جواد معتمدی؛ اسماعیل شیدای کرکج؛ عزیزه بابازاده؛ مرتضی مفیدی چلان
دوره 29، شماره 2 ، مرداد 1401، ، صفحه 166-175
چکیده
یکی از اهداف مهم در مدیریت مراتع، تعیین دقیق و سریع تولید علوفه برای تعیین ظرفیت چراست. در این پژوهش، ارتباط بین تولید علوفه بهعنوان متغیر وابسته و ویژگیهای مورفولوژیکی، بهعنوان متغیرهای مستقل بررسی شد. بدینمنظور دو واحد مطالعاتی قرق و غیرقرق، در مراتع کوهستانی نازلوچای ارومیه انتخاب شد. در هر یک از ...
بیشتر
یکی از اهداف مهم در مدیریت مراتع، تعیین دقیق و سریع تولید علوفه برای تعیین ظرفیت چراست. در این پژوهش، ارتباط بین تولید علوفه بهعنوان متغیر وابسته و ویژگیهای مورفولوژیکی، بهعنوان متغیرهای مستقل بررسی شد. بدینمنظور دو واحد مطالعاتی قرق و غیرقرق، در مراتع کوهستانی نازلوچای ارومیه انتخاب شد. در هر یک از آنها، ویژگیهای مورفولوژیکی گونه Artemisai aucheri بهعنوان تنها گونه بوتهای غالب که بیش از 50 درصد سهم ترکیب گیاهی مراتع منطقه را شامل میشود، در داخل 60 پلات یک مترمربعی مستقر در امتداد شش ترانسکت 100 متری، در تیرماه 1396 اندازهگیری شد. پس از قطع رشد سال جاری پایهها، وزن خشک نمونهها تعیین و رابطه رگرسیونی آن با ویژگیهای مورفولوژیکی، با استفاده از رگرسیون سلسله مراتبی بررسی شد. نتایج نشان داد که برآورد تولید گونه A.aucheri در منطقه قرق که پایههای گیاهی چرا نشده بودند، با استفاده از مدل رگرسیونی خطی چندگانه، بر اساس قطر متوسط تاجپوشش (D1)، قطر یقه (D2) و ارتفاع (H) امکانپذیر بود و باRMSE برابر 05/15 و ضریب تبیین 60/0، مدل اعتبارسنجی شد. در منطقه خارج قرق که پایههای گیاهی در پائیز سال قبل چرا شده بودند، فقط قطر متوسط تاجپوشش (D1) و ارتفاع (H) با مدل رگرسیونی خطی چندگانه، بهعنوان بهترین مدل با RMSEبرابر 53/3 و ضریب تبیین 52/0 اعتبارسنجی شد. با توجه به کارایی نسبتاً خوب مدل و ارجحیت تلفیق چند ویژگی مورفولوژیکی در برآورد تولید، میتوان بیان کرد که تفکیک مدلها به داخل و خارج قرق و یا در شرایطی که پایهها چراشده و چرا نشدهاند، میتواند نقش مؤثری در پایش مراتع، برآورد تولید برای محاسبه ظرفیت چرا و ارزیابی شدت بهرهبرداری از مرتع ایفا نماید.
مرتضی مفیدی چلان؛ حسین بارانی؛ احمد عابدی سروستانی؛ جواد معتمدی؛ علیرضا دربان استانه
دوره 24، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 309-324
چکیده
ارزیابی پایداری زیستمحیطی- بومشناختی، بهعنوان یکی از مهمترین ابزارها در فرآیند برنامهریزی توسعه پایدار بوده و لذا توجه به آن در سیاستگذاریها و برنامهریزیها اجتنابناپذیر است. در ارتباط با سنجش پایداری زیستمحیطی- بومشناختی در مراتع و مخصوصاً سامانهای عرفی شاخصهای مشخصی وجود ندارد درنتیجه در حال حاضر تدوین ...
