کورش بهنام‌فر؛ فرهنگ قصریانی؛ محمد فیاض؛ رجبعلی محمدی
دوره 28، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 222-237
چکیده
گونه مرتعی پوتار (Cymbopogon olivieri) یکی از گندمیان علوفه‌ای چندساله در مناطق گرمسیری است. این گونه با بهره‌مندی از فتوسنتز نوع C4 که مختص مناطق گرم بوده دارای سازگاری بسیار بالایی در مراتع استان خوزستان می‌باشد. تنوع در رویشگاههای این گونه موجب بروز تفاوت‌هایی در فنوتیپ و عملکرد علوفه جمعیتهای آن شده است. به‌منظور ارزیابی ...
بیشتر
گونه مرتعی پوتار (Cymbopogon olivieri) یکی از گندمیان علوفه‌ای چندساله در مناطق گرمسیری است. این گونه با بهره‌مندی از فتوسنتز نوع C4 که مختص مناطق گرم بوده دارای سازگاری بسیار بالایی در مراتع استان خوزستان می‌باشد. تنوع در رویشگاههای این گونه موجب بروز تفاوت‌هایی در فنوتیپ و عملکرد علوفه جمعیتهای آن شده است. به‌منظور ارزیابی جمعیتهای گونه پوتار ابتدا آدرس‌های هرباریومی بررسی و با پیمایش‌های صحرایی رویشگاههای آن در استان خوزستان مشخص شد. سپس در زمان مناسب بذر 7 جمعیت شناسایی شده از رویشگاههای مختلف استان برداشت و اقدام به کشت آنها در ایستگاه تحقیقاتی باغملک شد و به‌مدت سه سال (1393-1390)، پس از استقرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای اندازه‌گیری صفات مورد نظر از هر جمعیت، در مرحله ظهور سنبله اقدام به برداشت اندام‌های هوایی گیاهان در 3 پلات سه مترمربعی، از ارتفاع 5 سانتی‌متری سطح زمین شد و پس از شمارش تعداد پنجه و ارتفاع بوته‌ها به‌منظور تعیین عملکرد خشک علوفه، اندام‌های هوایی در دمای 70 درجه سانتی‌گراد به‌مدت 48 ساعت در آون خشک و توزین شدند. از نظر عملکرد علوفه خشک، ارتفاع بوته و تعداد پنجه بین جمعیتهای مورد بررسی اختلاف معنی‌دار مشاهده شد. بالاترین عملکرد علوفه از گونه Cymbopogan olivieri در سال سوم پس از استقرار مربوط به جمعیتهای جمع‌آوری شده به‌ترتیب از مناطق دزفول-سد دز، مسجدسلیمان-بردمار و مسیر اهواز-مسجدسلیمان با حدود تولید 110 گرم علوفه خشک در مترمربع و پس از آن شوشتر-آبگاه و دزفول-شهیون با حدود تولید 100 گرم علوفه خشک در مترمربع بود. از نظر ارتفاع بوته جمعیتهای مربوط به دزفول-سد دز، شوشتر-آبگاه و دزفول سردشت-گاومیر با رشد طولی بیش از 50 سانتی‌متر برتری آماری داشتند. از نظر میانگین تعداد پنجه در بوته جمعیت دزفول-سد دز با 125 پنجه، بالاترین و جمعیت مسیر اهواز- مسجدسلیمان با میانگین حدود 69 پنجه، کمترین تعداد پنجه در بوته را داشتند.
مجید دشتی؛ محمد فیاض؛ علامرضا حسینی بمرود
دوره 27، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 802-812
چکیده
به‌منظور تعیین فصل و روش مناسب مرتعکاری گونه اسپرس خراسانی و فراهم کردن زمینه برای افزایش تولید علوفه مراتع تخریب یافته کشور در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک، دو آزمایش جداگانه بصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار در طی سالهای 1392 تا 1396در مراتع ییلاقی و قرق سایت گلستان مشهد در شیب شمالی رشته ...
