فاطمه نرماشیری؛ مهدی قربانی؛ غلامرضا زهتابیان؛ حسین آذرنیوند؛ امیر علم بیگی؛ رولند ورنر شولز
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 53-65
چکیده
بیابانزایی به عنوان یک تهدید جدی برای محیطهای خشک و نیمهخشک و حتی نیمهمرطوب در چند دهه اخیر محسوب شده و مانع اصلی توسعهپایدار جهانی است، در نتیجه نظارت بر روند تغییرات آن از اقدامات ضروری محسوب میشود. یکی از روشهای مقرون به صرفه، اغلب رایگان و در دسترس برای نظارت بر تغییرات این مناطق استفاده از سنجش از دور و سامانه ...
بیشتر
بیابانزایی به عنوان یک تهدید جدی برای محیطهای خشک و نیمهخشک و حتی نیمهمرطوب در چند دهه اخیر محسوب شده و مانع اصلی توسعهپایدار جهانی است، در نتیجه نظارت بر روند تغییرات آن از اقدامات ضروری محسوب میشود. یکی از روشهای مقرون به صرفه، اغلب رایگان و در دسترس برای نظارت بر تغییرات این مناطق استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی است. در این مطالعه با استفاده از روش تحلیل بردار تغییر اقدام به ارزیابی و تحلیل شدت بیابانزایی در بخشی از شهرستان قلعهگنج در جنوب استان کرمان پرداخته شدهاست. بدین منظور ابتدا در گوگل ارث انجین از باندهای تصاویر لندست 8 در دو بازه زمانی 2014 (دوره زمانی اول) و بازه زمانی2020 (دوره زمانی دوم) برای ماههای اسفند و فروردین استفاده شدهاست. تصحیحات لازم روی آنها اعمال و برای هر دو دوره به صورت جداگانه میانگینگیری و سپس شاخصهای EVI و BSI محاسبه شدهاست. در مرحله بعد با استفاده از این دو شاخص و روش تحلیل بردار تغییر در محیط نرمافزار GIS، به تعیین بزرگی تغییرات و جهت تغییرات بیابانزایی در منطقه مورد پرداخته شده است. دستاورد پژوهش حاضر گویای غالبیت روند احیای منطقه در طی سالهای مورد مطالعه می باشد و نتایج کلی حاکی ازین امر است که توسعه کشاورزی و در کنار آن تغییر کاربری اراضی بیشترین تاثیر را بر شاخصهای پایش و روند بیابانزایی در منطقه داشتهاند؛ بدین صورت که شاهد تخریب اراضی در اطراف مناطق مسکونی هستیم و از سویی رابطه تنگاتنگی بین فعالیتهای کشاورزی و مناطق احیایی در منطقه وجود دارد.
عادله خاور؛ مهدی قربانی؛ حسین آذرنیوند؛ امیر علم بیگی؛ شهرام خلیقی سیگارودی
دوره 28، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 369-380
چکیده
یکی از الزامات اجرایی کردن حکمرانی منابع طبیعی و توانمندسازی بهرهبرداران مرتع، تحلیل روابط اجتماعی در شبکه اجتماعی بهرهبرداران است. در این تحقیق تحلیل شبکه اجتماعی بهرهبرداران مرتع با تأکید بر پیوندهای اعتماد، مشارکت و مشورت در اقدامات مرتعداری، با محاسبه شاخصهای سطح کلان شبکه در سه سامان عرفی فسنقر، پروند و ملوند با ...
