کامبیز توکلی؛ پرویز کرمی؛ حامد جنیدی جعفری؛ بهرام قلی نژاد بداغ
دوره 31، شماره 2 ، مرداد 1403، ، صفحه 186-203
چکیده
سابقه و هدفآتش‌سوزی یکی از عوامل بوم‌شناختی مهم و مؤثر بر اکوسیستم‌های مرتعی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک میباشد و نقش بسزایی در رشد، توسعه و تکامل گیاهان دارد. از گذشته‌های دور، آتش‌زدن کنترل شده پوشش گیاهی در اکوسیستم‌های طبیعی یکی از ساده‌ترین روش‌های تغییر و اصلاح رویشگاه بوده است، همچنین برای از بین بردن آفات، بیماری‌ها ...
بیشتر
سابقه و هدفآتش‌سوزی یکی از عوامل بوم‌شناختی مهم و مؤثر بر اکوسیستم‌های مرتعی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک میباشد و نقش بسزایی در رشد، توسعه و تکامل گیاهان دارد. از گذشته‌های دور، آتش‌زدن کنترل شده پوشش گیاهی در اکوسیستم‌های طبیعی یکی از ساده‌ترین روش‌های تغییر و اصلاح رویشگاه بوده است، همچنین برای از بین بردن آفات، بیماری‌ها و گیاهان نامرغوب و تغییر پوشش گیاهی استفاده می‌شده است. شناسایی اثرهای آتشسوزی بر خصوصیات پوشش گیاهی اکوسیستم‌های مرتعی برای مدیریت پس از آتشسوزی دارای اهمیت ویژه‌ای است؛ در همین راستا، این تحقیق به منظور بررسی اثرهای آتشسوزی روی برخی خصوصیات پوشش گیاهی و آگاهی از رفتار پوشش گیاهی در واکنش به آتشسوزی برای مدیریت مراتع سنندج انجام شده است. مواد و روش‌هابرای انجام این پژوهش، سه منطقه خلیچیان، حسن‌آباد و هفت‌آسیاب در اطراف سنندج که به‌ترتیب از 1 تا 3 سال قبل در آنها آتشسوزی اتفاق افتاده بود، در نظر گرفته شد. پس از پیمایش صحرایی و نمونه‌برداری، فلور مناطق با کمک منابع موجود شناسایی گردید. تیپ‌های گیاهی نیز به روش فیزیونومیک - فلورستیک مشخص شدند. برای نمونه‌برداری از پوشش گیاهی، 6 واحدکاری یا سایت (3 سایت آتشسوزی و 3 سایت شاهد) انتخاب شد. انتخاب هر جفت سایت آتشسوزی و شاهد به صورت متناظر و با رعایت کلیه شرایط توپوگرافی مانند ارتفاع، درصد شیب، جهت شیب و ... بود. در واقع در کنار هریک از سایت‌های آتشسوزی یک سایت به عنوان سایت شاهد انتخاب گردید تا تأثیر گرادیان‌های محیطی به حداقل برسد و فقط نقش و اثر آتش در تغییرات به وجود آمده بررسی شود. در هریک از سایت‌ها 2 ترانسکت (در راستای شیب و عمود بر شیب) و در امتداد هر ترانسکت 15 پلات مستقر شد (در کل 12 ترانسکت و 180 پلات). در داخل پلات‌ها خصوصیات پوشش گیاهی شامل درصد تاج پوشش گونههای گیاهی، خاک لخت، سنگ و سنگریزه و لاشبرگ برآورد گردید. برای محاسبه تنوع و یکنواختی از شاخص شانون – واینر و برای غنا از شاخص مارگالف استفاده گردید. برای مقایسه میانگین خصوصیات گیاهی از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایجنتایج نشان داد در سایت‌های آتشسوزی پوشش تاجی بوته‌ای‌ها کاهش معنیداری داشته و سایر فرمهای رویشی گندمیان و پهن‌برگان یکساله و چندساله به صورت معنیداری افزایش یافته است. پوشش تاجی کل، درصد خاک لخت، تولید و غنای گونهای در هر سه منطقه در اثر آتشسوزی دارای افزایش معنیداری بوده ولی لاشبرگ در اثر آتشسوزی به‌طور معنیداری کاهش یافت. تولید کل مرتع در هر سه منطقه مورد مطالعه در سایت آتشسوزی منطقه بیشتر از سایت شاهد بوده است و افزایش آن از لحاظ آماری معنیدار بوده است (01/0P˂). نتایج نشان داد آتشسوزی به ترتیب در منطقه خلیچیان، حسن‌آباد و هفت‌آسیاب باعث افزایش 48/26، 48/26 و 14/40 درصدی تولید مرتع شده است. اختلاف شاخص تنوع گونهای شاخص شانون – واینر در منطقه خلیچیان