مریم تیموری؛ لیلا کاشی زنوزی؛ طاهره علیزاده
دوره 30، شماره 4 ، بهمن 1402، ، صفحه 557-570
چکیده
سابقه و هدفخاک یکی از باارزشترین منابعطبیعی محسوب میشود و وجود حیات بر سطح کره زمین علاوه بر آب و هوا به وجود خاک بستگی دارد. پایداری خاک، عامل مهمی در سلامت سیستم خاک بوده و پیشنیاز انجام فرایندهایی مانند چرخه عناصر در خاک است. فرسایش خاک یک مشکل و تهدید جدی در مناطق مختلف دنیا محسوب میشود، بنابراین حفاظت و جلوگیری ...
بیشتر
سابقه و هدفخاک یکی از باارزشترین منابعطبیعی محسوب میشود و وجود حیات بر سطح کره زمین علاوه بر آب و هوا به وجود خاک بستگی دارد. پایداری خاک، عامل مهمی در سلامت سیستم خاک بوده و پیشنیاز انجام فرایندهایی مانند چرخه عناصر در خاک است. فرسایش خاک یک مشکل و تهدید جدی در مناطق مختلف دنیا محسوب میشود، بنابراین حفاظت و جلوگیری از فرسایش خاک بهعنوان یک منبع طبیعی تجدیدناپذیر از اولویت بالایی برخوردار است. برای جلوگیری از فرسایش خاک روشهای متعدد فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی وجود دارد که با توجه به گران بودن و اثرهای زیانبار محیطزیستی آنها، امروزه توجه زیادی به روشهای زیستی دوستدار محیطزیست میشود. در این مطالعه پتانسیل باکتریهای مولد آنزیم اورهآز در تثبیت زیستی و جلوگیری از فرسایش خاک بررسی شد. مواد و روشهانمونههای خاک سطحی از منطقه بازفت در استان چهارمحال و بختیاری جمعآوری و به آزمایشگاه منتقل شدند. از روش کشت انتخابی و غنیسازی برای جدا کردن باکتریهای مولد اورهآز در محیط کشت تجاری افتراقی اوره آگار بیس استفاده شد. فعالیت آنزیم اورهآز در باکتریهای جدا شده با روش تغییر در هدایت الکتریکی بررسی و سه باکتری که بالاترین فعالیت آنزیمی را داشتند انتخاب و در مراحل بعدی از آنها استفاده شد. برای شناسایی باکتریهای انتخاب شده از روشColony PCR و پرایمرهای یونیورسال f14 و r1492استفاده گردید. میزان مقاومت فشاری و برشی خاک، 14 روز پس از تلقیح باکتریهای منتخب با استفاده از پنترومتر جیبی و توروین اندازهگیری شد. پس از تعیین سرعت آستانه، خاکهای تلقیح شده در معرض تونل باد قرار گرفته و میزان هدررفت خاک در سرعتهای مختلف باد (3/17، 09/22 و 20/27 متر بر ثانیه) اندازهگیری شد. نتایجباکتریهای مولد آنزیم اورهآز با تغییر رنگ محیط کشت از زرد کمرنگ به صورتی تشخیص داده شدند. نتایج نشان داد که خاکهای این منطقه پتانسیل بالایی از نظر حضور باکتریهای مولد اورهآز دارند. سه گونه منتخب براساس روش مولکولی تحت عنوان Bacillus thuringiensis، Bacillus sp. و Exiguobacterium sp. شناسایی شدند. در خاکهای تلقیحشده با باکتریهای منتخب، مقاومت فشاری و برشی خاک در مقایسه با کنترل افزایش یافت. گونههای .Bacillua sp (RIFR-U7) و Exiguobacterium sp. (RIFR-U10) بهترتیب باعث بالاترین مقاومت فشاری (kg/cm2 241/±0 56/1) و برشی (kg/cm2 18/66±0/2) شدند. سرعت آستانه برای نمونه کنترل m/s 19/12تعیین شد. اندازهگیری هدررفت خاک در خاکهای تیمار شده با باکتریهای منتخب در سرعتهای مختلف منجر به کاهش هدررفت خاک در مقایسه با خاکهای کنترل شد. نتایج نشان داد که سویه .Bacillus sp (RIFR-U7) بالاترین کارایی را در جلوگیری از هدررفت خاک داشت.