بیشتر
یکی از الزامات اجرایی کردن حکمرانی منابع طبیعی و توانمندسازی بهرهبرداران مرتع، تحلیل روابط اجتماعی در شبکه اجتماعی بهرهبرداران است. در این تحقیق تحلیل شبکه اجتماعی بهرهبرداران مرتع با تأکید بر پیوندهای اعتماد، مشارکت و مشورت در اقدامات مرتعداری، با محاسبه شاخصهای سطح کلان شبکه در سه سامان عرفی فسنقر، پروند و ملوند با یکدیگر مقایسه شد. در این تحقیق از روش شبکه کامل (سرشماری) استفاده شده است و در سه سامان عرفی همه بهرهبرداران مرتع شامل 100 نفر بهعنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدهاند. نتایج حکایت از آن دارد که در بین بهرهبرداران سامان عرفی پروند میزان سرمایه اجتماعی، پایداری روابط و تعادل شبکه با مقدار تراکم 8/50 درصد در حد متوسط و مشورت در بین آنها با داشتن میزان 8/43 و 5/40 برای دو روستای ملوند و فسنقر در حد ضعیفی نهادینه شده است. سرمایه اجتماعی پایین و سرعت کم گردش پیوند اعتماد، مشارکت و مشورت در بین بهرهبرداران این دو روستا از چالشهای مهم در ایجاد ساختار مدیریت مشارکتی و بهتبع آن بهبود حکمرانی مرتع در این مناطق است و نیاز به تقویت هرچه بیشتر سرمایه اجتماعی با افزایش اعتمادسازی در شبکه و ایجاد تمایل بهرهبرداران هر سه سامان عرفی برای مشارکت در فعالیتهای مرتعداری برای ایجاد موفقیت در زمینه حکمرانی مرتع دارد. چهبسا در دو روستای ملوند و فسنقر نیاز به تقویت بیشتر روابط اجتماعی و افزایش سرمایه اجتماعی نسبت به روستای پروند است.
مهدی قربانی؛ لیلا عوض پور؛ مجید رحیمی؛ هما موسوی؛ بهناز اسماعیلی
دوره 25، شماره 2 ، مرداد 1397، ، صفحه 378-387
چکیده
سرمایة اجتماعی یکی از ارکان اصلی درمدیریت مشارکتی و توسعة پایدار محلی محسوب میگردد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی سرمایة اجتماعی درونگروهی در دو بازة زمانی قبل و بعد از اجرای پروژة مشارکتی با عنوان پروژة بینالمللی احیای اراضی جنگلی و تخریب یافته در مناطق خشکRFLDL، در روستای دهرضا از توابع شهرستان ریگان استان کرمان ...
بیشتر
سرمایة اجتماعی یکی از ارکان اصلی درمدیریت مشارکتی و توسعة پایدار محلی محسوب میگردد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی سرمایة اجتماعی درونگروهی در دو بازة زمانی قبل و بعد از اجرای پروژة مشارکتی با عنوان پروژة بینالمللی احیای اراضی جنگلی و تخریب یافته در مناطق خشکRFLDL، در روستای دهرضا از توابع شهرستان ریگان استان کرمان میباشد. جامعة آماری در این مطالعه اعضای گروههای توسعة روستایی است که 133 نفر در غالب 9 گروه را شامل میشوند. در این تحقیق میزان روابط اعتماد و مشارکت در شبکة ذینفعان با استفاده از پرسشنامههای تحلیل شبکهای و براساس مشاهدة مستقیم و مصاحبه با کلیة ذینفعان و براساس سنجش شاخصهای تحلیل شبکهای مانند تراکم، تمرکز، دوسویگی، انتقالیافتگی و میانگین فاصلة ژئودزیک در دو مرحلة قبل و بعد از اجرای پروژة بینالمللی احیای اراضی جنگلی و تخریب یافته موردبررسی قرار گرفتهاند. نتایج در این بررسی نشان میدهد که میزان اعتماد، مشارکت و به نوعی سرمایة اجتماعی در قبل از اجرای پروژه در حد متوسط بوده که پس از اجرای این پروژه میزان این مؤلفهها افزایش یافته است. سرعت گردش و تبادل اعتمادو مشارکت بین افراد بعد از اجرای طرح نسبت به قبل از اجرای آن افزایشیافته و اجرای این پروژه، اتحاد و یگانگی بین افراد را نیز تقویت کرده است. در نهایت با توجه به نتایج بهدست آمده میتوان بیان کرد که بهدنبال اجرای این پروژه میزان سرمایة اجتماعی درونگروهی شبکه افزایش یافته و در واقع میتوان استدلال نمود که پس از اجرای پروژه، تحقق مدیریت مشارکتی در منطقه به شکل مطلوب صورت گرفته است.