معنیدار نبود اما در سایر مناطق تنوع گونهای افزایش معنیداری داشت. با مقایسه شاخص غنای گونهای مارگالف، مشخص شد آتشسوزی در هر سه منطقه باعث افزایش غنای گونهای شده و این اختلاف و افزایش در سطح 1 درصد معنیدار بوده است. شاخص یکنواختی گونهای در مناطق حسن‌آباد و هفت‌آسیب افزایش معنیداری داشته است ولی در منطقه خلیچیان تفاوت معنیداری را نشان نداد. بررسی ترکیب گیاهی مناطق مورد مطالعه نشان داد آتشسوزی موجب کاهش گونههای چوبی و افزایش گیاهان علفی شده است. نتیجه‌گیرینتایج این پژوهش نشان داد در مجموع آتشسوزی باعث افزایش پوشش گیاهی زنده، کاهش لاشبرگ و افزایش خاک لخت شده است. از سویی آتشسوزی باعث تغییر ترکیب گیاهی به نفع گیاهان علفی شده است. ازاین‌رو، توصیه می‌شود در مراتع علفزار که ترکیب گیاهی تغییر کرده و گونههای چوبی در آنها زیاد شده است با بهره‌گیری از آتشسوزی کنترل شده و در نظر گرفتن سایر مسائل اقتصادی – اجتماعی و زیست محیطی اقدام به اصلاح مرتع شود.
محمد قیطوری؛ برزو یوسفی؛ رضا سیاه منصور؛ مسیب حشمتی
دوره 30، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 111-130
چکیده
آتشسوزی بهعنوان عاملی تهدید کننده در منابع طبیعی هر ساله در سطح وسیعی رخ میدهد. هدف از این تحقیق تعیین اثرات کمی و کیفی آتشسوزی بر گیاهان مرتعی و تعیین مقاومت گونههای مختلف مرتعی در مقابل آتشسوزی جهت احیای عرصههای مرتعی است. این تحقیق در سایت مرتعی روستای کبوده علیا در شهرستان کرمانشاه انجام شد. این سایت در سال 1396 دچار ...
بیشتر
آتشسوزی بهعنوان عاملی تهدید کننده در منابع طبیعی هر ساله در سطح وسیعی رخ میدهد. هدف از این تحقیق تعیین اثرات کمی و کیفی آتشسوزی بر گیاهان مرتعی و تعیین مقاومت گونههای مختلف مرتعی در مقابل آتشسوزی جهت احیای عرصههای مرتعی است. این تحقیق در سایت مرتعی روستای کبوده علیا در شهرستان کرمانشاه انجام شد. این سایت در سال 1396 دچار حریق شد. یک مرتع شاهد با ویژگی اکولوژیکی و توپوگرافی مشابه در مجاورت سایت آتشسوزی انتخاب گردید. سپس با تعیین منطقه معرف آتشسوزی و شاهد، به روش تصادفی- سیستماتیک چهار ترانسکت 50 متری و 10 پلات ثابت (1×1 متر مربع) استقرار یافت و طی سه سال (99-1397) اقدام به آماربرداری و ارزیابی تراکم، تولید علوفه، تاج پوشش، وضعیت و گرایش مرتع شد. دادهها با نرم افزار SPSS مورد تجزیه آماری قرار گرفتند و مقایسه میانگینها با آزمون دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که بین تیمارهای شاهد و آتشسوزی در سطح 1% اختلاف معنیدار وجود داشت. در هر دو عرصه شاهد و آتشسوزی، فرمهای رویشی گندمیان و پهن برگ علفی چندساله در هر دو عرصه شاهد و آتشسوزی در سطح 1% دارای اختلاف میانگین معنیدار از نظر تراکم و تاج‌پوشش بودند. آتشسوزی سبب کاهش میانگین تاج پوشش و در نتیجه کاهش میانگین تولید در گندمیان چند ساله و پهن برگهای علفی شد که بیانگر حساسیت آنها در برابر آتشسوزی است. فرم رویشی بوتهای در سطح 1% برای تراکم و 5% برای تاج‌پوشش دارای تفاوت معنیدار در دو عرصه شاهد و آتشسوزی بود. در عرصه آتشسوزی تراکم، تاج پوشش و تولید گیاهان بوتهای کاهش یافته بود. آتشسوزی تا حدود زیادی باعث تغییر ترکیب گونهای، حذف یا کاهش تراکم و بیوماس گیاهان بوتهای و گیاهان درختچهای شده بود و برعکس آتشسوزی سبب افزایش تراکم، تاج پوشش و تولید در گندمیان یکساله و گیاهان علفی یکساله شد. گونههای مقاوم در مقابل آتشسوزی شامل گندمیان دائمی (Hordeum bulbosum و Elymus hispidus) بودند.
