محمدامین سلطانی پور؛ سعیده ناطقی؛ علی احسانی
دوره 26، شماره 2 ، تیر 1398، ، صفحه 271-281
چکیده
به منظور آگاهی از مراحل فنولوژی و ارتفاع سه گونه مهم مرتعی Aeluropus lagopoides، Desmostachya bipinnata و Halocnemum strobilaceum، این بررسی از سال 1385 به مدت چهار سال در منطقه زمین‌سنگ استان هرمزگان انجام شد. روش بررسی بدین‌صورت بود که 10 پایه از هر یک از انتخاب و اطلاعات مربوط به مراحل فنولوژی و ارتفاع کل گیاه برای هر پایه در مقاطع زمانی 10 روزه اندازه‌گیری و یادداشت‌برداری ...
بیشتر
به منظور آگاهی از مراحل فنولوژی و ارتفاع سه گونه مهم مرتعی Aeluropus lagopoides، Desmostachya bipinnata و Halocnemum strobilaceum، این بررسی از سال 1385 به مدت چهار سال در منطقه زمین‌سنگ استان هرمزگان انجام شد. روش بررسی بدین‌صورت بود که 10 پایه از هر یک از انتخاب و اطلاعات مربوط به مراحل فنولوژی و ارتفاع کل گیاه برای هر پایه در مقاطع زمانی 10 روزه اندازه‌گیری و یادداشت‌برداری شد. نتایج نشان داد که بین سه گونه مطالعه شده از نظر مراحل فنولوژی در سالهای مورد بررسی تفاوت وجود دارد، بهطوریکه در سال مرطوب شروع رشد گیاهی دو تا سه هفته زودتر و در سالهای خشک همین مدت دیرتر آغاز می‌شود، ضمن آن که از نظر طول مدت زمان فعالیت رویشی و زایشی گیاهان تفاوت وجود دارد. بررسی‌ها نشان داد که با خنک شدن هوا و آغاز بارندگی، رویش گونه‌ها در منطقه آغاز می‌شود. دوره رشد گونه Aeluropus lagopoides شش ماه، گونهDesmostachya bipinnata شش و نیم ماه و گونه Halocnemum strobilaceum ده ماه بود. گونه Aeluropus lagopoides رشد رویشی‌اش از اول دی‌ماه شروع شد، حال آن‌که شروع رشد رویشی گیاهان Desmostachya bipinnata و Halocnemum strobilaceum از اول اسفندماه بود. شروع گلدهی گونه‌ها به ترتیب دهه دوم فروردین، خرداد و شهریورماه و آغاز بذردهی نیز به ترتیب اوایل اردیبهشت، اوایل مردادماه و دهه سوم مهرماه بود. دوره خواب گیاهان نیز به ترتیب اوایل خردادماه، دهه دوم شهریورماه و اوایل دی‌ماه آغاز شد. با توجه به خوشخوراک‌تر بودن و غالبیت گونه Aeluropus lagopoides در منطقه زمین‌سنگ، زمان ورود و خروج دام با محوریت این گونه و همچنین با در نظر گرفتن فنولوژی دو گونه دیگر، اوایل آذر تا اواخر اردیبهشت‌ماه پیشنهاد می‌گردد.
سمیه دهداری؛ معصومه موقری رودپشتی؛ زهره خراسانی کوهانستانی؛ علی احسانی
دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 227-234
چکیده
کاهش بیوماس گیاهی در اکوسیستم‌ها ی جنگلی و مرتعی به هر دلیلی می‌تواند بر روند ترسیب کربن و در نتیجه گرمایش زمین تأثیرگذار باشد. مطالعه حاظر با هدف ارزیابی ذخیره‌سازی کربن تحت شدت‌های متفاوت چرای دام در مراتع چاه ماری شهرستان بهبهان در استان خوزستان با غالبیت گونه A. sieberi انجام گردید. سه منطقه با شدت چرای شدید، متوسط و کم با ...