نتیجه گیریافزایش مقاومت فشاری و برشی در خاکهای تیمار شده نشان داد که این باکتریها جزء تثبیتکنندههای متوسط تا خوب برای افزایش مقاومت فشاری و بسیار خوب برای افزایش مقاومت برشی قابل ارزیابی هستند. بررسی نتایج تونل باد نشان داد که تلقیح گونه Bacillua sp. (RIFR-U7) در مقایسه با دو باکتری دیگر میتواند مقاومت بیشتری در برابر فرسایش بادی داشته باشد. در مجموع، بنظر میرسد که براساس اینکه چه خصوصیتی از خاک بهبود یابد و یا هدف مقاومت در برابر چه نوع فرسایشی است، از گونههای مختلف و یا ترکیبی از آنها باید استفاده کرد.
سید نعیم امامی؛ حمزه علی شیرمردی
دوره 29، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 579-595
چکیده
به دلیل ویژگیهای کانیشناختی مارنها و تمرکز کانیهای رسی نفوذ ناپذیر در پیکرهی این نوع سنگها و رسوبات حاصله، معمولاً استقرار و رویش پوشش گیاهی در اراضی مارنی امری دشوار به نظر میرسد. این پژوهش با هدف بررسی سیستماتیک گونههای گیاهی نسبتاً انبوه رویش یافته و تعیین نیاز رویشگاهی و نیز نقش حفاظتی آنها درخاکهای حاصل ...
بیشتر
به دلیل ویژگیهای کانیشناختی مارنها و تمرکز کانیهای رسی نفوذ ناپذیر در پیکرهی این نوع سنگها و رسوبات حاصله، معمولاً استقرار و رویش پوشش گیاهی در اراضی مارنی امری دشوار به نظر میرسد. این پژوهش با هدف بررسی سیستماتیک گونههای گیاهی نسبتاً انبوه رویش یافته و تعیین نیاز رویشگاهی و نیز نقش حفاظتی آنها درخاکهای حاصل از فرسایش سازند مارنی با بستری از سازند تماماً مارنی گورپی متعلق به دورهی کرتاسه با ضخامت بیش از 100 متردر دو منطقهی وستگان و دوراهان در شهرستان بروجن استان چهارمحال و بختیاری به مرحله اجرا درآمد. بدین منظور 65 نمونهی خاک مارنی برداشت و بر روی 31 نمونه آزمایشهای فیزیکی و شیمیایی به انجام رسید. بررسیهای گیاهشناسی نیز با استفاده از بازدیدهای مکرر صحرایی و ارزیابی فاکتورهای مختلف پوشش گیاهی در 180 پلات یک متر مربعی به روش تصادفی-سیستماتیک انجام شد و نمونههای گیاهی پس از انتقال به هرباریوم مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، شناسایی شدند. بهطورکلی ازبین بیش از 400 گونهی گیاهی موجود رویش یافته در سطح منطقه و برروی سازندهای مختلف یک مجموعه و کلنی از گونههای مرتعی Astragalus brachycalyx-Daphne mucronata-Cirsium bracteosum با تراکم بالای 50 درصد میتواند در اراضی حاصل از فرسایش سازندهای مارنی خنثی (8-7=PH) با میزان آهک متوسط و حضور حداقلی+Na و Cl- استقراریابد. از سوی دیگر یک مجموعه و کلنی از گونههای مرتعی باترکیب Astragalus susianus-Daphne mucronata-Amygdalus elaeagnifolia میتواند در خاکهای مارنی قلیایی (8≤PH) و با غلبه جزء آهکی در سنگ و رسوب در حضور مقادیرCl- بسیار بالا استقراریافته و به عنوان راهکار زیستی مهار فرسایش آبی در خاکهای متاثرازفرسایش مارنهای قلیایی ارائه گردد.