علی محمدیان؛ اسماعیل اسدی‌بروجنی؛ عطاالله ابراهیمی؛ پژمان طهماسبی؛ علی‌اصغر نقی‌پور
دوره 27، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 84-97
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر تلفیقی آتشسوزی و چرا بر شاخص‌های تنوع گیاهی در مراتع نیمه استپی استان چهارمحال بختیاری انجام گرفت. بنابراین 16 سایت با دوره‌های مختلف، آتشسوزی و شدت چرایی انتخاب و در هر سایت 18 پلات در امتداد ترانسکت‌ها تعیین و نمونه‌برداری به روش سیستماتیک- تصادفی انجام گرفت. سپس شاخص‌های تنوع گونهای و بتا محاسبه ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر تلفیقی آتشسوزی و چرا بر شاخص‌های تنوع گیاهی در مراتع نیمه استپی استان چهارمحال بختیاری انجام گرفت. بنابراین 16 سایت با دوره‌های مختلف، آتشسوزی و شدت چرایی انتخاب و در هر سایت 18 پلات در امتداد ترانسکت‌ها تعیین و نمونه‌برداری به روش سیستماتیک- تصادفی انجام گرفت. سپس شاخص‌های تنوع گونهای و بتا محاسبه گردید. به منظور تعیین اثرات آتش، چرا و سال و اثرات تلفیقی آنها بر شاخص‌های تنوع از آزمون مدل عمومی خطی و برای نشان دادن اثر معنیداری بین مناطق آتش و شاهد از آزمون t – استیودنت استفاده شد. نتایج نشان داد که در مناطق با شدت چرایی متوسط با دوره‌های مختلف آتش شاخص‌های تنوع سیمپسون، شانون و غنا در مقایسه با شاهد افزایش اما تنوع بتا کاهش داشته است. درمناطق با شدت چرایی زیاد با دوره‌های مختلف آتش شاخص تنوع سیمپسون و شانون نسبت به منطقه شاهد افزایش و غنای گونهای در مناطق با دوره آتشسوزی 3-1 و 5-3 سال بترتیب افزایش و کاهش معنیداری یافت. همچنین تنوع بتا در دوره‌های مختلف آتش در مقایسه با شاهد کاهش معنیدار داشت. علیرغم احیاء برخی از گونههای بوتهای در مناطق آتشسوزی شده با گذشت زمان، درصد آنها در مقایسه با شاهد کاهش معنیداری در شدت‌های چرایی داشت و بیشترین درصد پوشش گراس‌های چندساله در دوره‌های مختلف آتش نیز در مناطق با شدت چرایی متوسط مشاهده گردید. پس از وقوع آتشسوزی در مراتع نیمه‌استپی اعمال مدیریت صحیح مراتع می‌تواند موجبات افزایش کیفیت علوفه قابل استفاده و غنای گونهای را فراهم نماید.
علیرضا افتخاری؛ محمود گودرزی؛ پروانه عشوری؛ رستم خلیفه زاده
دوره 26، شماره 2 ، تیر 1398، ، صفحه 352-366
چکیده
آتشسوزی در مراتع تاثیرات قابل توجهی بر فاکتورهای گیاهی و خاک دارد. در این تحقیق اثرات آتشسوزی بر فاکتورهای گیاهی مراتع نیمه استپی سیراچال به مدت سه سال (94-1396) مورد بررسی قرار گرفت. دو مرتع انتخابی از لحاظ تیپ گیاهی مشابه بوده (قبل از آتشسوزی) و در کنار یکدیگر قرار دارند. دو تیمار مراتع شاهد و مراتع آتشگرفته با استفاده از ترانسکت ...