بیشتر
کاهش بیوماس گیاهی در اکوسیستم‌ها ی جنگلی و مرتعی به هر دلیلی می‌تواند بر روند ترسیب کربن و در نتیجه گرمایش زمین تأثیرگذار باشد. مطالعه حاظر با هدف ارزیابی ذخیره‌سازی کربن تحت شدت‌های متفاوت چرای دام در مراتع چاه ماری شهرستان بهبهان در استان خوزستان با غالبیت گونه A. sieberi انجام گردید. سه منطقه با شدت چرای شدید، متوسط و کم با در نظر گرفتن تمامی ویژگیهای توپوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع)، بارندگی، خاک و اقلیم یکسان انتخاب شدند. نمونه‌برداری از پوشش گیاهی به روش تصادفی – سیستماتیک در قالب 60 پلات یک متر‌مربعی و در طول سه ترانسکت 100 متری در منطقه معرف صورت گرفت. به منظور بررسی میزان کربن زیتوده هوایی و زیرزمینی اقدام به نمونه‌برداری کامل از زیتوده اندام هوایی و زیرزمینی گردید و کربن گیاه با استفاده از روش احتراق تعیین شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها به کمک نرمافزار SPSS v. 16، مقایسه داده‌ها در شدت‌های چرایی از طریق آزمون تجزیه واریانس یکطرفه و میانگین صفات مورد بررسی با آزمون دانکن مقایسه شدند. نتایج نشان داد که بین شدت‌های چرایی مختلف میزان کربن آلی گیاه از منطقه با شدت چرای کم به منطقه با شدت چرای زیاد میزان آن کاهش یافته و از 3/5704 به 1/3470 رسیده است. همچنین بین تیمارهای مختلف از نظر ذخیره کربن در اندام‌های هوایی و زیرزمینی اختلاف معنی‌داری وجود داشت و ذخیره کربن در زیتوده هوایی در شدت چرای کم 9/4360 و در زیتوده زیرزمینی 5/2180 بود.
سید علی حسینی؛ علی احسانی
دوره 24، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 635-645
چکیده
یکی از فاکتورهای تاثیرگذار در تعیین زمان مناسب ورود و خروج دام از مرتع مطالعه فنولوژی گیاهان می‌باشد. علاوه بر آن با مطالعه فنولوژی زمان مناسب جمع آوری بذر، ارزش غذایی گیاهان و مدیریت مرتع مشخص خواهد شد. در این تحقیق مراحل مختلف فنولوژی 10 گونه از مهمترین گیاهان مرتعی در منطقه سرعلی‌آباد گرگان به مدت 4 سال(2007-2010) به منظور شناخت ...
بیشتر
یکی از فاکتورهای تاثیرگذار در تعیین زمان مناسب ورود و خروج دام از مرتع مطالعه فنولوژی گیاهان می‌باشد. علاوه بر آن با مطالعه فنولوژی زمان مناسب جمع آوری بذر، ارزش غذایی گیاهان و مدیریت مرتع مشخص خواهد شد. در این تحقیق مراحل مختلف فنولوژی 10 گونه از مهمترین گیاهان مرتعی در منطقه سرعلی‌آباد گرگان به مدت 4 سال(2007-2010) به منظور شناخت تاریخها و مدت زمان بروز پدیده‌های مهم فنولوژیکی انجام گرفت. رشد طولی و مراحل فنولوژیک گونه‌ها از قبیل تاریخ‌های شروع رویش، مرحله رشد رویشی، گلدهی، رسیدن و ریزش بذر، دوره خواب گیاه و رشد مجدد پاییزه یادداشت گردید. نتایج حاصل از فنولوژی گیاهان نشان می‌دهد اغلب گندمیان در اوایل خرداد در مرحله ظهور خوشه و غالب پهن برگان علفی در مرحله گلدهی می‌باشند لذا از این حیث گیاهان آمادگی لازم برای ورود دام به مرتع در اوایل خرداد می‌باشند با این تفاوت که در ترسالی‌ها سالهای مرطوب زمان ورود دام در مناطق دشتی 10 روز و در مناطق کوهستانی نیز نسبت به مناطق دشتی یک الی دوهفته دیرتر انجام شود. در بین گونه‌های گندمیان Agropyrum intermedium و Agropyrum trichophorum و در بین پهن برگان علفی Medicago sativa دیرتر به مرحله گلدهی و تشکیل بذر می‌رسند. بهترین زمان جمع آوری بذر اغلب گندمیان بجز A. intermedium وA. trichophorum که اواسط شهریور است، در اواسط تیر ماه می‌باشد، در پهن‌برگان علفی مثل Trifolium repens و Medicago lupulina در اوایل تیر، Centaurea zuvandica در اواسط تیر و Medicago sativa اواخر تیر می‌باشد.
