نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• طیبه مصباح زاده ¹
• فرشاد سلیمانی ساردو ²

¹ استادیار ، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

² دانشجوی دکتری بیابانزدایی، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

تغییرات الگوی زمانی و مکانی خشکسالی‌ها همیشه رکن اساسی در برنامه‌یزی منابع آب می‌باشد و راهکار‌های لازم در جهت سیاست‌گذاری و مدیریت یکپارچه منابع آب حتماً بایستی با در نظر داشتن این مهم باشد. خشکسالی به عنوان یک پدیده خزنده محیطی مناطق تحت تاثیر خود را تخریب کرده و موجب صدمات گاهاً جبران ناپذیری را وارد می‌کند. در این تحقیق به منظور بررسی الگوی مکانی و زمانی خشکسالی هواشناسی و هیدروژئولوژی در دشت بم که مصداق یه منطقه خشک و کویری در استان کرمان می‌باشد از شاخص SPI جهت بررسی خشکسالی هواشناسی و همچنین شاخص GRI جهت خشکسالی هیدروژئولوژیک استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که شدیدترین خشکسالی هواشناسی در سال 1381 و شدیدترین ترسالی در سال 1393 در منطقه مورد مطالعه اتفاق افتاده است همچنین شدیدترین ترسالی هیدروژئولوژی در سال 1381 و شدیدترین خشکسالی هیدرولوژیک مربوط به سال 1393 می‌باشد ضمناً از نظر الگوی زمانی خشکسالی هیدرولوژیک با تاخیر زمانی یک‌ساله نسبت به خشکسالی هواشناسی در منطقه مورد مطالعه اتفاق می‌افتد. از نظر الگوی مکانی و پهنه‌بندی خشکسالی نتایج نشان داد که کلاس‌های خشکسالی متوسط و نرمال قسمت اعظم منطقه را فرا گرفته است و هرچه از شرق منطقه به سمت غرب منطقه حرکت کنیم بر شدت خشکسالی افزوده و ترسالی‌ها بیشتر متمرکز بر بخش شمال‌شرقی منطقه می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• خشکسالی هواشناسی
• هیدروژئولوژیک
• شاخص‌های SPI و GRI
• دشت بم

عنوان مقاله [English]

Assessment of the temporal and spatial pattern of meteorology and hydrogeology drought in arid and desert regions (Case study: Bam plain)

نویسندگان [English]

• Tayebeh mesbah Zadeh ¹
• Farshad Soleymani Sardoo ²

¹ َAssistant Professor, Department of Reclamation of Arid and Mountainous Regions, Natural Resources Faculty, University of Tehran, Karaj, Iran

² Ph.D. Student in Combat Desertification, Department of Reclamation of Arid and Mountainous Regions, Natural Resources Faculty, University of Tehran, Karaj, Iran

چکیده [English]

Changes in temporal and spatial patterns of droughts are always a pivotal element of water resource planning, and the necessary strategies for policy-making and integrated water resources management are considered based on this parameter. Drought is a phenomenon degrading the lands and sometimes causes irreparable damages. In this research, SPI and GRI indices were used to study the spatial and temporal patterns of meteorological and hydrological droughts in Bam Plain. The results of this study showed that the most severe meteorological drought and the most severe wet occurred in 2002 and 2014 in the study area, respectively. Also, the most severe hydrological wet (SHW) and the most severe hydrological drought (SHD) are related to 2002 and 2014, respectively. Meanwhile, the hydrological drought temporal pattern occurs with a one-year delay as compared with meteorological drought in the study area. According to the results of the spatial pattern analysis, the moderate and normal drought classes covered most of the region. In addition, as moving from east to west, the severity of drought is increased and wet periods are mostly observed in the northeast of the region.

کلیدواژه‌ها [English]

• Meteorological of drought
• Hydrogeological
• SPI&GRI indexes
• Bam Plain