پیمان معدنچی؛ رضا بیات؛ کاکا شاهدی
دوره 24، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 757-767
چکیده
خاک یکی از مهمترین منابع هر کشوری است و در صورتی که حفاظت نشود، در اثر فرسایش از بین رفته و به تدریج حاصلخیزی خود را از دست می دهد. تلفات خاک باعث پر شدن کانالهای آبراهه ای و مخازن سدها شده، زیانهای فراوانی را ایجاد می کند و میزان تولید در واحد سطح را به طرز چشمگیری پایین می آورد. در این مطالعه جهت ارزیابی اثرات عملیات آبخیزداری اجرا ...
بیشتر
خاک یکی از مهمترین منابع هر کشوری است و در صورتی که حفاظت نشود، در اثر فرسایش از بین رفته و به تدریج حاصلخیزی خود را از دست می دهد. تلفات خاک باعث پر شدن کانالهای آبراهه ای و مخازن سدها شده، زیانهای فراوانی را ایجاد می کند و میزان تولید در واحد سطح را به طرز چشمگیری پایین می آورد. در این مطالعه جهت ارزیابی اثرات عملیات آبخیزداری اجرا شده اعم از مکانیکی و بیولوژیکی بر کاهش فرسایش و رسوب در حوضه آبخیز دره مرید بافت استان کرمان، از محاسبه مجدد پارامترهای مدلMPSIAC مانند:عامل رواناب سطحی، عامل پوشش زمین، عامل کاربری اراضی، عامل وضعیت فعلی فرسایش و عامل فرسایش رودخانه ای و اندازهگیری رسوبات پشت بندهای اصلاحی در حوضه استفاده شد، میزان رسوب حوضه 38/36653 تن در سال برآورد شد و با مقدار 46/51378 تن در سال که در مطالعات اولیه برآورد شده بود با استفاده از آزمون T جفت نمونه ای درمحیط نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، و بر طبق نتایج آزمون های آماری مشخص شد که اختلاف معنی داری بین رسوب ویژه و فرسایش ویژه در هر یک از پارسل های حوضه آبخیز دره مرید وجود دارد.
سادات فیض نیا؛ حسن احمدی؛ سهیلا یونس زاده جلیلی؛ محمد علی فتاحی اردکانی؛ مرضیه عباسی
دوره 19، شماره 2 ، شهریور 1391، ، صفحه 244-263
چکیده
تفاوت در اندازه ذرات پاییندست رود، ابزار مناسبی برای درک بهتر سیر تکاملی و تغییرات مورفولوژیکی کانال رودخانه شامل انتقال رسوب، مهاجرت بستر کانال، خطر سیلاب و فعالیتهای انسانی میباشد. مطالعه حاضر به بررسی رسوبشناسی و رسوبات تولیدی مراتع بالادست اتوبان تهران- قزوین میپردازد که در حوضه خور و سفیدارک، در شمال شهرستان ...
