فرشاد کیوان بهجو؛ عادل اسمعیل نژاد اناری؛ سجاد قنبری
دوره 28، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 252-265
چکیده
مراتع بهعنوان بخش مهمی از منابع طبیعی، بستری برای رشد و توسعه اقتصادی جوامع و کشورها در سطوح خرد و کلان مطرح است. افزایش تعداد دام نسبت به گذشته تخریب مراتع را بهدنبال داشته، ازاینرو مدیریت چرا از ضروریات است. هدف از این تحقیق، بررسی اثر اجرای طرحهای مرتعداری بر میزان تولید و وضعیت اقتصادی مرتعداران ییلاقی ...
بیشتر
مراتع بهعنوان بخش مهمی از منابع طبیعی، بستری برای رشد و توسعه اقتصادی جوامع و کشورها در سطوح خرد و کلان مطرح است. افزایش تعداد دام نسبت به گذشته تخریب مراتع را بهدنبال داشته، ازاینرو مدیریت چرا از ضروریات است. هدف از این تحقیق، بررسی اثر اجرای طرحهای مرتعداری بر میزان تولید و وضعیت اقتصادی مرتعداران ییلاقی امینآباد و کورعباسلو شهرستان نیر استان اردبیل بود. بهمنظور تعیین نسبت درآمد به هزینه، ارزیابی اقتصادی و تأثیر اجرای طرحها بر درآمد بهرهبرداران مرتع با استفاده از پرسشنامه اطلاعات جمعآوری شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنیداری بین درآمد در مرحله قبل (16/4 میلیون ریال در هکتار) و بعد از اجرای طرح مرتعداری (46/5 میلیون ریال در هکتار) در سطح یک درصد وجود داشت. میزان تولید مرتع کورعباسلو در قبل (05/293 کیلوگرم در هکتار) و بعد از اجرای طرح (6/411 کیلوگرم در هکتار) تفاوت آماری معنیداری در سطح یک درصد در دوره سوم اجرای طرح (5 ساله سوم) نشان داد. تحلیل رگرسیونی نشان داد که دو متغیر میزان تأثیر اجرای طرح بر وضعیت مرتع و تأثیر پرداخت وام بر اجرای طرح مرتعداری قادر به توجیه 72 درصد تغییرات میزان رضایت بهرهبرداران از نحوه اجرای طرح مرتعداری بودند. نتایج تحلیل اقتصادی اجرای طرح مرتعداری نشان داد که این طرح دارای ارزش خالص فعلی و مثبت به ارزش 6439 میلیون ریال در هکتار میباشد. همچنین نسبت سود به هزینه حدود 5/5 برابری ایجاد نموده است. نتیجه کلّی این تحقیق نشان داد که مراتع دارای طرح نسبت به مراتع بدون طرح از وضعیت بهتری از لحاظ تولیدی و اقتصادی برخوردار بودند. اجرای طرحهای مرتعداری درصورتیکه مطابق با شرایط اکولوژیک، اقتصادی و اجتماعی منطقه باشد، میتواند باعث افزایش تولید و بهبود وضعیت و گرایش مراتع شود.
صدیقه زارع کیا؛ ناصر باغستانی میبدی؛ علی بمان میرجلیلی؛ محمدرضا احمدی رکن آبادی
دوره 28، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 69-81
چکیده
بهمنظور بررسی اثر روشهای بیومکانیکی بر افزایش پوشش در مناطق خشک، سه منطقه شامل اشکذر، گهر و چاهمتک اردکان در استان یزد انتخاب گردید. محلهای آماربرداری در محدوده عملیات ذخیره نزولات و خارج آن (شاهد) تعیین و در پایان فصل رویش (اردیبهشت 97) آماربرداری انجام شد. برای این کار در محدوده هر منطقه 100 پلات 9 مترمربعی (3*3) به فاصله ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر روشهای بیومکانیکی بر افزایش پوشش در مناطق خشک، سه منطقه شامل اشکذر، گهر و چاهمتک اردکان در استان یزد انتخاب گردید. محلهای آماربرداری در محدوده عملیات ذخیره نزولات و خارج آن (شاهد) تعیین و در پایان فصل رویش (اردیبهشت 97) آماربرداری انجام شد. برای این کار در محدوده هر منطقه 100 پلات 9 مترمربعی (3*3) به فاصله 12 متر از همدیگر و در طول 5 ترانسکت 300 متری که بهطور موازی و بهفاصله 100 متر از یکدیگر در نظر گرفته شده بود، انداخته شد. در داخل هر پلات درصد پوشش تاجی و تراکم گونههای مختلف اندازهگیری گردید. دادهها با آزمون t مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان از افزایش پوشش در درون کنتورفارو و هلالی آبگیر دارد، بهطوریکه متوسط پوشش در مراتع اشکذر، چاهمتک