مهدی قربانی؛ لیلا عوض پور
دوره 24، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 383-391
چکیده
تخریب و نابودی مناطق خشک و بیابانی که بهعلت عواملی مانند تغییرات اقلیمی و فعالیتهای انسانی میباشد، یکی از چالشهای عمده و جدی زیستمحیطی پیش روی جهان امروز است. در مباحث پیرامون مدیریت مناطق خشک، زنان از دید برنامهریزان و سیاستگزاران بهعنوان یکی از گروههای هدف مورد توجه بوده و توانمندسازی آنان و زمینههای جلب مشارکتشان ...
بیشتر
تخریب و نابودی مناطق خشک و بیابانی که بهعلت عواملی مانند تغییرات اقلیمی و فعالیتهای انسانی میباشد، یکی از چالشهای عمده و جدی زیستمحیطی پیش روی جهان امروز است. در مباحث پیرامون مدیریت مناطق خشک، زنان از دید برنامهریزان و سیاستگزاران بهعنوان یکی از گروههای هدف مورد توجه بوده و توانمندسازی آنان و زمینههای جلب مشارکتشان بهعنوان بخش عظیمی از نیروهای انسانی ساکن روستاها از رئوس برنامههای مورد نظر سازمانهای توسعه در کشورهای مختلف میباشد. در این پژوهش سرمایه اجتماعی شبکه زنان روستایی از طریق روش تحلیل شبکهای، تکمیل پرسشنامه تحلیل شبکهای و مصاحبه مستقیم با اعضای گروههای توسعه روستایی زنان، در روستای تاجمیر از توابع شهرستان سربیشه در استان خراسان جنوبی، از طریق سنجش پیوندهای اعتماد و مشارکت و با استفاده از شاخصهای سطح کلان شبکه (تراکم، دوسویگی پیوندها، میانگین فاصله ژئودزیک و نسبت پیوندهای برون گروهی به درون گروهی) بررسی شده است. نتایج حاصل بیانگر آن است که میزان سرمایه اجتماعی و بهتبع آن سرعت گردش پیوندهای اعتماد و مشارکت در حد متوسط بوده و برای ایجاد بسیج جامعه محلی، توانمندی اجتماعی و پایداری اقتصادی و اجتماعی جامعه مورد بررسی و در نهایت استقرار مدیریت مشارکتی، ضرورت دارد که میزان سرمایه اجتماعی افزایش یابد که این عامل نیز فرصتی برای ایجاد ظرفیت در جهت مشارکت ایجاد کرده که تأثیر بسزایی بر روند مدیریت مشارکتی اجتماع محور در منطقه دارد.
حسین ارزانی؛ جواد معتمدی (ترکان)؛ علی نیکخواه؛ حسین آذرنیوند؛ مهدی قربانی
دوره 20، شماره 3 ، آذر 1392، ، صفحه 333-344
حسین ارزانی؛ جواد ترکان؛ علی نیکخواه؛ حسین آذرنیوند؛ مهدی قربانی
دوره 17، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 191-204
چکیده
واحد دامی بهمنظور بیان انواع و سنین مختلف دام و مقایسه و تبدیل آنها در یک شکل واحد مورد توجه است. این مفهوم ثابت نیست و معمولاً براساس وزن زنده و وزن متابولیکی دام غالب در هر منطقه تعیین میشود. در ایران گوسفند دام غالب بوده و بهعنوان واحد دامی در نظر گرفته میشود. تنوع شرایط آب و هوایی، سبب ایجاد 27 نژاد یا توده گوسفندی با اندازه ...