بیشتر
ارزیابی پایداری زیستمحیطی- بومشناختی، بهعنوان یکی از مهمترین ابزارها در فرآیند برنامهریزی توسعه پایدار بوده و لذا توجه به آن در سیاستگذاریها و برنامهریزیها اجتنابناپذیر است. در ارتباط با سنجش پایداری زیستمحیطی- بومشناختی در مراتع و مخصوصاً سامانهای عرفی شاخصهای مشخصی وجود ندارد درنتیجه در حال حاضر تدوین و اعتبار سنجی شاخصهای ارزیابی پایداری زیستمحیطی جهت سنجش پایداری در سامانهای عرفی ضروری به نظر میرسد. در این پژوهش 40 شاخص ارزیابی پایداری زیستمحیطی- بومشناختی از طریق مصاحبات اکتشافی و مرور منابع مختلف تدوین و از طریق پرسشنامه در معرض قضاوت و داوری متخصصان دانشگاهی، کارشناسان امور اجرایی و خبرگان محلی قرار گرفت. برای اعتبار سنجی و دستیابی به اجماع نظر علاوه بر آمارههای توصیفی از آزمون کروسکال والیس استفاده شد. شاخصهایی مانند تنوع جانوری، کیفیت بصری، سطح آلودگی صوتی و درجه آلودگی هوا علیرغم اینکه در منابع خیلی تکرار شدند به جهت عدم تناسب با سامانهای عرفی مرتعی در معیار تناسب منطقهای امتیازات پایینی به خود اختصاص دادند. در بین شاخصها بیشترین امتیاز مربوط به شاخص مساحت مرتع و پایینترین آن مربوط به شاخص درجه آلودگی هوا در سامان میباشد. در این پژوهش تعداد 16 شاخص در قالب شش مؤلفه مورد تأیید متخصصان، کارشناسان امور اجرایی و نخبگان محلی معرفی گردیده است که میتواند در بخش مراتع شروعی برای تدوین مدل ملی شاخصهای ارزیابی پایداری، ایجاد بانک اطلاعات شاخصهای پایداری و کمی نمودن آنها در راستای رسیدن به توسعه پایدار در بخش منابع طبیعی و بخصوص مراتع کشور باشد. همچنین دستگاههای اجرایی میتوانند با استفاده از شاخصهای معرفیشده جهت بهبود وضعیت مراتع، بهرهبرداران و حرکت به سمت پایداری در همه ابعاد برنامهریزی کنند.
محسن فراهی؛ مرتضی مفیدی چلان؛ فیروزه مقیمی نژاد؛ رسول خطیبی؛ اسفندیار جهانتاب
دوره 21، شماره 2 ، شهریور 1393، ، صفحه 307-316
چکیده
بهمنظور مدیریت اکوسیستمهای مرتعی، شناخت اجزای آن و تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر ازجمله خاک و پوشش گیاهی ضروریست. بدین منظور در پژوهش حاضر تأثیر گونههای گیاهی گز و تاغ بر ویژگیهای خاک در منطقه نیاتک سیستان بررسی شد. بنحوی که پس از شناسایی مناطق کشت این گونهها در پایان فصل رویش، نمونهبرداری در مناطق معرف هر گونه به ...
بیشتر
بهمنظور مدیریت اکوسیستمهای مرتعی، شناخت اجزای آن و تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر ازجمله خاک و پوشش گیاهی ضروریست. بدین منظور در پژوهش حاضر تأثیر گونههای گیاهی گز و تاغ بر ویژگیهای خاک در منطقه نیاتک سیستان بررسی شد. بنحوی که پس از شناسایی مناطق کشت این گونهها در پایان فصل رویش، نمونهبرداری در مناطق معرف هر گونه به روش تصادفی سیستماتیک از خاک انجام شد، به این صورت که در ابتدا و انتهای هر ترانسکت نمونهبرداری از خاک پای گونهها از دو عمق 10-0 و 20-10 سانتیمتری انجام شد؛ همچنین نمونه خاک از مناطق شاهد برداشت و بعد ویژگیهای خاک از قبیل اسیدیته، ماده آلی، هدایت الکتریکی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، سدیم و بیکربنات اندازهگیری شدند. تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از آزمون t مستقل انجام شد. نتایج نشان داد در هر دو عمق بجز اسیدیته که به طور معنیداری کاهش یافته است، سایر ویژگیهای خاک پای گونههای تاغ و گز در مقایسه با مناطق شاهد به طور معنیداری افزایش پیدا کرده است. کاهش پتاسیم در هر دو عمق عرصه گزکاری شده نسبت به منطقه شاهد نیز معنیدار بود. مقایسه اثرات تاغ و گز روی خاک نشان داد که در هر دو عمق مورد بررسی، بهطور کلی افزایش شاخصهای حاصلخیزی خاک در عرصه تاغکاری و افزایش شاخصهای مخرب خاک در عرصه گزکاری معنیدار بود. بنابراین، اگرچه کشت گونههای گز و تاغ بهطور کلی باعث بهبود ویژگیهای خاک در منطقه شد، اما با توجه به میزان تأثیرات مثبت بیشتر تاغ بر خاک نسبت به گونه گز و برخی تأثیرات منفی گز میتوان گفت از لحاظ توصیه گونه مناسب اصلاح کننده و غیرمضر بر ویژگیهای خاک تاغ گونه مناسبی برای منط
اسماعیل شیدای کرکج؛ مرتضی مفیدی چلان؛ موسی اکبرلو؛ جواد معتمدی
دوره 20، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 720-732
حسین ارزانی؛ جواد معتمدی؛ مرتضی مفیدی چلان؛ اسماعیل علی اکبرزاده آلنی
دوره 20، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 783-794
