نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مصطفی زارع ¹
• محمد فیاض ²
• غلامرضا گودرزی ³
• علی فرمهینی ³

¹ کارشناس ارشد پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، یزد، ایران

² استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران

³ عضو هیئت علمی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، اراک، ایران

چکیده

فاکتورهای زمانی و مکانی تأثیرات مختلفی بر رفتار چرایی دام دارند، به‌طوری که پارامترهای متفاوت زمانی چرا مانند سرعت حرکت و مسافت پیموده‌شده دام در مرتع ازجمله عوامل مؤثر هستند که بررسی و مطالعه در مورد آنها می‌تواند به‌عنوان ابزار مهمی برای مدیریت چرا مؤثر باشد. بدین منظور این مطالعه در منطقه نیمه‌استپی استان مرکزی (انجدان اراک) طی سال‌های 1386 تا 1389 و در ماه‌های مختلف فصل چرا (5 ماه) انجام شد. برای تعیین شاخص‌های مورد استفاده، جهت ارزیابی رفتار چرایی دام از دستگاه GPS (دستگاه موقعیت‌یاب جغرافیایی) استفاده و یک روز معین در هر ماه از فصل چرا به دام بسته شد، سپس با استفاده از نرم‌افزار     Map source پارامترهای سرعت حرکت دام، طول مسافت طی‌شده، مدت زمان صرف شده برای چرا، زمان صرف شده برای استراحت و زمان صرف شده برای حرکت اخذ گردید. به‌منظور ارزیابی فاکتورها، در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با استفاده از نرم‌افزارSAS  داده‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن میانگین‌ها مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که پارامترهای سرعت حرکت دام، مسافت طی‌شده، زمان صرف‌شده برای استراحت، زمان صرف‌شده برای حرکت در سال‌های مختلف آماربرداری و ماه‌های فصل چرا اختلاف معنی‌دار دارند و زمان صرف‌شده برای چرا در سال‌های مختلف با هم اختلاف معنی‌دار ندارد ولی در ماه‌های مختلف در سطح 5% با هم اختلاف معنی‌دار دارد. در مواقعی که (سال‌ها و ماه‌ها) شرایط محیطی و اقلیمی برای رشد گونه‌های مرتعی به‌ویژه گیاهان یکساله مناسب‌تر بوده صفات رفتاری دام در جهت چرای بیشتر و حرکت و استراحت و طی مسافت کمتر بوده است.

کلیدواژه‌ها

• رفتار چرایی
• گوسفند
• سرعت حرکت دام
• مسافت طی‌شده
• زمان برای چرا
• انجدان اراک

عنوان مقاله [English]

Investigation of sheep grazing behavior in semi-steppe rangelands of Anjedan Arak

نویسندگان [English]

• Mostafa Zare ¹
• Mohammad Fayaz ²
• Gholamreza Goudarzi ³
• Ali Farmahini ³

چکیده [English]

Temporal and spatial factors have different effects on grazing behavior so that different temporal parameters including the speed and distance walked by livestock are among the factors that can serve as an important tool in grazing management. This research was conducted in Anjedan, a semi-steppe region in Arak province, in different months of grazing season (five months) during 2007-2010. To determine the parameters, a GPS, attached to the livestock, was used in a certain day of each month of grazing season. The speed of livestock movement, the length of distance walked by livestock, and the time spent for grazing, rest and movement were recorded. The data were analyzed in a completely randomized design and the means were compared using Duncan’s Multiple Range Test. According to the obtained results, the speed of livestock movement, the length of distance walked by livestock and the time spent for rest and movement showed significant difference during the studied years as well as in the months of grazing season. The time spent for grazing did not show significant difference in different years; however a significant difference at 5% level of probability was recorded in different months. More grazing, movement and rest and less distance walked by livestock were recorded when the environmental and climatic conditions were appropriate for the growth of range species especially annuals.

کلیدواژه‌ها [English]

• Grazing behavior
• Sheep
• the speed of livestock movement
• the distance walked by livestock
• the time spent for grazing
• Anjedan