نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی اکبر نظری سامانی ¹
• اصغر توکلی ²
• هدی قاسمیه ³
• ناصر مشهدی ⁴
• محمدرضا راهداری ⁵

¹ دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

² کارشناس ارشد بیابان‌زدایی، گروه مهندسی علوم بیابان، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، ایران

³ استادیار، گروه علوم مهندسی مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، ایران

⁴ استادیار، مرکز تحقیقات بین‌المللی همزیستی با کویر، دانشگاه تهران، ایران

⁵ دانشجوی دکترای بیابان‌زدایی، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

یکی از مهمترین فرآیندهای طبیعی در مناطق نیمه خشک، خشک و فراخشک فرسایش بادی است که در نتیجه وزش بادهای فرساینده به وقوع می­پیوندد. در مطالعات مربوط به فرسایش بادی باید سرعت باد و همچنین فراوانی و تداوم وزش باد در نظر گرفته شود. ارگ کاشان یکی از معدود مجموعه­های متنوع از انواع تپه­های ماسه­ای در ایران به شمار می­آید. به منظور بررسی رابطه بین ویژگی های باد (نسبت یک جهته، شاخص بادناکی، تداوم و فراوانی باد) با مرفولوژی ارگ و همچنینی بررسی میزان تغییرات پتانسیل انتقال ماسه در مناطق مختلف ارگ، داده ایستگاه­های سینوپتیک کاشان، اردستان، جنگلبانی بادرود، گرمسار و قم اخذ و از تلفیق آن در محیط GIS نقشه های هم پتانسیل انتقال ماسه، خطوط هم­سرعت باد میانگین و باد حداکثر در ارگ کاشان ترسیم شد. از مقایسه نقشه­های ترسیم شده با یکدیگر نتیجه گرفته شد که نقشه خطوط هم­سرعت باد میانگین با نقشه هم پتانسیل انتقال ماسه همخوانی دارد و از شرق به غرب ارگ کاهش می­یابند. بنابراین نتیجه گرفته می­شود فراوانی وزش باد نسبت به سرعت آن، نقش مهمتری در انتقال ماسه­ها و مرفولوژی ارگ به عهده داشته­اند. همچنین مقایسه مرفولوژی ارگ و نتایج حاصل از بادسنجی در ایستگاه­های مختلف نشان داد که در شکل­گیری مرفولوژی ارگ، نقش وزش بادهای بهار و تابستان بیشتر می­باشد. همچنین عدم هماهنگی بین نوع رژیم بادی فعلی و حضور هرم ها در میان ارگ را میتوان به شرایط بادی دوره های قبلی به ویزه آخرین دورة بیشینه یخچالی مرتبط دانست.

کلیدواژه‌ها

• ژئومرفولوژی
• ارگ کاشان
• بادسنجی
• فرسایش بادی
• شاخص بادناکی

عنوان مقاله [English]

Integration of anemometers data and geomorphology of sand dunes in Kashan Erg

نویسندگان [English]

• ali Nazari ¹
• asghar tavakoli ²
• hoda ghasemieh ³
• naser mashhadi ⁴
• mohammadreza rahdari ⁵

چکیده [English]

Wind erosion is one of the most important natural processes in arid and semi-arid areas, occurring as a result of erosive winds. Wind speed, frequency and duration should be considered in studies related to wind erosion. Kashan Erg is one of the most important sand dunes complexes in Iran. To study the relationship between the wind characteristics (Uni- directional index, windness index, wind duration and frequency) with Erg morphology and also study the changes of sand flow rate in various regions, anemometers data were obtained from synoptic stations of Kashan, Ardestan, Jangalbani Badrod, Garmsar and Qom. Then, the interpolation map of sand transport and interpolation map of average and maximum wind in Kashan Erg were drawn using GIS software. Finally, the analysis results showed that the interpolation map of sand transport corroborated the results obtained from interpolation map of average wind, because sand transport rate and average wind speed were reduced from east to west of the Erg. Therefore, it is found that wind frequency and duration have more important role in the sand transport and morphology of the study area as compared with the wind speed. In addition, the comparison of Erg morphology and anemometer results in different stations showed that the spring and summer winds had the highest role in the Erg morphology.

کلیدواژه‌ها [English]

• Geomorphology
• Kashan Erg
• anemometers data
• Wind erosion
• windness index