had the highest CP content (14.53% and the lowest ADF content (43.91%) in all three phenological stages. Among the study species, the maximum and minimum crude protein content was recorded for Astragalus brevidens and Agropyron pectiniforme, respectively.
Analysis of variance showed that the effects of species and phenological stages were significant (P<0.01) in all forage quality indices.

کلیدواژه‌ها [English]

• forage quality
• phenological stages
• range
• Bojnourd