سعید عبدالله زاده؛ مرضیه رضایی؛ رسول مهدوی
دوره 31، شماره 2 ، مرداد 1403، ، صفحه 204-218
چکیده
سابقه و هدف پراکنش گیاهان در رویشگاههای مختلف، تحت تأثیر شرایط محیطی و ادافیکی است. شناسایی روابط بین عوامل خاکی و پوشش گیاهی و اینکه این گونه در مناطق با چه ویژگیهای خاک پراکنده هستند از اهداف مهم این پژوهش است. گام برداشتن در این مسیر باعث میگردد از اضمحلال رویشگاهها جلوگیری و کمک شایانی به احیای مناطق آسیب دیده شود.مواد ...
بیشتر
سابقه و هدف پراکنش گیاهان در رویشگاههای مختلف، تحت تأثیر شرایط محیطی و ادافیکی است. شناسایی روابط بین عوامل خاکی و پوشش گیاهی و اینکه این گونه در مناطق با چه ویژگیهای خاک پراکنده هستند از اهداف مهم این پژوهش است. گام برداشتن در این مسیر باعث میگردد از اضمحلال رویشگاهها جلوگیری و کمک شایانی به احیای مناطق آسیب دیده شود.مواد و روشها بدین ترتیب ابتدا اقدام به تعیین سه منطقه معرف به روش فیزیونومیک- سیستماتیک مناطق معرف در رویشگاه آنقوزه گردید. سپس منطقه با درصد پوشش کمتر از 15 درصد منطقه کمتراکم، منطقه بین 15- 30 درصد پوشش منطقه معرف متوسط و درصد پوششگیاهی بیش از 30 درصد نیز منطقه معرف دارای تراکم بالا در نظر گرفته شد. در هر منطقه معرف، 8 ترانسکت 1000 متری، به روش تصادفی سیستماتیک و بهطور عمود بر هم در نظر گرفته شد. با توجه به اینکه منطقه دارای شیب بود به دلیل لحاظ کردن تغییرات شیب در نمونهبرداری، در هر منطقه معرف از نمونهبرداری کوادرات توأم با ترانسکت استفاده شد. اندازه پلات به روش حداقل سطح تعیین گردید. تراکم گونه در سه منطقه با پلاتهای 2*2 متر مربع و در مجموع 240 پلات اندازهگیری شد. برای تهیه نمونه خاک در روی هر ترانسکت، دو پروفیل خاک به فاصله 500 متر، در مجموع 48 پروفیل حفر و از عمق 0 تا 30 سانتیمتری نمونه خاک تهیه شد. در هر منطقه معرف 3 ترانسکت 1000 متری عمود بر هم قرار داده شده و در هر ترانسکت ده پایه با فاصله 100 متر، صمغ آنها برداشت و پس از جمعآوری به آزمایشگاه آب و خاک دانشگاه هرمزگان منتقل گردید. میزان صمغ هر پایه با ترازوی دیجیتال با دقت 001/0 اندازه گیری شد. مقایسه تولید صمغ آنقوزه در رویشگاهها انجام گردید. تغییرات عوامل ادافیکی در مناطق معرف با تراکمهای کم 8/15، تراکم متوسط 8/27 و تراکم بالا 9/46 پایه در هکتار آنقوزه بوسیله نرمافزار SPSS توسط آزمون GLM آنالیز گردید.نتایج در مناطق با تراکم پایین میزان اسیدیته 4/7 و در منطقه با تراکم متوسط 8/7 و در منطقه متراکم 8 بود. مطابق نتایج مناطقی که آنقوزه متراکم است اسیدیته خاک بالا و در مناطق با تراکم پایین اسیدیته خاک پایین است. این موضوع بیانگر این مطلب است که این گیاه با خاکهای بازی سازگاری بیشتری نشان داد و با اسیدی شدن خاک تراکم آن کاهش یافت. روند تغییر درصد تراکم تحت تأثیر درصد مواد آلی نشان داد مواد آلی بر تراکم آنقوزه اثر مستقیم داشته و با افزایش مواد آلی تراکم این گیاه نیز افزایش خواهد یافت. هنگامی که خاک دارای ضعف مواد آلی باشد تراکم این گیاه نیز به دنبال آن کاهش مییابد. با توجه به تفاوت میانگینها، منطقه کمتراکم دارای کمترین مقدار پتاسیم و در منطقه با تراکم بالا نیز دارای بالاترین میزان پتاسیم است. نتایج میزان کلسیم + منیزیم در منطقه با تراکم کم در کمترین میزان خود قرار داشته و بیشترین مقدار آن در منطقه پرتراکم رویشگاه آنقوزه بود. تعداد پایه آنقوزه در واحد سطح در مناطقی که میزان شن بالاتری داشته افزایش یافته، همچنین تعداد پایه در خاکهای رسی کاهش یافت. این گیاه با خاک شور و اسیدی سازگاری ندارد.