بیشتر
به‌منظور تعیین فصل و روش مناسب مرتعکاری گونه اسپرس خراسانی و فراهم کردن زمینه برای افزایش تولید علوفه مراتع تخریب یافته کشور در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک، دو آزمایش جداگانه بصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار در طی سالهای 1392 تا 1396در مراتع ییلاقی و قرق سایت گلستان مشهد در شیب شمالی رشته کوه‌های بینالود انجام گردید. تیمارهای آزمایش شامل فصل مرتعکاری (مرتعکاری پائیزه و بهاره) و روش مرتعکاری (بذرکاری در داخل چالههای کوچک و بذرکاری در داخل شیار) بودند. در آزمایش اول مقایسه میانگین حاصل از تجزیه مرکب در طی دو سال نشان داد درصد سبز شدن و استقرار گیاهچه‌ها در سال زراعی 94-1393 با 7/57% و 1/26% به‌طور معنی‌داری بیشتر از سال زراعی 93-1392 به‌ترتیب با 5/21 و 4/10% بود. مقایسه درصد سبز شدن و استقرارگیاهان نیز در مرتعکاری پاییزه به‌ترتیب با 8/58% و 8/26% تفاوت معنی‌داری با مرتعکاری بهاره (4/20% و 7/9%) نشان داد. مقایسه روشهای مختلف مرتعکاری نیز بیانگر عدم تفاوت معنی‌دار بین دو روش در هر دو سال اجرای طرح بود. نتایج آزمایش دوم نشان داد درصد استقرار گیاهان در دومین سال استقرار (1/22%) به‌طور معنی‌داری کمتر از سال اول (1/26%) بود. با وجود افزایش درصد استقرار گیاهان مرتعکاری شده در پاییز در مقایسه با مرتعکاری بهاره به میزان 7/2 برابر، زمان مرتعکاری تأثیر معنی داری بر عملکرد ماده خشک برگ، ساقه و میوه نداشتند. استفاده از روش مرتعکاری در چاله باعث شد عملکرد برگ، ساقه، میوه و زیست توده هوایی کل با 2/2، 8/4 ، 2/4 و 2/11 گرم بر پایه به‌ترتیب بهمیزان 58، 33، 14و 26 درصد در مقایسه با بذرکاری در داخل شیار افزایش یابند. نتایج این تحقیق نشان داد که فصل مرتعکاری پاییزه بر بهاره ارجحیت دارد اما روش مرتعکاری در داخل شیار در مقایسه با چاله تفاوت معنی داری در افزایش درصد سبز شدن و استقرار گیاهچه ها ندارد. با وجود این مرتعکاری در داخل چاله منجر به بهبود عملکرد علوفه و بذر و در نهایت پایداری تولید میگردد.
کورش بهنام فر؛ فرهنگ قصریانی؛ محمد فیاض؛ رجبعلی محمدی
دوره 27، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 238-247
چکیده
گندمیان پایا جزو مهم‌ترین گونههای مرتعی در مناطق گرمسیری می‌باشند. گونه خورنال (Cenchrus ciliaris) یکی از گندمیان علوفه‌ای چندساله مرتعی است که با بهره‌مندی از فتوسنتز نوع C4 که مختص مناطق گرم بوده دارای سازگاری بسیار بالایی در مراتع استان خوزستان رویش دارد. تنوع در رویشگاههای این گونه موجب بروز تفاوت‌هایی در فنوتیپ و عملکرد علوفۀ ...