بیشتر
آتشسوزی در مراتع تاثیرات قابل توجهی بر فاکتورهای گیاهی و خاک دارد. در این تحقیق اثرات آتشسوزی بر فاکتورهای گیاهی مراتع نیمه استپی سیراچال به مدت سه سال (94-1396) مورد بررسی قرار گرفت. دو مرتع انتخابی از لحاظ تیپ گیاهی مشابه بوده (قبل از آتشسوزی) و در کنار یکدیگر قرار دارند. دو تیمار مراتع شاهد و مراتع آتشگرفته با استفاده از ترانسکت و کوادرات(30 پلات) به مدت سه سال متوالی آماربرداری شدند. فاکتورهای گیاهی شامل درصد تاج پوشش، تولید، تراکم، غنای گونه ای و فرم رویشی بود. تجزیه و تحلیل آماری تیمارها با آزمون t مستقل و مقایسه سال‌های مختلف در هر یک از مراتع آتشسوزی شده یا شاهد با استفاده از آزمون تجزیه واریانس و مقایسه میانگینها با آزمون دانکن بین تکرارها انجام شد. نتایج نشان داد آتشسوزی در طی سال‌های اجرای طرح اثر معنیداری بر روی درصد تاج پوشش و تولید کل گونههای مرتعی نداشته است، ولی بر روی تراکم کل گونههای مرتعی اثر مثبت و معنیدار داشته است. اختلاف بالای تراکم در مقایسه با پوشش و تولید، به دلیل کم بودن پوشش و تولید نهالهای تازه روئیده است. به عبارت دیگر نهالهای تازه روئیده گیاهان دارای سطح تاج پوشش اندک و تولید کم، اما دارای تراکم بالایی هستند. از لحاظ غنای گونهای بیشترین اختلاف مربوط به عدم حضور گونههای بوتهای در مرتع آتشگرفته میباشد اما با اینحال بر اساس شاخص سورنسون دو تیمار از لحاظ گونههای گیاهی مشابه میباشند. همچنین از لحاظ فرم رویشی، آتشسوزی بر روی درصد تاج پوشش، تراکم و تولید فرم رویشی علفی اثر مثبت و معنیدار، بر روی درصد تاج پوشش و تراکم فرم رویشی گندمی نیز اثر مثبت و معنیدار داشته است اما اثر قابل ملاحظه منفی و معنیداری بر روی فرم رویشی بوتهاییها داشته است.
حسین بهزادی؛ سعید محتشم نیا؛ حسین قره داغی
دوره 25، شماره 4 ، بهمن 1397، ، صفحه 817-828
چکیده
پارک ملی بمو در استان فارس شاهد بروز سالانه حریق و تکرار آن در سال‌های متمادی است. با توجه به اهمیت حفظ پارک و مجاورت آن با پالایشگاه شیراز، اقدام به پهنه‌بندی خطر حریق با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و فرایند تحلیل سلسه مراتبی گردید. با در نظر گرفتن عوامل چهارگانه فیزیوگرافی (ارتفاع، شیب، جهت)، اقلیم (دما و باران)، عوامل انسانی ...
بیشتر
پارک ملی بمو در استان فارس شاهد بروز سالانه حریق و تکرار آن در سال‌های متمادی است. با توجه به اهمیت حفظ پارک و مجاورت آن با پالایشگاه شیراز، اقدام به پهنه‌بندی خطر حریق با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و فرایند تحلیل سلسه مراتبی گردید. با در نظر گرفتن عوامل چهارگانه فیزیوگرافی (ارتفاع، شیب، جهت)، اقلیم (دما و باران)، عوامل انسانی (گردشگری، نواحی صنعتی، مناطق نظامی، مناطق مسکونی و جاده‌ها) و مواد سوختی (نوع تیپ و تراکم پوشش‌گیاهی) و وزن‌دهی بر اساس لایه‌های رقومی، نظرات کارشناسی و تکمیل پرسشنامه‌ها و تلفیق لایه‌های تولیدی، نقشه نهایی پهنه‌بندی حریق بر مبنای طبقه‌بندی از 0 تا 100 به صورت بدون خطر (20-0)، کم‌خطر (40-20)، خطر متوسط (60-40)، خطرناک (80-60) و بسیار خطرناک (100-80) تهیه گردید. نتایج نشان داد 3/23% (14263 هکتار) از محدوده