احمد موسوی؛ علی احسانی؛ فرهاد آقاجانلو
دوره 23، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 208-197
چکیده
استفاده از مطالعات فنولوژی، یعنی شناخت و بررسی تاریخ ظهور پدیده‌های زیستی مختلف در گیاهان، یکی از ابزارهای مناسب برای تشخیص زمان بهره‌برداری از مراتع است. عواملی از قبیل دما، رطوبت، بارندگی، و نور شرایط مناسب و لازم برای رشد و نمو گیاهان را فراهم آورده و رخدادهای زیستی را رقم می‌زنند. برای تعیین فنولوژی و ثبت واکنش زیستی گونهFestuca ...
بیشتر
استفاده از مطالعات فنولوژی، یعنی شناخت و بررسی تاریخ ظهور پدیده‌های زیستی مختلف در گیاهان، یکی از ابزارهای مناسب برای تشخیص زمان بهره‌برداری از مراتع است. عواملی از قبیل دما، رطوبت، بارندگی، و نور شرایط مناسب و لازم برای رشد و نمو گیاهان را فراهم آورده و رخدادهای زیستی را رقم می‌زنند. برای تعیین فنولوژی و ثبت واکنش زیستی گونهFestuca ovina به تغییر عوامل محیطی، این تحقیق در مراتع بادامستان استان زنجان واقع در 45 کیلومتری شمال شرقی شهر زنجان بمدت 4 سال اجراء شد. نتیجه بررسی‌ها نشان داد که نحوه واکنش این گونه به زمان و مقدار بارش، خصوصاً در طول فصل رویش یعنی از شروع بهار تا تیر ماه، بسیار ویژه می‌باشد؛ چرا که در سال آّبی 87-1386 که مقدار بارندگی در فصل رویش بسیار کمتر از حد میانگین بود (2/57 میلی‌متر در سه ماهه فصل بهار) رشد زایشی و تشکیل گل‌ها به هیچ وجه دیده نشد به‌طوری که در این سال حتی یک مورد نیز گلدهی در منطقه مشاهده نگردید. هر چند که مقدار کل بارش در سال آبی 87-1386 کمتر از میانگین سالانه منطقه نبود (3/683 میلی‌متر). کاهش شدید بارندگی در طول فصل بهار باعث گردید که این گونه نتواند فنولوژی خود را کامل نموده و تولید بذر نماید. در مقایسه با سال آبی87-1386 ، سال آبی 89-1388 بارندگی بسیار کمتری داشته است (7/410 میلی‌متر) ولی بدلیل بارش مناسب در بهار 1389(184 میلی‌متر) این گونه ضمن گلدهی تمامی مراحل فنولوژی خود را کامل کرد از این رو به نظر می‌رسد که برای این گونه، بارش‌های بهاری برای تکمیل چرخه زیستی گیاه بسیار حیاتی می‌باشد.
فریده ثقفی خادم؛ علی احسانی؛ معصومه شهابی
دوره 23، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 92-107
چکیده
اکثر مراتع کشور در مناطق خشک و نیمه‌خشک واقع شدهاند. تجدید پوشش طبیعی اکوسیستمهای مرتعی در این مناطق بدلیل بارندگیهای بسیار کم، بهره‌برداری غیراصولی و نابهنگام از روند کندی برخوردار می‌باشد. مطالعه فنولوژی گیاهان مرتعی از فاکتورهای مهم در اعمال مدیریت جهت بهره‌برداری بهینه از گیاهان است. از طرفی بروز خشکسالی و تنشهای ...
بیشتر
اکثر مراتع کشور در مناطق خشک و نیمه‌خشک واقع شدهاند. تجدید پوشش طبیعی اکوسیستمهای مرتعی در این مناطق بدلیل بارندگیهای بسیار کم، بهره‌برداری غیراصولی و نابهنگام از روند کندی برخوردار می‌باشد. مطالعه فنولوژی گیاهان مرتعی از فاکتورهای مهم در اعمال مدیریت جهت بهره‌برداری بهینه از گیاهان است. از طرفی بروز خشکسالی و تنشهای متأثر از آن موجب تغییر در مراحل رشد گیاه و همچنین تاثیر در عملکرد علوفه مرتع می‌گردد. گونه‌های گندمی Bromus kopetdaghensisDrobow، Festuca arundinacea Schreb، Stipa arabica Trin. & Rupr و Poa bulbosaL. از عناصر اصلی مناطق نیمه‌استپی تا جنگلهای خشک مراتع خراسان و از گونه‌های نسبتاً خوشخوراک و مورد تعلیف دام بشمار می‌روند. در این تحقیق مطالعه فنولوژی (مدل درجه- روز رشد) برای گونه‌های ذکر شدهطی سالهای 1389-1386 انجام گردید. همچنین مطالعه شرایط رطوبتی و طبقات خشکسالی با استفاده از نمایه بارش استاندارد شده (SPI) در مراتع بینالود استان خراسان رضوی در دوره آماری بیست ساله انجام شد. اثرات دورههای مختلف تنش خشکسالی بر ظهور اندام‌های گیاهی و طول دوره رشد رویشی و زایشی بررسی گردید. نتایج نشان داد که رشد زایشی در دوره وقوع خشکسالی کوتاه‌تر بوده است. در شرایط خشکسالی سال 1387 دوره رویشی گونه‌ها نسبت به بقیه سال‌ها زودتر آغاز شده و تغییر از حالت رویشی به زایشی در دوره کوتاه‌تری اتفاق افتاد. نتایج حاصل از بررسی درجه-روز رشد نشان داد، دامنه تغییرات از حداکثر 12/2814 درجه سانتی‌گراد در سال 1389 تا حداقل 95/2406 درجه سانتی‌گراد در سال 1387 در نوسان بود. در نتیجه نتایج حاصل از مدل درجه - روز رشد به همراه اطلاعات تغییرات ذخیره هیدرات کربن گونه‌های مهم مرتع در مراحل مختلف رشد، می‌تواند مدیریت مرتع را در تنظیم زمان ورود و خروج دام از مرتع یاری دهد.