بیشتر
گندمیان پایا جزو مهم‌ترین گونههای مرتعی در مناطق گرمسیری می‌باشند. گونه خورنال (Cenchrus ciliaris) یکی از گندمیان علوفه‌ای چندساله مرتعی است که با بهره‌مندی از فتوسنتز نوع C4 که مختص مناطق گرم بوده دارای سازگاری بسیار بالایی در مراتع استان خوزستان رویش دارد. تنوع در رویشگاههای این گونه موجب بروز تفاوت‌هایی در فنوتیپ و عملکرد علوفۀ اکوتیپ‌های آن شده است. جهت اجرای این پروژه ابتدا با بررسی آدرس‌های هرباریومی و پیمایش‌های صحرایی رویشگاههای گونه سنکروس در استان خوزستان مشخص شد. سپس در زمان مناسب بذر 13 جمعیت شناسایی شده از رویشگاههای مختلف استان برداشت و اقدام به کشت آنها در ایستگاه تحقیقاتی باغملک شد و به مدت سه سال پس از استقرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. بین جمعیتهای مورد بررسی از نظر عملکرد علوفه خشک، ارتفاع بوته و تعداد پنجه اختلاف معنی‌دار مشاهده شد. برترین جمعیت از گونه ciliaris Cenchrus مربوط به جمعیت جمع‌آوری شده از منطقه شوشتر- چم‌کنار با میانگین عملکرد حدود 220 گرم علوفه خشک در مترمربع با تعداد130 پنجه در بوته و ارتفاع 55 سانتی‌متر در سال سوم پس از استقرار بود. بین جمعیتهای مورد بررسی اختلافات ظاهری از نظر فرم رویشی مشاهده شد به‌طوری که جمعیت منطقه شوشتر- چم‌کنار کاملا افراشته بود در حالی‌که جمعیت جمع‌آوری شده از منطقه بهبهان حوزه چاه‌مارین کاملا گسترده بر سطح زمین بود.
محمد تقی زارع؛ محمد فیاض؛ صدیقه زارع کیا؛ ناصر باغستانی میبدی؛ محمد ابوالقاسمی
دوره 27، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 24-35
چکیده
ذخیره نزولات آسمانی همراه با کشت گونههای گیاهی در احیا و اصلاح مراتع بخصوص مراتع مناطق خشک مورد توجه است. در این تحقیق تاثیر تیمارهای کنتور فارو، پیتینگ و هلالی آبگیر در استقرار گونه کمای طبسی ( Ferulatabasensis) در منطقه کالمند بهادران استان یزد که یکی از رویشگاههای این گونه می‌باشد، مورد بررسی قرار گرفت. کشت بذر در دو زمان اوایل پاییز ...
بیشتر
ذخیره نزولات آسمانی همراه با کشت گونههای گیاهی در احیا و اصلاح مراتع بخصوص مراتع مناطق خشک مورد توجه است. در این تحقیق تاثیر تیمارهای کنتور فارو، پیتینگ و هلالی آبگیر در استقرار گونه کمای طبسی ( Ferulatabasensis) در منطقه کالمند بهادران استان یزد که یکی از رویشگاههای این گونه می‌باشد، مورد بررسی قرار گرفت. کشت بذر در دو زمان اوایل پاییز به عنوان کشت پاییزه و اواخر زمستان به عنوان کشت بهاره انجام گرفت. تحقیق بر اساس طرح آماری اسپلیت پلات با تیمار اصلی 2 تاریخ کشت و تیمار فرعی 3 روش کاشت در سه تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی پایه ریزی گردید. بذور در دو سال 1392 و 1393 کشت گردید. نتایج نشان داد که میزان سبز شدن بذور در کشت پاییزه بطور معنی‌داری بیشتر از کشت بهاره بود. از بین روشهای کاشت تاثیر روش هلالی آبگیر اندکی بیش از دو روش دیگر بوده است. بطور کلی هر سه روش کاشت سبب سبز شدن بیش از 50 درصدی بذور شدند. اگرچه تعدادی از این نهالها در سال بعد از کاشت به دلایل مختلف از بین رفتند، لیکن حضور حدود 30 درصدی نهالها در سال دوم و سوم کاشت نشان از موفقیت نسبی روشهای ذخیره نزولات در استقرار گیاهان کشت شده، داشته است.