در پهنه خطرناک و 25/20% در بسیار خطرناک (84/2) قرار دارد. ارزیابی دقت و صحت مدل تهیه‌شده نشان میدهد که 60/76% از سطح محدوده‌ای که قبلاً دچار حریق شده در پهنه‌های خطرناک و بسیار خطرناک واقع شده و این موضوع بیانگر تطبیق واقعیت زمینی با نقشه‌های تهیه‌شده است. با توجه به ایجاد ارتباط منطقی بین نواحی خطر با مکان‌های واقعی می‌توان موفقیت این روش را اثبات کرد. ازاین‌رو پیشنهاد می‌گردد نسبت به تدوین برنامه مدیریت بحران به‌طور ویژه و افزایش تجهیزات و نیروی انسانی در جهت جلوگیری از بروز حریق و گسترش آن در پهنه‌های خطرناک و بسیار خطرناک منطقه اقدام نمود
علی اصغر نقی پور برج؛ سید جمال الدین خواجه الدین؛ حسین بشری؛ مجید ایروانی؛ پژمان طهماسبی
دوره 23، شماره 3 ، مهر 1395، ، صفحه 442-453
چکیده
آتشسوزی به‌همراه چرای دام، دو عامل مهم در تعیین ساختار و ترکیب گونهای جوامع گیاهی به ویژه در مراتع خشک و نیمه خشک میباشند. این مطالعه با هدف بررسی اثر آتشسوزی و چرای دام بر خصوصیات بانک بذر خاک شامل تراکم، تنوع و غنای گونهای در مراتع نیمه‌استپی زاگرس مرکزی انجام شد. نمونه‌برداری به روش تصادفی طبقه‌بندی شده و در 12 سایت با سابقه ...
بیشتر
آتشسوزی به‌همراه چرای دام، دو عامل مهم در تعیین ساختار و ترکیب گونهای جوامع گیاهی به ویژه در مراتع خشک و نیمه خشک میباشند. این مطالعه با هدف بررسی اثر آتشسوزی و چرای دام بر خصوصیات بانک بذر خاک شامل تراکم، تنوع و غنای گونهای در مراتع نیمه‌استپی زاگرس مرکزی انجام شد. نمونه‌برداری به روش تصادفی طبقه‌بندی شده و در 12 سایت با سابقه آتشسوزی یک و پنج ساله انجام گرفت که تحت چرای سبک و سنگین قرار داشتند. نمونه های خاک در فصل پاییز و از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتی‌متری به وسیله آگر برداشت شد و به گلخانه منتقل گردید و در بستر مناسب کشت داده شد. به مدت 6 ماه تمامی بذور جوانه زده در گلخانه شناسایی و شمارش شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که در آتشسوزی یکساله و تحت شرایط چرای سبک و سنگین، آتشسوزی باعث کاهش معنیدار تراکم، غنا و تنوع گونهای بانک بذر خاک می‌شود. در آتشسوزی 5 ساله و تحت شرایط چرای سبک، غنای گونهای و تنوع نسبت به منطقه شاهد افزایش معنیداری پیدا می‌کند. همچنین نتایج نشان داد که آتشسوزی و چرا هیچ‌گونه اثر معنیداری بر بانک بذر لایه زیرین خاک ندارند و این موضوع بیانگر نقش عمق خاک در کاهش تأثیر آتش و چرا میباشد. به طور کلی نتیجه‌گیری می‌شود که مدیریت چرا پس از وقوع آتشسوزی در این مناطق، نقش مهمی در احیا پوشش‌گیاهی از طریق بانک بذر خاک دارد.
محمود گودرزی؛ مژگان عظیمی؛ احسان زندی اصفهان؛ قادر کریمی؛ امرعلی شاهمرادی
دوره 22، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 552-562
چکیده
آتش‌سوزی‌های متعددی در مراتع مناطق خشک و نیمه‌خشک به وقوع می‌پیوندد پس آمد آتش‌سوزی‌ها، خسارت به علوفه مراتع و مستعدشدن خاک‌ها نسبت به فرسایش است و در نتیجه موجب خسارات مالی و زیست محیطی زیادی می‌گردد. به‌منظور شناخت اثرات پدیده آتشسوزی در مراتع نیمه‌استپی، مراتع آتش گرفته (تابستان 1386) بر روی گندمیان یکساله و دائمی در مراتع ...
