همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

4 استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

5 کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین تولید گیاهان مرتعی در قالب تولید کل و فرم‌های رویشی علف گندمی‌ها، پهن‌برگان علفی و بوته‌ای‌ها با عوامل ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهات جغرافیایی در مراتع سبلان در محدوده استان اردبیل بوده است. برای تعیین تولید کل سالیانه، از روش قطع و توزین در سطح پلات‌های یک متر مربعی (جمعاً 216 پلات) در محدوده‌ی ارتفاعی 1200 تا 2900 متری استفاده شد. از نقشه توپوگرافی، مدل رقومی ارتفاع و از آن طبقات ارتفاعی، شیب و جهات جغرافیایی استخراج و به موقعیت مکانی نمونه‌ها تعمیم داده شد. همبستگی بین فرم‌های رویشی و تولید کل با عوامل انتخاب شده با رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد تولید فرم‌های رویشی علف گندمی‌ها (01/0P<)، پهن‌برگان علفی (01/0P<) و بوته‌ای‌ها (05/0P<) با عوامل پستی و بلندی رابطه معنی‌داری دارند، اما بین تولید کل با این عوامل رابطه معنی‌داری (05/0P>) مشاهده نشد. تولید علف گندمی‌ها، پهن برگان علفی‌ها و تولید کل با شیب رابطه مستقیم دارند، اما تولید بوته‌ای‌ها با افزایش شیب کاهش پیدا می‌کند. تولید علف گندمی‌ها با افزایش ارتفاع افزایش پیدا می‌کند و مقدار آن در جهت شرقی نیز بیشتر از سایر جهات می‌باشند. تولید پهن‌برگان علفی با افزایش ارتفاع کاهش پیدا می‌کند و در جهت شرقی بیشتر از سایر جهات است. تولید بوته‌ها و تولید کل در طبقه ارتفاعی میانی بیشتر از سایر طبقات بوده و در جهت شمالی بیشتر از سایر جهات با توجه به مناسب بودن شرایط اکولوژیکی و تخریب کمتر می‌باشند. هر چند که واضح است ارتفاع، شیب و جهات جغرافیایی بر تغییرات تولید تأثیر دارند، اما چگونگی این تأثیر بخصوص در ارتباط با فرم‌های رویشی گیاهان و روند تغییرات نامشخص می‌باشد. در مجموع با استفاده از نتایج این تحقیق می‌توان در مدیریت این مراتع، بخصوص در امر اصلاح و احیاء استفاده نمود. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study the effects of elevation, slope and aspect on life form forage production in Sabalan rangelands in Ardabil province

نویسندگان [English]

  • ardashir pounrnemati 1
  • ardavan ghorbani 2
  • jaber sharifi 3
  • farzad mirzaie 4
  • masoume amirkhani 4
  • mahmoud goudarzi 5

چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the relationship between rangeland plants production based on total production and life forms of grasses, forbs, and shrubs with topographic factors (altitude, slope, and aspects) in Sabalan rangelands, Ardabil province. To determine the annual total production, the amount of production was estimated using harvesting method in one square meter plots (totally of 216 plots) under the altitude range of 1200 to 2900 meters a.s.l. Using topographic maps, the digital elevation model was derived and classified maps of elevation, slope, and aspect were derived. Then, in each plot, information such as elevation, slope, and aspect was extracted. The correlation between life forms and topographic factors was analyzed using multivariate regression method. The results showed that there was a significant relationship between the  production of life forms such as grasses (P<0.01), forbs (P<0.01) and shrubs (P<0.05) with topographic factors; however, there was no significant relationship between total production and topographic factors (P>0.05). The production of grasses, forbs and total production had direct relationship with slope; however, the production of shrubs decreased with the increase of slope. The production of grasses increased with altitude, and in the east-faced slopes, it was estimated more than the other aspects. The production of forbs decreased with the increase of altitude and was higher in the east aspect in comparison with the other aspects. The production of shrubs and total production in the middle altitude and in north –faced slopes were more than the other classes and aspects according to the suitable ecological condition and low degradation. Although it is obvious that elevation, slope, and aspect can change and affect the production, this effect is unknown, especially in the connection with life forms and the process of change. Overall, it can be concluded that these results could be used in the management of these rangelands, particularly in the improvement and rehabilitation practices.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rangelands
  • Production
  • topographic factors
  • life form
  • Ardabil province
Aghajanloo, F. and Jafari, M., 2001. Evaluation of production in different aspects and altitudes in the protected and non-protected areas in Angoran of Zanjan. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources,  8(1): 57-63.
Aghaei, R., Alvaninejad, S., Basiri, R. and Zolfaghari, R., 2013. Relationship between ecological species groups and environmental factors (Case study: Vezg region in southeast of Yasouj). Iranian Journal of Applied Ecology, 1(2): 53-64.
Ebrahimi, A., Bossuyt, B. and Hoffmann, M., 2010.  A herbivore specific grazing capacity model accounting for spatio-temporal environmental variation: A tool for a more sustainable natur conservation and rangeland management. Ecological Modeling, 221: 900-910.
Ehsani. A., Farahpour, M., Jalili, A., Mir Davoudi, H. R., Abbasi, H. R., Azimi, M. A. S., Arzani, H., Ahmadi, H. and Jafari, M., 2007. The effect of climatic condition on range forage production in steppe rangelands, Akhtarabad of Saveh. Journal of Range and Desert Research, 14(2): 249-260.
Chen, X. F. , Chen, M. J., An S. Q. and Ju, W. M., 2006. Effects of topography on simulated net primary productivity at landscape scale. Journal of Environmental Management, 85: 585-596.
Dadgar, N., 2013. Spatial variation analysis of soil properties using geostatistical techniques on natural environment of south-east faced slopes of Sabaln Mountain, M.Sc. Thesis, Faculty of Agricultural Technology and Natural Resources, p100.
Griffiths, R. P., Madritch, M. D. and Swansona, A. K., 2009. The effects of topography on forest soil characteristics in the Oregon Cascade Mountains (USA): Implications for the effects of climate change on soil properties. Forest Ecology and Management, 257: 1-7.
Ghorbani, A., Sharifi, J,. Kavianpoor, A. H,. Malekpour, B. and Mirzaei Aghche Gheshlagh F., 2013. Investigation on ecological characteristics of Festuca ovina L. in south-eastern rangelands of Sabalan. Iranian Journal of Range and Desert Reseach, 20(2): 369-396.
Hamzeh, B., KhanHasani, M., KhodaKarami, Y. and Nemati Pykani, M., 2008. Phytosociological and floristic study of Chahar Zir region of Kermanshah province. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 16(2): 211-219.
Heidarian Aghakhani, M., Naghipour Borj, A. A. and Tavakoli, H., 2010. The Effects of grazing intensity on vegetation and soil in Sisab rangelands, Bojnord, Iran. Iranian journal of Range and Desert Reseach, 17(2): 243-255.
Ivanov, V. Y., Bras, R. L. E. and Vivon. R., 2008. Vegetation-hydrology dynamics in complex terrain of semiarid areas: Energy-water controls of vegetation spatiotemporal dynamics and topographic niches of favorability. Water ResourcesResearch, 44(3): 1-34.
Kalantary, Kh., 2004. Data processing and analysis in soco-economic research, Sharif Pub., 388 p.
Kharkwal, G., Mehrotra, P., Rawat, Y. S. and Pangtey, Y. P. S., 2005. Phytodiversity and growth from in relation to altitudinal gradient in the Central Himalayan (Kumaun) region of India. Current Science, 89(5): 873-878.
Mirakhorlo, Kh. and Hosseini S. Z., 2007 Estimating rangelands yield using remote sensing data (Case study: Damavand region of Iran). Iranian journal of Range and Desert Reseach, 2 (13): 27-138.
Mohebi, A., Jafari, M., Erfanzadeh, R. and Tymorzadeh, A., 2005. Study the relationship of morphology (slope, Aspect and elevation) and soil with production, cover percentage and density of Trifolium pratense in Fadooghloo rangelands of Ardabil. Journal of Forest and Rangeland, 67: 11-17.
Munkhtsetseg, E., Kimura, R., Wang, J. and Shinoda, M., 2007. Pasture yield response to precipitation and high temperature in Mongolia. Journal of Arid Environment, 70: 94-110.
Rhoton, F. E., Emmerich, W. E., Goodrich, D. C., Miller, S. N. and Chesney, D. S., 2006. Soil geomorphological characteristics of a semiarid: influence on carbon distribution and transport. Soil Science Society of America Journal, 70:1532-1540.
Sharifi, J., Fayaz, M., Azimi, F., RostamiKia, Y. and Eshvari, P., 2013. Identification of Ecological region of Iran (Vegetation of Ardabil Province), Institute Research of Forest and Rangeland Press. Report No. 42183/37.
Sharifi, J., Jalili, A., Ghasemof, Sh., Naghinejad. A. and Imani, A, A. 2012. Ordination of ecological species given environmental variables in northern and eastern slopes of Sabalan Mountain, 66(1): 37-48.
Stage, R. A. and Salas, Ch., 2007. Interactions of elevation, aspect, and slope in models of forest species composition and productivity. Forest Science, 53(4): 486-492.
Tateno, R. and Takeda, H., 2003. Forest structure andtree species distribution in relation to topographymediated heterogeneity of soil nitrogen and light atthe forest floor. Ecological Research, 18: 559-571.
Tamartash, R., 2012. Investigation on the relationship between vegetation characteristics and topographic factors in utilization units of mountainous rangelands of Vaz Mazandaran Iranian. Journal of Range and Desert Reseach, 19(3):-469481.
Tataian, M. R., Bahmanyar, M, A. and Tamartash, R. 2008. Determining plant ecological group based on climatic factors in Behshahr rangelands, Rangeland Journal, 2(1): 35-45.
Wang, X., Li, F., Gao, R., Luo, Y. and Liu, T., 2014. Predicted NPP spatiotemporal variations in a semiarid steppe watershed for historical and trending climates. Journal of Arid Environments, 104: 67-79.
Wei, J. B., Xiao, D. N., Zhang, X. Y., Li, X.Z. and Li, X. Y., 2006. Spatial variability of soil organic carbon in  relation  to  environmental factors  of  a  typical small  watershed  in  the  black  soil  region,  China. Environmental Monitoring  and  Assessment, 121: 597-613.
Zareh Hesari, B., Ghorbani, A., Azimi Motam, F., Hashmi Majd, K. and Asghari, A.,  2014. Study the effective ecological factors on distribution of Artemisia fragrans in southeast faced slopes of Sabalan. Rangeland Journal, 8(3): 238-250.