حسین زینلی؛ محمد فیاض؛ لیلی صفایی
دوره 27، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 125-133
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی بهترین زمان کاشت و روش کاشتA. podolobus به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه حنای سمیرم وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان طی سالهای 1392 تا 1394 اجرا شد. فاکتور اصلی، زمان کاشت (پاییزه و بهاره) و فاکتور فرعی روش کاشت (بذرکاری خطی و روش بذرکاری بانکتهای ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی بهترین زمان کاشت و روش کاشتA. podolobus به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه حنای سمیرم وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان طی سالهای 1392 تا 1394 اجرا شد. فاکتور اصلی، زمان کاشت (پاییزه و بهاره) و فاکتور فرعی روش کاشت (بذرکاری خطی و روش بذرکاری بانکتهای هلالی) بود. نتایج نشاندهنده اثر معنی‌دار زمان کاشت، روش کاشت و اثرهای متقابل آن روی صفت درصد استقرار بود. درصد استقرار کشت پاییزه 28/14 و بهاره 78/27 درصد بدست آمد. کمترین درصد استقرار با 35/6 درصد در روش بذرکاری و بیشترین آن با 71/35 درصد در روش بانکتهای هلالی مشاهده گردید. اثرهای متقابل این صفت نشان داد که کمترین درصد استقرار در تیمار کشت بهاره و روش بذرکاری (76/4 درصد) و بیشترین آن در روش بانکتهای هلالی و کشت بهاره (61/47 درصد) مشاهده شد. نتایج گویای مناسبتر بودن روش بانکتهای هلالی در هر دو فصل کشت بهاره و پاییزه بود. عملکرد علوفه بشدت تحت تأثیر فصل کاشت قرار گرفت و در کشت پاییزه و بهاره به‌ترتیب برابر 7 و 6/15 گرم در بوته بود. عملکرد علوفه در روش بذرکاری 5/9 گرم و در بانکتهای هلالی 16/13 گرم در بوته بدست آمد. دامنه تغییرات این صفت از 6 گرم در کشت پاییزه و روش بذرکاری تا 33/18 گرم در بوته در کشت بهاره و روش بانکتهای هلالی متغیر بود. در مجموع نتایج نشان داد که برای کاشت این گونه در مناطق نیمه استپی کاشت بهاره و به‌صورت بانکتهای هلالی و بذرهای بدون پوشینه برای حداکثر استقرار مناسب است.
محمد زادبر؛ سمیه ناصری؛ محمد فیاض
دوره 23، شماره 4 ، اسفند 1395، ، صفحه 744-759
چکیده
عوامل محیطی از جمله بارندگی از فاکتورهایی است که بر روی خوشخوراکی گیاهان و به تبع آن بر روی ارزش رجحانی آنها برای دام اثر می‌گذارد. در این تحقیق ارزش رجحانی گونههای مهم مرتعی در تغذیه گوسفند در مراتع قشلاقی سرخس با استفاده از روش زمان‌سنجی (فیلم‌برداری) اندازه‌گیری گردید. این طرح از سال 86 تا 89 برای 2 ماه اول فصل رویش (اسفند و فروردین) ...
بیشتر
عوامل محیطی از جمله بارندگی از فاکتورهایی است که بر روی خوشخوراکی گیاهان و به تبع آن بر روی ارزش رجحانی آنها برای دام اثر می‌گذارد. در این تحقیق ارزش رجحانی گونههای مهم مرتعی در تغذیه گوسفند در مراتع قشلاقی سرخس با استفاده از روش زمان‌سنجی (فیلم‌برداری) اندازه‌گیری گردید. این طرح از سال 86 تا 89 برای 2 ماه اول فصل رویش (اسفند و فروردین) اجرا شد. نتایج نشان داد که گونههای Artemisia diffiusa، Carex physioides و Poa bulbosa به‌طور مشترک در تمام چهار سال مورد استفاده قرار گرفته و از گونههای خوشخوراک بوده‌اند. ارزش رجحانی گونه‌ها نیز در سالهای خشکسالی و ترسالی با هم تفاوت داشت. همچنین در بررسی ارتباط بارندگی پیشین با درصد چرا از هر گونه در هر ماه، در رابطه با گونه Poa bulbosa ، بارندگی‌های ماه‌های قبل همبستگی بالایی با درصد زمان چرای این گونه دارد. همچنین بین درصد زمان استفاده از گونه physioides Carex در اسفند ماه و بارندگی‌های پاییز، بهمن و مجموع بهمن و اسفند ارتباط معنی‌داری وجود دارد. درصد زمان استفاده از گونه Artemisia diffusa در اسفند ماه با بارندگی‌های دی، مجموع پاییز و دی، مجموع پاییز و دی و بهمن همبستگی معنی‌داری دارد. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارزش رجحانی فصلی و سالانه گیاهان علوفه‌ای و در دسترس بودن فصلی گیاهان با توجه به نوسانات بارندگی در مراتع سرخس انجام شد.