بیشتر
واحد دامی بهمنظور بیان انواع و سنین مختلف دام و مقایسه و تبدیل آنها در یک شکل واحد مورد توجه است. این مفهوم ثابت نیست و معمولاً براساس وزن زنده و وزن متابولیکی دام غالب در هر منطقه تعیین میشود. در ایران گوسفند دام غالب بوده و بهعنوان واحد دامی در نظر گرفته میشود. تنوع شرایط آب و هوایی، سبب ایجاد 27 نژاد یا توده گوسفندی با اندازه جثه مختلف در کشور گردیده است. از این رو نمیتوان یک وزن مساوی برای همه آنها در نظر گرفت، بلکه برای هر نژاد گوسفندی با توجه به منطقه پراکنش آن، اندازه واحد دامی باید بطور جداگانه مشخص گردد. بهمنظور تعیین اندازه واحد دامی و برآورد نیاز روزانه گوسفند نژاد ماکویی در مراتع استان آذربایجانغربی، در بین گلههای موجود در مناطق زیستنژاد ماکویی، دو گله که دارای دام غالب از نژاد مورد نظر بودند، انتخاب شدند. از میان گلههای منتخب در ردههای مختلف سنی (بره سهماهه، بره ششماهه، قوچ و میش سهساله، قوچ و میش چهارساله) و از هر مقطع سنی؛ حداقل 5 رأس دام به صورت تصادفی انتخاب و برای توزین بعدی علامتگذاری شدند. عمل توزین در دو مرحله، در مراتع ییلاقی و مراتع قشلاقی انجام شد. پس از تعیین میانگین وزن دامها، میانگین وزن میش بالغ زنده غیرآبستن و خشک (میش های سه و چهار ساله) بهعنوان وزن واحد دامی موردتوجه قرار گرفت. نیاز روزانه دام در حالت نگهداری براساس وزن واحد دامی با استفاده از جدولهای(1985) NRC و معادله پیشنهادی (1984) MAFFمحاسبه گردید. با مد نظر قرار دادن نیاز غذایی واحد دامی به انرژی متابولیسمی و متوسط مقدار انرژی متابولیسمی موجود در یک کیلوگرم علوفه خشک مراتع مورد چرای دام، مقدار علوفه لازم برای تأمین نیاز روزانه دام محاسبه گردید. براساس نتایج بدستآمده اندازه واحد دامی نژاد ماکویی، میش بالغ زنده غیرآبستن و خشک با میانگین وزن 75/2 ± 36/45 کیلوگرم گزارش میشود که نزدیک به متوسط وزن واحد دامی برای کل کشور است. نیاز روزانه یک واحد دامی نژاد ماکویی در حالت نگهداری و در شرایط چرا در مراتع مورد مطالعه، 50/9 مگاژول برآورد میشود. بنابراین مقدار علوفه لازم برای تأمین نیاز روزانه یک واحد دامی نژاد ماکویی 77/1 کیلوگرم محاسبه شد.
حمید رضا ناصری؛ حسین آذرنیوند؛ مهدی قربانی؛ زهرا مهربان فر
دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1387، ، صفحه 59-68
چکیده
این مطالعه به منظور بررسی اثر گذشت زمان بر روی جوانه زنی بذرهای درمنه انجام پذیرفتهاست. بدین منظور ابتدا رویشگاههای چهارگونه مختلف درمنه در آذربایجان شرقی انتخاب و در فصل پاییز بذرهای مربوط به هر گونه جمعآوری شد. طی سه سال آزمایش تعیین درصد جوانه زنی بذرهای برای همه گونهها در آغاز فصل بهار انجام شد و نهایتا اطلاعات بدست آمده از ...
بیشتر
این مطالعه به منظور بررسی اثر گذشت زمان بر روی جوانه زنی بذرهای درمنه انجام پذیرفتهاست. بدین منظور ابتدا رویشگاههای چهارگونه مختلف درمنه در آذربایجان شرقی انتخاب و در فصل پاییز بذرهای مربوط به هر گونه جمعآوری شد. طی سه سال آزمایش تعیین درصد جوانه زنی بذرهای برای همه گونهها در آغاز فصل بهار انجام شد و نهایتا اطلاعات بدست آمده از آزمایشها تحلیل آماری شد. نتایج بدست آمده نشان داد که گذشت زمان بر روی میزان جوانهزنی بذرها موثر بودهاست و در گونههای Artemisia fragrance، A. spicigeraA. campestrisوA. vulgaris باعث افزایش درصد جوانهزنی بذرها شدهاست. نهایتا گونه A. vulgaris و گونه A. spicigera، بهترتیب کمترین و بیشترین نوسان را از نظر درصد جوانه زنی از خود نشان دادند.
حسین آذرنیوند؛ مهدی قربانی؛ حامد جنیدی جعفری
دوره 14، شماره 3 ، آذر 1386، ، صفحه 352-358
چکیده
در این تحقیق اثرات شوری بر جوانه زنی 2 گونه Artemisia scopariaو Artemisia vulgaris در پنج تیمار و 4 تکرار شامل آب مقطر به عنوان شاهد، مقادیر غلظت 100 ، 200 ، 300 و 400 و میلی مولار نمک NaCl با آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا" تصادفی بررسی شد. نتایج نشان داد که مقاومت به شوری گونه Artemisia scoparia نسبت به Artemisia vulgaris در همه تیمار ها بیشتر است. درکل، ...
