نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری علوم جغرافیایی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران،
چکیده
تاب‌آوری یکی از راهبردهای کاهش آسیب‌پذیری جوامع در مواجهه با مخاطرات طبیعی است، با توجه به تک‌ساختی بودن اقتصاد در جوامع روستایی ، می‌توان با تنوع‌بخشی فعالیت‌ها و منابع معیشتی ،میزان تاب‌آوری جوامع روستایی را در برابر تغییرات و مخاطرات طبیعی افزایش داد. پژوهش حاضر به بررسی نقش تنوع معیشتی به عنوان یک رویکرد راهبردی برای سازگاری و کنار آمدن با مخاطره خشکسالی درحوزه آبخیز حبله‌رود می‌پردازد. در این پژوهش، روش تحقیق از نوع کمی و پیمایشی بوده و از روشهای توصیفی، تحلیلی و روابط همبستگی استفاده شده است. بدین منظور9 روستا از مناطق مختلف حوزه با درجات مختلفی از خشکسالی و توسعه‌یافتگی، به روش تصادفی ساده انتخاب گردید و سپس بر اساس فرمول کوکران،271 نفر از سرپرستان خانوارها به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. روایی پرسشنامه از طریق پانل خبرگان و صاحب‌نظران تأیید و پایایی کلی ابزار تحقیق با محاسبه آلفای کرونباخ برابر0.842 در سطح خیلی خوب تایید گردید. نتایج نشان داد میزان تاب‌آوری حوزه در سطح نامطلوب و پایین تر از سطح متوسط بوده و میانگین شاخص سرمایه انسانی، اجتماعی و فیزیکی حوزه از متوسط مقدارشاخص سرمایه مالی (اقتصادی) وطبیعی بیشتر بوده است. براساس یافته‌ها، اتخاذ راهبرد تنوع معیشتی در ارتقاء تاب‌آوری خانوارهای روستایی حوزه حبله‌رود در مواجهه با ریسک خشکسالی، تاثیر معناداری داشته است. از اینرو تنوع بخشی به فعالیت‌های اقتصادی و منابع معیشتی اجتماعات روستایی در معرض خشکسالی با استفاده از تدوین و اجرای راهکارهای مناسب مالی ،آموزشی و ترویجی و نیز ،بهره‌گیری از فن‌آوری‌های جدید،می‌تواند در بهبود تاب‌آوری و تقلیل استرس و نگرانی‌های روستاییان حوزه اثرگذار باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Role of livelihood diversity in rural households resilience against drought risk (Case study: Hablehroud Basin)
نویسندگان [English]
- Mostafa Taleshi 1
- Seyed Jafar Seyed Akhlaghi 2
1 Associate Professor, Payam Noor University ,Tehran, Iran
2 PhD Student, Payam Noor University,Tehran, Iran
چکیده [English]
Resilience is one of the strategies to reduce the vulnerability of communities in dealing with natural hazards. The present study examines the role of livelihood diversity as a strategic approach for adaptation and coping with drought risk in Hablehroud watershed. In this research, the research method was quantitative and survey based, and descriptive, analytical and correlation methods were used. To this end, 9 villages from different areas of the province with different degrees of drought and development were selected by simple random sampling method. Then, based on the Cochran formula, 271 households were selected as the sample size. The validity of the questionnaire was confirmed through a panel of experts, and the reliability of the research tool was confirmed by a Cronbach's alpha of 0.842 at a very good level. The results showed that the level of resilience in the area was undesirable and lower than the average level, and the average of the human, social and physical capital index of the area was higher than the average value of the financial (economic) and natural capital. Based on the findings, adoption of a livelihood diversity strategy in promoting the resilience of rural households in Hablehroud area had a significant effect on drought risk.
کلیدواژه‌ها [English]
- Resilience
- Livelihoods diversity
- Drought
- Rural communities
- Hablehroud watershed
)