نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری بیابانزدایی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران
2 دانشیار، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران
3 استاد، گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
4 استادیار، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
چکیده
با توجه به رشد روزافزون جمعیت، آب زیرزمینی یکی از منابع مهم تامین آب آشامیدنی در بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران به شمار می‌آید. این منابع در نقاط مختلف به صورت طبیعی یا از طریق فعالیت‌های انسانی دچار تغییر کیفیت شده و آلوده می‌شوند. به همین جهت مدیریت منابع آب دارای اهمیت زیادی شده است. هدف از این تحقیق، بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب زیرزمینی دشت جیرفت جهت مصارف شرب می‌باشد و همچنین به بررسی نقش کاربری اراضی و سازندهای زمین شناسی در کیفیت آن نیز پرداخته می‌شود. در این مطالعه از پارامترهای EC، Cl، Ca، mg، Naو So4 استفاده شد و پهنه‌بندی داده‌های کیفی با روش زمین آماری کریجینگ در نرم افزار ArcGIS9.3 انجام شد و سپس طبقه بندی اب نیز با استفاده از دیاگرام شولر صورت گرفت. نتایج نشان داد که در سال 1380 بخش‌های جنوبی منطقه مورد مطالعه از کیفیت پایین‌تری برخوردار است اما در سال 1393، آب زیرزمینی با کیفیت پایین‌تر به سمت شمال منطقه مورد مطالعه کشیده شده است. همچنین روند کاهش کیفیت آب زیرزمینی از سمت جنوب به مرکز و شمال منطقه گسترش پیدا کرده است. با تهیه نقشه کاربری اراضی مشخص گردید که در بخش‌هایی که اراضی کشاورزی وجود دارد آب زیرزمینی از کیفیت پایین‌تری برخوردار است. همچنین با تهیه نقشه زمین‌شناسی مشخص گردید که سازندهای با بافت ریزدانه‌تر که در بخش‌های جنوبی و مرکزی قرار دارند از کیفیت آب پایین‌تری برخوردارند. در حالت کلی چنین می‌توان نتیجه گرفت که کیفیت آب منطقه مورد مطالعه با گذشت زمان برای مصارف شرب کاهش یافته و تحت تاثیر کاربری اراضی و سازندهای زمین‌شناسی قرار گرفته است و برای بهبود کیفیت منابع آب زیرزمینی باید نقش عوامل انسانی (کاربری اراضی و فعالیت‌های کشاورزی) را به شدت مدنظر قرار داد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investigating temporal and spatial changes trend of groundwater quality indices (Case Study: Jiroft plain)
نویسندگان [English]
- Saeed Barkhori 1
- Rasoul Mahdavi 2
- Gholamreza Zehtabian 3
- Hamid Gholami 4
1 Ph. D. student, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Hormozgan, Bandarabbas, Iran
2 Associate Professor, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Hormozgan, Bandarabbas, Iran
3 Professor, Department of Reclamation of Arid and Mountainous Regions, Faculty of Natural Resources, University of Tehran,Iran
4 Assistant Professor, Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Hormozgan, Bandarabbas, Iran
چکیده [English]
The aim of this study was to investigate the temporal and spatial changes trend of groundwater quality for drinking purposes in Jiroft plain. The role of land use and geological formations in the groundwater quality was also investigated. In this study, the parameters of electrical conductivity, sodium adsorption ratio, pH, calcium, chlorine, magnesium, sodium, and sulfate were used and the zoning of qualitative data was done by the geostatistical method of Kriging in ArcGIS9.3 software; then, the classification of the region was done using Schoeller diagram. Results showed that in 2001, southern parts of the study area had a lower quality of groundwater but in 2014, northern parts had a lower quality. According to the results, the groundwater quality decreased overtime and the decreasing trend spread from the south to the center and the north of the region. Also, the land use map showed a low quality of groundwater in agricultural lands. The geology map showed a low quality of groundwater in central and southern parts. In general, it can be concluded that the water quality of the study area for drinking is decreased over time and influenced by land use and geological formations; thus, to improve the quality of groundwater resources the role of human factors (land use and agricultural activities) need be taken into account.
کلیدواژه‌ها [English]
- Drinking
- Jiroft Plain
- Water quality
- land use
- Geology formations
)