بیشتر
در این تحقیق اثرات شوری بر جوانه زنی 2 گونه Artemisia scopariaو Artemisia vulgaris در پنج تیمار و 4 تکرار شامل آب مقطر به عنوان شاهد، مقادیر غلظت 100 ، 200 ، 300 و 400 و میلی مولار نمک NaCl با آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا" تصادفی بررسی شد. نتایج نشان داد که مقاومت به شوری گونه Artemisia scoparia نسبت به Artemisia vulgaris در همه تیمار ها بیشتر است. درکل، با افزایش میزان شوری میزان جوانه زنی کاهش می یابد و بین درصد جوانه زنی در سطوح مختلف شوری اختلاف معنی داری وجود دارد.
حسین ارزانی؛ مهدی عابدی؛ احسان شهریاری؛ مهدی قربانی
دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1386، ، صفحه 68-79
چکیده
فعالیتهای مدیریتی نظیر شخم مرتع و شدت چرا تاثیر زیادی بر مرتع میگذارند. برای بهره برداری پایدار مرتع این تغییرات بایستی شناخته شود. شاخص های سطح خاک و ویژگیهای عملکردی مرتع به محقق کمک میکند تا در مورد اثرات فعالیتهای مدیریتی قضاوت نماید. از این رو برای بررسی تاثیر این فعالیتها بر روی مراتع مناطق نیمه خشک یک تیپ گیاهی در منطقه طالقان ...
بیشتر
فعالیتهای مدیریتی نظیر شخم مرتع و شدت چرا تاثیر زیادی بر مرتع میگذارند. برای بهره برداری پایدار مرتع این تغییرات بایستی شناخته شود. شاخص های سطح خاک و ویژگیهای عملکردی مرتع به محقق کمک میکند تا در مورد اثرات فعالیتهای مدیریتی قضاوت نماید. از این رو برای بررسی تاثیر این فعالیتها بر روی مراتع مناطق نیمه خشک یک تیپ گیاهی در منطقه طالقان انتخاب شده و 5 تیمار مدیریتی شامل3 شدت چرایی (سنگین، متوسط و سبک)، مرتع شخم خورده و اراضی رها شده در آن مورد بررسی قرار گرفتند. منطقه چرای سبک به عنوان منطقه مرجع انتخاب شده و سایر تیمارها با آن مورد مقایسه قرار گرفتند. در هر یک از تیمارهای مدیریتی، اثر فعالیتهای مدیریتی بر روی خصوصیات سطح خاک و ویژگیهای عملکردی مرتع با استفاده از روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشمانداز (LFA) مورد بررسی قرار گرفت. در این روش برای تعیین 3 ویژگی عملکردی شامل: پایداری ، نفوذپذیری و چرخه عناصر از 11 شاخص سطح خاک که عبارتند از: پوشش سطح زمین (میزان حفاظت از سطح خاک)، پوشش تاجی، یقه گیاهان چند ساله، پوشش لاشبرگ و درجه تجزیه شدگی، پوشش کریپتوگام، خرد شدگی سله ها، نوع و شدت فرسایش، مواد رسوب گذاری شده، پستی و بلندی سطح خاک، مقاومت سطح خاک نسبت به فرسایش، آزمون پایداری خاک و بافت خاک استفاده شده است. در اثر این فعالیتها ویژگیها و شاخصها تغییر میکنند. نتایج نشان داد که شخم مرتع در طالقان باعث کاهش مقادیر ویژگیهای عملکردی مرتع شده است. با افزایش شدت چرا، گیاهان مرغوب حذف شدهاند و در منطقه چرایی شدید تنها پوشش گیاهی یکساله مستقر شده است. تخریب پوشش و لایههای سطحی خاک و پایداری خاک باعث افزایش فرسایش، ایجاد خندق و کاهش ویژگیهای عملکردی مرتع شده است. در اراضی رها شده با توجه به استقرار یکنواخت پوشش گیاهان یکساله مقادیر ویژگیهای عملکردی و شاخص های خاک بهبود یافته است.