و گهر اردکان در منطقه دارای ذخیره نزولات از 2 تا 3 درصد نسبت به منطقه شاهد افزایش یافته است. همچنین افزایش تراکم گونههای مختلف نیز در منطقه ذخیره نزولات قابل مشاهده بود. این در حالی است که بذرپاشی تنها در سال ایجاد ذخیره نزولات انجام شده است. بهطورکلی با توجه به وضعیت پوشش گیاهی و میزان تراکم گیاهان با تفکیک گونهای، انجام عملیات اصلاحی ذخیره نزولات توأم با بذرکاری با استفاده از گونههای Artemisia sieberi و Salsola tomentosa برای مراتع بیابانی با بارندگی کمتر از 100 میلیمتر میتواند موفقیتآمیز باشد
سیده خدیجه مهدوی؛ فرامرز غفوری؛ احمد عابدی سروستانی؛ محمدرضا شهرکی
دوره 26، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 73-88
چکیده
نظر به اهمیت و نقش اساسی مشارکت و انسجام اجتماعی بهرهبرداران در موفقیت فعالیتهای احیایی و اصلاحی، هدف این تحقیق، بررسی تأثیر انسجام اجتماعی بهرهبرداران مرتعی در میزان مشارکت آنها در اجرای فعالیتهای احیایی و اصلاحی در مراتع شمالشرق استان گلستان در شهرستان گنبدکاووس میباشد. این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی با روش ...
بیشتر
نظر به اهمیت و نقش اساسی مشارکت و انسجام اجتماعی بهرهبرداران در موفقیت فعالیتهای احیایی و اصلاحی، هدف این تحقیق، بررسی تأثیر انسجام اجتماعی بهرهبرداران مرتعی در میزان مشارکت آنها در اجرای فعالیتهای احیایی و اصلاحی در مراتع شمالشرق استان گلستان در شهرستان گنبدکاووس میباشد. این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی با روش نمونهگیری تصادفی طبقهبندی شده انجام شد. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه استفاده شد. روایی ابزار تحقیق با استفاده از دیدگاه کارشناسان منابعطبیعی و علوم اجتماعی و پایایی آن بر اساس نتایج ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای اصلی تحقیق بررسی شد. جامعه آماری تحقیق را 461 بهرهبردار در دو نظام بهرهبرداری عشایری و روستایی (461=N) تشکیل دادهاند که 210 نفر از آنها با استفاده از جدول مورگان، بهعنوان نمونه مورد مصاحبه قرار گرفتند. طبق نتایج بهدست آمده از تحقیق بهترتیب بُعد تعامل با میانگین 75/3، بیشترین تأثیر و بُعد نزاع با میانگین 37/3 کمترین میزان تأثیر را در انسجام اجتماعی بهرهبرداران داشته است. یافتهها حکایت از آن دارد که بهرهبرداران در فعالیتهای احیایی نسبت به عملیات اصلاحی در طرحهای مرتعداری بیشتر مشارکت داشتهاند. همچنین بین انسجام اجتماعی و میزان مشارکت بهرهبرداران در فعالیتهای احیایی و اصلاحی طرحهای مرتعداری، با ضریب همبستگی 744/0 در سطح اطمینان 99 درصد اطمینان رابطه مثبت قوی و معنیداری وجود داشت. همچنین بهرهبرداران عشایری انسجام بیشتری نسبت به بهرهبرداران روستایی داشتهاند. ضمن اینکه میزان مشارکت در دو نظام بهرهبرداری عشایری و روستایی تفاوت معنیداری نداشتند. بنابراین میتوان از توانمندی جوامع محلی در مناطقی که تعامل و انسجام بالا باشد، در اجرای فعالیتهای احیایی و اصلاحی، ایجاد زمینههای شغلی به صورت فصلی و پاره وقت در اجرای طرحهای مرتعداری و برگزاری دورههای مختلف آموزشی ترویجی با توجه به اولویتهای بهرهبرداران، استفاده کرد.
علیرضا افتخاری؛ حسین ارزانی؛ احسان زندی اصفهان؛ اسماعیل علیزاده
دوره 23، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 218-209
چکیده
با توجه به وسعت و اهمیت مراتع کشور و نقش آن در حفظ آب و خاک، تولید علوفه و سایر خدمات زیستمحیطی و وجود شواهد دال بر تخریب این منبع خدادادی، لازم است اقداماتی در جهت جلوگیری از تخریب و همچنین بهبود وضعیت آن انجام شود. یکی از مهمترین این اقدامات تهیه و اجرای طرحهای مرتعداری میباشد. از اینرو بهدست آوردن اطلاعاتی مبنی بر اینکه ...