نتیجهگیریاگرچه شناخت نیازهای بومشناختی و عملکرد گونههای گیاهی برای انجام فعالیتهای اصلاحی در اکوسیستمهای خشک و بیابانی ضروریست. شهرستان بستک، دارای رویشگاههای متعدد آنغوزه در استان هرمزگان است و این رویشگاهها با دارا بودن توان تولید صمغ، قابلیت ارزآوری و ارزش اقتصادی بالایی برای جوامع محلی دارند. ارتفاع 1900 تا 2500 متر از ویژگیهای رویشگاه آنقوزه در بستک است. این گونه در مناطق با میزان شن، سیلت و اسیدیته بالا توزیع جغرافیایی بیشتری داشته و تراکم آن افزایش یافته و پراکنش این گونه در مناطق رسی کاهش نشان داد. مطابق یافتهها به نظر میرسد این گیاه در خاکهای سبک رویش دارد.
رضا حسن پوری؛ علی طویلی؛ سید اکبر جوادی
دوره 23، شماره 4 ، اسفند 1395، ، صفحه 800-809
چکیده
شناخت عوامل محیطی موثر در پراکنش و استقرار گونههای گیاهی نقش مهمی در مدیریت صحیح اکوسیستمهای مرتعی دارد. هدف از این تحقیق بررسی علل پراکنش گونههای گیاهی و شناخت رابطه پراکنش گونههای معرف مراتع خرمآباد با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بوده است. با انجام بازدید اولیه، ضمن تفکیک تیپهای گیاهی، منطقه معرف هر تیپ شناسایی شد. تیپهای ...
بیشتر
شناخت عوامل محیطی موثر در پراکنش و استقرار گونههای گیاهی نقش مهمی در مدیریت صحیح اکوسیستمهای مرتعی دارد. هدف از این تحقیق بررسی علل پراکنش گونههای گیاهی و شناخت رابطه پراکنش گونههای معرف مراتع خرمآباد با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بوده است. با انجام بازدید اولیه، ضمن تفکیک تیپهای گیاهی، منطقه معرف هر تیپ شناسایی شد. تیپهای گیاهی مورد بررسی در این تحقیق Agropyron libanoticum-Acantholimon bromifolium ،Hordeum glaucum-Taeniatherum crinitum، Astragalus adscendens-Agropyron trichophorum و Astragalus adscendens-Daphne mucronata بودند. اندازه پلاتهای نمونهبرداری به روش سطح حداقل 4مترمربع و تعداد آنها به کمک فرمول آماری 160 پلات تعیین گردید. پلاتگذاری در هر تیپ گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک انجام گرفت بهطوریکه در هر پلات، فاکتورهای مربوط به پوشش گیاهی اندازهگیری و در نقاط ابتدایی و انتهایی ترانسکتهای مستقر شده، اقدام به حفر پروفیل خاک و نمونهبرداری جهت تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی گردید. رستهبندی پوشش گیاهی بوسیله روش تحلیل تطبیقی متعارف(CCA) انجام شد و نتایج نشان داد از بین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، ماده آلی، ازت، فسفر و اسیدیته مهمترین عوامل موثر در پراکنش Daphnemucronata بوده و پراکنش گونههای گیاهی Agropyronlibanoticum و Acantholimonbromifolium بیشتر تحت تاثیر پتاسیم، بافت خاک و هدایت الکتریکی و بوده و عوامل بافت و آهک خاک نقشی تعیینکننده در پراکنش گونههای Taeniatherum crinitum، Hordeum glaucum ، Astragalus adscendens وAgropyron trichophorum دارند.
