نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• الهام فخیمی ابرقویی ¹
• سیداکبر جوادی ²

¹ دانشجوی دکترای علوم مرتع، گروه مرتعداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

² استادیار، گروه مرتعداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

از دیدگاه بوم‌شناختی مرتع، آگاهی از اثرات چرای دام بر ساخــتار و تغییرات پوشش گیاهی و خصوصیات خاک امری لازم و ضروریست. در این تحقیق اثر سه شدت مختلف چرای سبک در فاصله صفر تا 200 متر از آبشخور، چرای متوسط در فاصله 200 تا 800 متر و چرای سنگین در فاصله 800 تا 1200 متر بر شاخص‌های پوشش گیاهی و خصوصیات خاک در منطقه ندوشن استان یزد مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور نمونه‌برداری از پوشش گیاهی به صورت ثبت درصد تاج پوشش گونه‌های گیاهی و نمونه‌های خاک در عمق صفر تا 30 سانتی‌متری در شدت‌های مختلف چرایی انجام گردید. در این تحقیق از روش تجزیه و تحلیل واریانس یک‌طرفه و تجزیه و تحلیل تطبیقی متعارفی جهت بررسی تغییرات پوشش گیاهی در شدت‌های مختلف چرایی استفاده شد. نتــــایج نشان داد که گونه‌هایی مانند Astragalusachrochlarus، Salsolaarbusculata و Tragopogon sp.حضور بیشتری در شدت چرای سبک داشتند. گــــونه‌های Allysumminus، Artemisiasieberi، Poasinacia، Irissongarica، Lactucaglacifoliaو Stipabarbata حضور بیشتری در شدت چرای متوسط داشتند. گونه‌های Eryngium sp.، Cousiniadesertii، Bromus tectorumو  Peganumharmala از مهمترین گونه‌های مکان با شدت چرای سنگین به‌شمار می‌روند. مقادیر نیتروژن، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب، مواد آلی، هدایت الکتریکی و اسیدیته گل اشــباع نیز اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد، با افزایش شدت چرا از میزان نیتروژن و کربن آلی کاسته می‌شود ولی مقدار فسفر، پتاسیم، هدایت الکتریکی و اسیدیته گل اشباع خاک افزایش می‌یابد. با توجه به آسیب دیدن پوشش گیاهی و برخی خصوصیات خاک در اثر فشار چرای دام، بهره‌برداری از مرتع در حد چرای متوسط توصیه می‌گردد.
 

کلیدواژه‌ها

• پوشش گیاهی
• ترکیب گیاهی
• خصوصیات خاک
• شدت چرا
• ندوشن
• یزد

عنوان مقاله [English]

Response of vegetation and soil chemical characteristics to different grazing intensities in steppe rangelands of Nodushan, Yazd province, Iran

نویسندگان [English]

• Elham Fakhimi Abarghouie ¹
• Seyed Akbar Javadi ²

¹ Ph.D Student of Range Management, Islamic Azad University, Science and Research Branch

چکیده [English]

From the perspective of rangeland ecology, awareness of the effects of livestock grazing on the changes of structure, plant vegetation and soil characteristics is essential. The aim of this study was to determine the effect of different grazing intensities including heavy (0-200 m distance from water point), moderate grazing (200- 800 m) and light grazing (800-1200 m) intensities on vegetation indices and soil characteristics in Nodushan region, Yazd province of Iran. For this purpose, plant vegetation cover and composition were recorded under three grazing intensities. Soil was sampled from depths of 0-30 cm. Data were analyzed by one way ANOVA, t-testandordination method (CCA) to assess the vegetation response in different grazing intensities. Results showed that plant species such as Astragalus achrochlarus, Salsola arbusculata and Tragopogon sp.were found in light grazing area.Allysum minus, Artemisia sieberi, Poa sinacia, Iris songarica, Lactuca glacifolia and Stipa barbata were identified in moderate grazing area. Eryngium sp., Cousinia desertii, Bromus tectorum and Peganum harmala were  the major species in heavy grazing area.Soil properties including N, P, K, OC, EC and pH were measured. According to the results, nitrogen and soil organic matter were decreased by increasing grazing intensities but P, K, EC and pH were increased. Since grazing pressure causes damage to vegetation and some soil properties, a moderate grazing is recommended for sustainable utilization of rangelands.

کلیدواژه‌ها [English]

• Vegetation cover
• vegetation composition
• soil characteristics
• grazing intensities
• Nodushan
• Yazd