بیشتر
آتش‌سوزی‌های متعددی در مراتع مناطق خشک و نیمه‌خشک به وقوع می‌پیوندد پس آمد آتش‌سوزی‌ها، خسارت به علوفه مراتع و مستعدشدن خاک‌ها نسبت به فرسایش است و در نتیجه موجب خسارات مالی و زیست محیطی زیادی می‌گردد. به‌منظور شناخت اثرات پدیده آتشسوزی در مراتع نیمه‌استپی، مراتع آتش گرفته (تابستان 1386) بر روی گندمیان یکساله و دائمی در مراتع نیمه‌استپی منطقه کردان شهرستان کرج (البرز جنوبی) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح آماری بلوک‌های کاملاً تصادفی بمدت زمان 3 سال (87-1389)، با 2 تیمار (مراتع شاهد و مراتع آتش گرفته) و20 تکرار (پلات‌ها) انجام شد. در اولین فصل بهار بعد از آتشسوزی، به فاصله هر سال یک بار و در طی 3 سال متوالی، پوشش گیاهی مراتع آتش گرفته و مراتع شاهد با استفاده از ترانسکت و کوادرات بررسی شد. در هر پلات درصد تاج‌پوشش اندازه‌گیری گردید. پس از اتمام عملیات صحرایی، تجزیه و تحلیل آماری نتایج تیمارها با طرح آزمایشی فاکتوریل و مقایسه میانگینها با آزمون دانکن بین تکرارها انجام گردید. نتایج نشان داد تاج پوشش گندمیان چند ساله در سال اول و دوم در مرتع شاهد بیش از مراتع آتشسوزی شده (بدون اثرمعنی‌دار) و در سال سوم در هر دو مرتع تقریباً مشابه بود. همچنین نتایج نشان داد آتشسوزی در طی زمان بر روی گندمیان یکساله اثر مثبت داشته (در سطح 1%)، و تفاوت بین سال و مرتع هر دو از لحاظ آماری معنیدار است.
فهیمه رفیعی؛ محمد جنگجو؛ حمید اجتهادی
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 73-85
چکیده
از صفات گیاهی می‌توان برای آگاهی از چگونگی پاسخ پوشش‌های گیاهی به عوامل مخرب محیطی استفاده نمود. هدف این تحقیق بررسی تغییرات صفات گیاهان در دو دوره زمانی شش و دوساله پس از وقوع آتشسوزی طبیعی در یک مرتع نیمه‌خشک بود. سه سایت مجاور هم (شاهد، و آتشسوزی شده در سال‌های 1383 و 1387) در مرتع جوزک در استان خراسان شمالی انتخاب و اندازه گیری‌ها ...
بیشتر
از صفات گیاهی می‌توان برای آگاهی از چگونگی پاسخ پوشش‌های گیاهی به عوامل مخرب محیطی استفاده نمود. هدف این تحقیق بررسی تغییرات صفات گیاهان در دو دوره زمانی شش و دوساله پس از وقوع آتشسوزی طبیعی در یک مرتع نیمه‌خشک بود. سه سایت مجاور هم (شاهد، و آتشسوزی شده در سال‌های 1383 و 1387) در مرتع جوزک در استان خراسان شمالی انتخاب و اندازه گیری‌ها در بهار و تابستان 1389 انجام شد. در هر سایت فهرست گونههای گیاهی ثبت و 58 صفت مورفولوژیکی، فنولوژیکی و تولید مثلی برای گونه‌ها اندازه‌گیری شد. نتایج نشان‌دهنده 4 نوع عکس‌العمل متفاوت صفات گیاهی نسبت به آتشسوزی در طی زمان بود. نوع اول، 37 صفت تحت تاثیر آتشسوزی قرار نگرفتند، نوع دوم،صفات سازگار: فراوانی گیاهانی که دارای صفت یکساله بودند با گذشت زمان افزایش یافت نوع سوم، صفات مقاوم: فراوانی گیاهانی که دارای 13 صفت خارداری، کرک‌داری، تاج پوشش خوابیده، برگ قاعده‌ای و برگ ساقه و برگ قاعده، انشعاب‌داری، انتشار توسط بذر، تولید مثل رویشی، روش تکثیر توسط بذر و ریزوم و فنولوژی برگ سه ماه و بیشتر از سه ماه، ابتدا افزایش و سپس کاهش نشان داد. نوع چهارم، صفات حساس: فراوانی گیاهان گندمی چند ساله، بوته‌ای‌ها، نیمه‌خزنده، چندساله، بدون خار، برگ گوشتی‌ها و برگ ساقه‌ای‌ها با گذشت زمان کاهش نشان داد. نتیجه‌گیری، صفات گیاهی نقش مهمی در تعیین پاسخ گونههای گیاهی به عوامل مخرب محیطی دارند و از این‌رو می‌توانند بر مسیر توالی ثانویه مرتع پس از آتشسوزی تاثیرگذار باشند.