مهدی معمری؛ محمد فیاض؛ معصومه عباسی خالکی؛ ضیاءالدین الماسی
دوره 23، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 1-13
چکیده
دانش بومی دانشی است که افراد یک جامعه براساس تجربه و انطباق با فرهنگ‌های محلی و محیط‌زیست در طول زمان کسب کرده‌اند. این دانش بر پایداری جوامع و فرهنگ و همچنین برای حفظ منابع ژنتیکی جهت ادامه بقاء آن استفاده می‌شود و فهرستی ذهنی از منابع بیولوژیکی محلی، نژادهای حیوانات، گیاهان محلی، محصولات کشاورزی و گونههای درختی می‌باشد. این ...
بیشتر
دانش بومی دانشی است که افراد یک جامعه براساس تجربه و انطباق با فرهنگ‌های محلی و محیط‌زیست در طول زمان کسب کرده‌اند. این دانش بر پایداری جوامع و فرهنگ و همچنین برای حفظ منابع ژنتیکی جهت ادامه بقاء آن استفاده می‌شود و فهرستی ذهنی از منابع بیولوژیکی محلی، نژادهای حیوانات، گیاهان محلی، محصولات کشاورزی و گونههای درختی می‌باشد. این دانش ممکن است شامل اطلاعاتی از قبیل درختان و گیاهان که با یکدیگر بخوبی رشد می‌کنند یا گیاهانی شاخص مانند گونه‌هایی که شوری خاک را نشان می‌دهند و یا اینکه گونه‌هایی که در شروع بارندگی گل می‌دهند، باشد. این مطالعه در استان خراسان شمالی انجام شد. این استان بین مدارهای ˝42°36 و ˝14°38 شمالی و نصف‌النهارهای˝31°56 و ˝30°58 شرقی در شمال‌شرقی ایران واقع شده است. در این مطالعه، جامعه آماری دامداران، شبانان و کهنسالانی بودند که بطور سنتی از مراتع استفاده می‌کنند. برای انجام مصاحبه و تکمیل پرسشنامه‌ها، از هر طایفه عشایری یا روستا 3 نفر انتخاب شد. جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از مصاحبه، تکمیل پرسشنامه‌ها و مشاهده فعالیت‌های شبانان و دامداران در عرصه انجام شد. برای امتیازدهی و ارزش‌گذاری کمی سئوالات در گونههای مورد نظر، از طیف لیکرت استفاده شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد در زمینه‌های مختلف مدیریت چرای دام در مرتع، ازجمله پراکنش دام و بهره‌برداری یکنواخت از مرتع، شب‌چر، انتخاب محل استراحت دام، انتخاب محل چرای دام، قطعه‌بندی مرتع با روشهای سنتی و سالم بودن آب شرب دام، دامداران و شبانان دانش زیادی دارند که آنها را بکار می‌گیرند و می‌تواند در امر مدیریت مرتع مورد استفاده قرار گیرد. از طرفی بررسی‌ها نشان داد که دامداران و شبانان به رعایت ظرفیت چرای دام و جلوگیری و یا کاهش چرای انتخابی دام در مرتع عملاً توجه چندانی ندارند.
ناصر باغستانی میبدی؛ محمدتقی زارع؛ محمد فیاض
دوره 20، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 809-818
محمدرضا شوشتری؛ هوشمند صفری؛ محمد فیاض؛ مرتضی اکبرزاده؛ سعیده ناطقی
دوره 20، شماره 3 ، آذر 1392، ، صفحه 570-583
محمد علی علیزاده؛ محمد فیاض
دوره 20، شماره 2 ، مرداد 1392، ، صفحه 358-368
فریده ثقفی خادم؛ محمد فیاض؛ سمیه ناصری
دوره 20، شماره 2 ، مرداد 1392، ، صفحه 369-378
محمد فیاض
دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1381، ، صفحه 31-46