صدیقه زارع کیا؛ نیلوفر زارع؛ علی احسانی؛ فرهنگ جعفری؛ حسن یگانه
دوره 19، شماره 4 ، اسفند 1391، ، صفحه 614-623
چکیده
هر یک از گونه‌های مرتعی در ماههای فصل چرا و سالهای مختلف تولید معینی دارند. بدون شناخت ویژگیهای تولیدی گیاهان یک مرتع در طول دوره چرا، برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. بنابراین شناخت تولید سالانه و ماهانه تیپهای مختلف مرتعی اساساً برای مدیریت کارآمد و مؤثر مراتع ضروریست. ﺍﻳـﻦ ﻣﻬﻢ ﺑـﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ...
بیشتر
هر یک از گونه‌های مرتعی در ماههای فصل چرا و سالهای مختلف تولید معینی دارند. بدون شناخت ویژگیهای تولیدی گیاهان یک مرتع در طول دوره چرا، برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. بنابراین شناخت تولید سالانه و ماهانه تیپهای مختلف مرتعی اساساً برای مدیریت کارآمد و مؤثر مراتع ضروریست. ﺍﻳـﻦ ﻣﻬﻢ ﺑـﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻴـﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪ ﮔﻴﺎﻫـﺎﻥ ﻭ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻱ ﺍﻗﻠﻴﻤـﻲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺁنها بهویژه ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺳـﻬﻞﺍﻟﻮﺻﻮﻝ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪ ﺳـﺎﻻﻧﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻱ مهم در قرق تحقیقاتی خشکهرود ساوه ﻃﻲ ﺳـالهاﻱ 89-1387ﺑﺎ ﺭﻭﺵ ﻗﻄـﻊ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻱ ﺷـﺪ. ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺎﺭﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ منطقه ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ داده‌های ایستگاه هواشناسی سینوپتیک ساوه ﻭ ﺑﺮﺍﺳـﺎﺱ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﺑﺎﺭﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ، ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺗﺠﻤﻌﻲ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺴـﺘﺎﻥ و ﺑﻬﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳـﺎﻝ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ و رابطه میان تولید و بارندگی زمستانه، بهاره و ماههای مختلف زمستان و بهار به طور جداگانه بررسی گردید. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرمافزار Minitab انجام شد. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺎﺭﻧﺪﮔﻲ ﻓﺼﻝ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﭼﻨﺪﺳـﺎﻟﻪ ﺗأﺛﻴﺮ ﻣﻌﻨﻲﺩﺍﺭ ﻧﮕﺬﺍﺷـﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ولی بارندگی تجمعی زمستانه و بهاره بر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ ﺗﺤﺖ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮﺩﻩ است. بهطوریکه رابطه معنی‌داری بین تولید گونه‌های علفی (Stipa hohenackeriana و Poa sinaica) و میزان این بارندگی دیده نشد، ولی تولید علوفه گونه‌های بوته‌‌ای (Artemisia sieberi و Salsola laricina) با میزان این بارندگی رابطه معنیدار و مثبتی داشتند. همچنین بین بارندگی تجمعی ماههای اسفند و فروردین و تولید سالانه گونه‌های مورد بررسی رابطه معنیدار وجود داشت.
علی احسانی
دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1382، ، صفحه 215-236