اسماعیل شیدای کرکج؛ سیده زهره؛ موسی اکبرلو
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 31-46
چکیده
در این تحقیق جهت تدابیر صحیح مدیریتی منطبق بر اصول اکولوژیک، رابطه پراکنش گروه گونههای اکولوژیک مراتع ییلاقی چهارباغ با عوامل خاکی و مدیریتهای مختلف چرای دام بررسی شده است. بر اساس نوع مدیریت و بهرهبرداری از مرتع، پنج واحد پوشش گیاهی غالب مرتع شامل مرجع (قرق)، کلید و بحرانی (آغل نیمروزی، مراتع حریم روستا و اطراف آبشخور) در منطقه ...
بیشتر
در این تحقیق جهت تدابیر صحیح مدیریتی منطبق بر اصول اکولوژیک، رابطه پراکنش گروه گونههای اکولوژیک مراتع ییلاقی چهارباغ با عوامل خاکی و مدیریتهای مختلف چرای دام بررسی شده است. بر اساس نوع مدیریت و بهرهبرداری از مرتع، پنج واحد پوشش گیاهی غالب مرتع شامل مرجع (قرق)، کلید و بحرانی (آغل نیمروزی، مراتع حریم روستا و اطراف آبشخور) در منطقه شناسایی شد. اندازهگیری اطلاعات پوشش گیاهی و عوامل خاکی در نقاط معرف بهرهبرداریهای مختلف مرتع صورت پذیرفت. بطوریکه در نقاط معرف هر واحد بهرهبرداری، نمونهبرداری از تراکم و درصد تاج پوشش گونههای گیاهی و خاک دو عمق به صورت تصادفی - سیستماتیک انجام شد. برای تعیین گروه گونههای اکولوژیک منطقه از آنالیز خوشهبندی و جهت تجزیه و تحلیل اثرات خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک و مدیریتی مورد مطالعه بر پراکنش گروه گونههای اکولوژیک از روشهای تجزیه مولفههای اصلی و تقسیمبندی واریانس با بهرهگیری از نرمافزارهای PC-ORD 5 و Canoco 4.0 استفاده شد. نتایج منجر به تفکیک هر پنج گروه گونههای اکولوژیک از هم گردید. 48/90 درصد از پراکنش گروه گونههای اکولوژیک در منطقه توسط خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک، 008/0 درصد توسط عامل مدیریتی و حدود 10 درصد تحت تأثیر اثر مشترک این دو عامل بوده است. از میان خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک، به ترتیب پارامترهای درصد رس در عمق اول (999/0)، فسفر در عمق دوم (991/0)، وزن مخصوص (989/0-)، تخلخل (985/0) و درصد رطوبت اشباع (982/0) در عمق اول و پتاسیم در عمق دوم (966/0) از بیشترین تأثیر در پراکنش گروه گونههای اکولوژیک منطقه برخوردار بودند.
آناهیتا رشتیان؛ علی اکبر کریمیان
دوره 21، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 747-755
چکیده
مطالعه بر روی پارامترهای مختلف پوشش گیاهی مراتع در شرایط قرق و چرا در بهبود وضعیت مدیریتی رویشگاههای مرتعی از اهمیت ویژهای برخوردار است .به همین منظور در این مطالعه تأثیر قرق در تغییرات تولید، تاج پوشش، تراکم، فراوانی، اهمیت نسبی و شادابی گونه درمنهدشتی بهعنوان مهمترین گونه در نواحی ایران تورانیدر شرایط چرا و حفاظت از چرا (قرق) ...