بیشتر
تفاوت در اندازه ذرات پاییندست رود، ابزار مناسبی برای درک بهتر سیر تکاملی و تغییرات مورفولوژیکی کانال رودخانه شامل انتقال رسوب، مهاجرت بستر کانال، خطر سیلاب و فعالیتهای انسانی میباشد. مطالعه حاضر به بررسی رسوبشناسی و رسوبات تولیدی مراتع بالادست اتوبان تهران- قزوین میپردازد که در حوضه خور و سفیدارک، در شمال شهرستان هشتگرد و در استان تهران قرار گرفته است. دو آبراهه اصلی با بستر گراولی- ماسهای بهعنوان زهکشهای اصلی این منطقه مورد مطالعه قرار گرفتهاند و هدف از انجام این مطالعه، بررسی تغییرات اندازه ذرات براساس پیوستگی رسوبی و ارتباط آن با عوامل بافتی نظیر جورشدگی، کجشدگی و کشیدگی و محاسبه تقریبی حجم رسوبات پشت سدها میباشد. این عاملها در غالب 66 نمونه و از بالادست به طرف پاییندست در سرشاخههای خور و سفیدارک، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. تمام فاکتورهای طبیعی (رودهای فرعی و منابع رسوب جانبی) و نیز فاکتورهای غیرطبیعی (مانند بندها) در تغییرات بافتی در این سیستم مؤثر میباشند و نتایج حکایت از پیوستگی رسوبی در طول آبراههها دارد، که بهعلت آهنگ منظم شیب در طول بستر کانال میباشد. ذرات رسوبی در طول این سرشاخه از جورشدگی متوسطی برخوردارند که به سمت پاییندست به واسطه ورود آبراهههای فرعی و افزایش تعداد سازندهای سهیم در تولید رسوبات و در کل افزایش تنوع رسوبی، جورشدگی کاهش و به سمت ضعیف تمایل پیدا کرده است. بررسی حجم رسوبات کف نشان میدهد که حجم بارکف در سرشاخه خور 6/271 متر مکعب در سال و در سرشاخه سفیدارک 3/246 متر مکعب در سال است
حسن احمدی؛ علیاصغر محمدی
دوره 17، شماره 3 ، آبان 1389، ، صفحه 340-352
چکیده
از آنجا که فرسایش پدیدهایست که موجب هدررفت خاک میشود و به موجب آن ذرات خاک توسط عامل آب یا باد از بستر خود جدا شده و به مکان دیگر منتقل میگردند. بنابراین ضرورت دارد که برای مبارزه با فرسایش به حفاظت خاک مبادرت نمود. در حال حاضر مدلهایی برای تخمین میزان فرسایش ابداع شدهاند که باید با سایر مدلهای موجود در مناطق مختلف ...
بیشتر
از آنجا که فرسایش پدیدهایست که موجب هدررفت خاک میشود و به موجب آن ذرات خاک توسط عامل آب یا باد از بستر خود جدا شده و به مکان دیگر منتقل میگردند. بنابراین ضرورت دارد که برای مبارزه با فرسایش به حفاظت خاک مبادرت نمود. در حال حاضر مدلهایی برای تخمین میزان فرسایش ابداع شدهاند که باید با سایر مدلهای موجود در مناطق مختلف مورد بررسی قرار گیرند. بنابراین در این تحقیق به ارزیابی مدلهای PSIAC و EPM با تأثیر عوامل ژئومورفولوژی در یکی از زیرحوضههای حبلهرود به نام دهنمک پرداخته شد. بدین صورت که در ابتدا با استفاده از اطلاعات موجود و تهیه نقشههای مورد نیاز در حد واحدهای هیدرولوژی و زیرحوضهها، عوامل موجود در مدلها در منطقه مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. سپس با توجه به کمبود آمار و اطلاعات موجود از روش MPSIAC استفاده نشد، اما در مقابل با تهیه نقشه ژئومورفولوژی و تعیین رخسارههای ژئومورفولوژی برای تکمیل مدل PSIAC بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تخمین میزان رسوب با استفاده از مدلهای یادشده حکایت از این دارد که دو مدل PSIAC با تأثیر عوامل ژئومورفولوژی و EPM دارای نتایجی تا حدودی نزدیک به هم میباشند. بنابراین با توجه به جامع و کامل بودن مدل PSIAC، مدل PSIAC با تأثیر عوامل ژئومورفولوژی برای تخمین میزان رسوبدهی توصیه میشود
داریوش قربانیان
دوره 12، شماره 4 ، بهمن 1384، ، صفحه 484-497
ذبیح الله اسکندری؛ ستار چاوشی
دوره 9، شماره 3 ، آذر 1381، ، صفحه 943-958
