نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سعیده ناطقی ¹
• غلامرضا زهتابیان ²
• حسن احمدی ²

¹ دانشجوی دکترای بیابان¬زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان

² استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

دشت سگزی به لحاظ گستردگی و شدت فرایند بیابان‌زایی یکی از مناطق بحرانی استان اصفهان محسوب می‌شود. این منطقه به­دلیل وجود مراکز صنعتی، پایگاه‌هوایی شهید بابایی، فرودگاه بین­المللی شهید بهشتی، خطوط راه آهن، جاده ترانزیت اصفهان- بندرعباس، مراکز کشاورزی، نزدیکی به شهر تاریخی اصفهان از موقعیت راهبردی خاصی برخوردار می‌باشد؛ در نتیجه شناسایی علت اصلی پدیده بیابان‌زایی، عوامل اصلی و شاخصهای مؤثر که موجبات بیابانی شدن اراضی را در منطقه باعث گردیده است از اهداف مهم و اصلی این مطالعه می‌باشد. بدین منظور برای بررسی شدت بیابان‌زایی منطقه دشت سگزی از مدل ¹IMDPA استفاده شد. در این مطالعه دو معیار زمین­‌شناسی- ژئومورفولوژی و معیار خاک که مشتمل بر 7 شاخص حساسیت سازند، کاربری اراضی و شیب براساس معیار زمین­‌شناسی- ژئومورفولوژی و بافت خاک، عمق خاک، درصد سنگ و سنگریزه و هدایت­الکتریکی برای معیار خاک مورد بررسی قرار گرفت. سپس نقشه شدت بیابان‌زایی منطقه از امتیازدهی هر شاخص با کمک جدولهای مربوطه و میانگین هندسی آنها بدست­آمد. بنابراین با توجه به میانگین هندسی معیارها مشخص شد که معیار خاک با ارزش عددی 4/3 و معیار زمین­شناسی- ژئومورفولوژی با ارزش عددی3 در کلاس بیابان‌زایی شدید قرار دارند و درنهایت شدت بیابان‌زایی منطقه 26/3DS= بدست­آمد که نشان می‌دهد منطقه از لحاظ بیابان‌زایی در کلاس شدید قرار دارد. تجزیه و تحلیل شاخصها نشان می‌دهد که شاخص هدایت­الکتریکی با ارزش عددی 75/3 در کلاس خیلی شدید قرار دارد که بیشترین تأثیر را در بیابان‌زایی منطقه دارد.

کلیدواژه‌ها

• بیابان‌زایی
• IMDPA
• شاخص
• معیار
• منطقه سگزی اصفهان

عنوان مقاله [English]

Investigation on intensity of geology-geomorphology and soil criteria on desertification of Segzi plain

نویسندگان [English]

• Saeedeh Nateghi ¹
• Gholam reza Zehtabian ²
• Hasan Ahmadi ²

¹ PhD Student in Combat Desertification, Faculty of Natural Resources, Hormozgan University, Hormozgan, Iran

² Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

چکیده [English]

Segzi plain is one of the most critical areas of the province in terms of the extent and severity of desertification process. This area has a special strategic position due to the industrial centers, Shahid Babaee airport, Shahid Beheshti International Airport, railroads, transit road of Bandar Abbas- Esfahan, agricultural centers and vicinity to historical city of Esfahan. Consequently, investigation on the main cause of desertification phenomenon is the main objective of this study. Therefore, the IMDPA model was used to study desertification intensity in Segzi plain. In this research, two criteria including geology – geomorphology and soil, consisting of seven indicators (sensitivity of the formation, land use, and slope based upon geology–geomorphology criterion, and soil texture, soil depth, percentage of stone and gravel, and EC based upon soil criterion) were studied. Desertification intensity map was generated by using geometric mean of criteria. With regard to the geometric mean of criteria, soil criterion, with a numerical value of 3.4, and geology – geomorphology criterion, with a numerical value of 3 were classified in severe desertification class. Finally, the severity of desertification (DS) was calculated to be 3.26 indicating that the region was in severe desertification class. Results showed that EC, with an average value of 3.75, was classified as very intense indicator and had the most impact on desertification of the region.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• desertification
• IMDPA
• Index
• Criterion
• Segzi plain of Esfahan