بیشتر
مطالعه بر روی پارامترهای مختلف پوشش گیاهی مراتع در شرایط قرق و چرا در بهبود وضعیت مدیریتی رویشگاههای مرتعی از اهمیت ویژهای برخوردار است .به همین منظور در این مطالعه تأثیر قرق در تغییرات تولید، تاج پوشش، تراکم، فراوانی، اهمیت نسبی و شادابی گونه درمنهدشتی بهعنوان مهمترین گونه در نواحی ایران تورانیدر شرایط چرا و حفاظت از چرا (قرق) در ندوشن استان یزد مورد توجه قرار گرفت. نمونهبرداری در دو منطقه قرق و چرا به طور تصادفی با استقرار 10 ترانسکت و 40 پلات یک مترمربعی در امتداد آنها انجام گردید، همچنین 30 پایه از گونه درمنه دشتی به طور تصادفی در هر دو منطقه انتخاب و ارتفاع گیاه، حداکثر و حداقل قطر تاج پوشش، شادابی، میزان تولید سال جاری و وزن بخش خشبی شده گیاه و درصد علوفه قابل دسترس به روش قطع و توزین اندازهگیری شد. البته بین پایههای گیاهی درمنه دشتی در منطقه قرق و چرای متوسط از نظر پارامترهای تولید، قطر متوسط، ارتفاع و درصد پوشش اختلاف معنیداری وجود ندارد، بهطوریکه تنها شادابی پایههای گیاهی در منطقه قرق اختلاف معنیداری را با شادابی پایههای موجود در منطقه چرا شده نشان میدهد. پارامتر اهمیت نسبی، افزایش اهمیت نسبی گونه درمنه را در منطقهای با چرای متوسط نشان میدهد و در این مرتع گونه درمنه دشتی به لحاظ واکنش گیاهان نسبت به چرا، گونههای زیاد شونده است. در شرایط قرق برای مدت طولانی، الگوی پراکنش درمنه یکنواخت بوده، در حالیکه با وجود چرا، الگوی پراکنش گیاهان به سمت کپهای شدن حرکت کرده است.
ملیحه اوشیب نتاج؛ حسن شکرچی؛ مریم کشاورزی؛ محمد اکبر زاده
دوره 18، شماره 1 ، خرداد 1390، ، صفحه 90-106
چکیده
بررسی درباره چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و مطالعه نحوه ارتباط آن با سایر اجزای زنده و غیرزنده در رویشگاه مربوطه، بهعنوان آتاکولوژی آن گونه در نظر گرفته میشود. این نوع مطالعات، اطلاعات پایهای برای مدیریت اکوسیستمهای مرتعی بوجود میآورد. در این تحقیق آتاکولوژی Lolium perenneبا نام فارسی چچم دائمی در استان مازندران ...
بیشتر
بررسی درباره چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و مطالعه نحوه ارتباط آن با سایر اجزای زنده و غیرزنده در رویشگاه مربوطه، بهعنوان آتاکولوژی آن گونه در نظر گرفته میشود. این نوع مطالعات، اطلاعات پایهای برای مدیریت اکوسیستمهای مرتعی بوجود میآورد. در این تحقیق آتاکولوژی Lolium perenneبا نام فارسی چچم دائمی در استان مازندران مورد بررسی قرار گرفت. بنابراین پراکنش جغرافیایی، فنولوژی، گونههای گیاهی همراه، ضریب خشکی، ویژگیهای خاکشناسی و اقلیمی بهعنوان عوامل مؤثر بر پراکنش این گونه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان داد این گونه گیاهی در دامنه ارتفاعی 22- تا 1700 متر از سطح دریا رشد میکند. این گیاه به فراوانی در محیطهای رویشی متنوع همانند امتداد جادهها، کنار کانالهای آبیاری، دامنههای رسی، روی تپههای سنگلاخی و شنی، به صورت هرز در مزارع یافت میشود. همچنین درصد حضور این گونه در مناطق پاییندست مازندران نسبت به ارتفاعات بیشتر است. البته این گونه نسبت به سرما و شرایط سخت مقاوم است و در نواحی دارای اقلیمهای بسیار مرطوب، مرطوب، نیمهمرطوب، کوهستانی، مدیترانهای و نیمهخشک دنیا حضور دارد. بهطوریکه در انواع خاکها با بافت رسی، لوم رسی، شن لومی، لوم رسی سیلتی، رس سیلتی و ... رشد میکند. این مشاهدهها نشان میدهد که این گونه در شرایط اکولوژیکی متنوع رویش مییابد.
ناصر انصاری
دوره 8، شماره 4 ، دی 1380، ، صفحه 51-69