بیشتر
با توجه به وسعت و اهمیت مراتع کشور و نقش آن در حفظ آب و خاک، تولید علوفه و سایر خدمات زیستمحیطی و وجود شواهد دال بر تخریب این منبع خدادادی، لازم است اقداماتی در جهت جلوگیری از تخریب و همچنین بهبود وضعیت آن انجام شود. یکی از مهمترین این اقدامات تهیه و اجرای طرحهای مرتعداری میباشد. از اینرو بهدست آوردن اطلاعاتی مبنی بر اینکه طرحهای اجرا شده تا چه حد در جلوگیری از تخریب و بهبود وضعیت مراتع نقش داشتهاند، ضروری بنظر میرسد. در این تحقیق، مراتع قشلاقی دارای طرح و فاقد طرح در منطقه زرندیه مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور، 16 مرتع دارای طرح و 14 مرتع فاقد طرح برای مقایسه بنحوی انتخاب شدند که تمام حالتهای مدیریتی (انفرادی، مشاعی با سطوح متفاوت مرتع) در مراتع دارای طرح و فاقد طرح لحاظ شده و از نظر شرایط اقلیمی نیز تا حد امکان مشابه باشند. از اینرو، همه مراتع از منطقه مامونیه زرندیه که دارای آب و هوای گرم و خشک است، انتخاب شدند. پس از محاسبه، تعداد 60 پلات در اندازه 2 مترمربع در نظر گرفته شد. در هر تیپ گیاهی، منطقهای بهعنوان منطقه معرّف شناسایی شد و فاکتورهای پوشش تاجی، تولید، تراکم، لاشبرگ، غنای گونهای، وضعیت و گرایش در زمان آمادگی مرتع مورد اندازهگیری و ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل آماری دادههای بدستآمده با استفاده از آزمونt انجام شد. براساس نتایج بدستآمده اختلاف معنیداری بین مراتع دارای طرح و بدون طرح در بیشتر فاکتورهای مورد ارزیابی مشاهده شد. نتیجه کلّی این تحقیق نشان داد که مراتع دارای طرح نسبت به مراتع بدون طرح از وضعیت بهتری برخوردار بودند.
مسعود برهانی؛ حسین ارزانی؛ مهدی بصیری؛ محمدعلی زارع چاهوکی؛ مهدی فرح پور
دوره 21، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 530-540
چکیده
بهمنظور بررسی اثر اجرای طرحهای مرتعداری بر درصد تاج پوشش گیاهی، تولید، درصد لاشبرگ و تراکم زادآوری گیاهان در مراتع شهرستان سمیرم استان اصفهان از بین سامانهای عرفی شهرستان 54 عرف انتخاب گردید که 29 عرف دارای طرح مرتعداری و 25 عرف بدون طرح بود. اجرای طرحهای مرتعداری در این منطقه کاهش معنیدار میزان دامگذاری را به دنبال ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر اجرای طرحهای مرتعداری بر درصد تاج پوشش گیاهی، تولید، درصد لاشبرگ و تراکم زادآوری گیاهان در مراتع شهرستان سمیرم استان اصفهان از بین سامانهای عرفی شهرستان 54 عرف انتخاب گردید که 29 عرف دارای طرح مرتعداری و 25 عرف بدون طرح بود. اجرای طرحهای مرتعداری در این منطقه کاهش معنیدار میزان دامگذاری را به دنبال داشته است که خود عامل مؤثر بر تغییرات پوشش گیاهی میباشد. نتایج نشان داد که اختلاف بین میانگین پوشش، تولید و تراکم زادآوری کل گیاهان در مراتع دارای طرح و بدون طرح، در سطح خطای 5 درصد معنیدار نبوده است، اما پوشش، تولید و تراکم زادآوری گیاهان کلاس I و پوشش و تولید گندمیان چندساله در مراتع دارای طرح، بطور معنیداری بیشتر از مراتع بدون طرح بوده است. همین نتیجه در مورد درصد لاشبرگ نیز صادق است. این تغییرات ترکیب پوشش گیاهی، ناشی از تأثیر کنترل شدت و زمان چرا بر رقابت بین گیاهان خوشخوراک و چندساله با گیاهان مهاجم و یکساله میباشد. همچنین افزایش درصد لاشبرگ، در مراتع دارای طرح، ناشی از کاهش لگدکوب شدن بقایای گیاهی و جابجایی کمتر آنهاست، که خود به بهبود شرایط رطوبتی و پایداری خاک منطقه و تقویت پوشش گیاهی کمک نموده است.