TY - JOUR ID - 120680 TI - عوامل موثر بر رخداد طوفان ماسه و گردوغبار زابل با تاکید بر نقش کم‌فشار پاکستان JO - تحقیقات مرتع و بیابان ایران JA - IJRDR LA - fa SN - 1735-0875 AU - درگاهیان, فاطمه AU - لطفی نسب اصل, سکینه AU - رضوی زاده, سمانه AD - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران AD - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 26 IS - 4 SP - 868 EP - 886 KW - بادهای120 روزه KW - کم‌فشار پاکستان KW - ریزگرد های تالابی KW - طوفان ماسه و گردوغبار DO - 10.22092/ijrdr.2019.120680 N2 - باوجودوسعتزیادمناطقتحتتاثیربادهای120روزهسیستان،منطقهزابلباموقعیتخاصتوپوگرافیدارایبیشترینوشدیدترینطوفان‌هایگردوغباردرشرقکشوراست. به منظور شناسایی و تحلیل الگوی گردوغبار منطقه زابل و وجه تمایز آن از سایر قسمت های تحت تاثیر بادهای معروف120 روزه سیستان، از پایگاه داده‌های محیطی؛ کدهای گردوغبار، و از پایگاه داده­ا­ی NCEP/NCAR با قدرت تفکیک مکانی5/2× 5/2 درجه طول و عرض جغرافیایی داده­های فشار تراز دریا متناظر با روزهای گردغبار دردوره آماری 1987- 2016 استفاده شده است. با هدف استخراج الگوی‌های جوی مولد رخدادهای گردوغبار بر روی داده‌های فشار تراز دریا اقدام به انجام تحلیل خوشه‌ای در محیط نرم افزار متلب شد. در نهایت 4 الگو استخراج و برای هر الگو یک روز که بیشترین همبستگی را با سایر روزها داشت بعنوان روز نماینده آن الگو انتخاب شد. از بین4 الگو غالب‌ترین الگو با فروان‌ترین رخداد انتخاب، و رخداد 13تا 16 جولای 2016 به عنوان روز نماینده این الگوی غالب مورد برررسی قرار گرفت؛ به این منظور نقشه ‌هایسینوپتیکفشارودمایسطحزمین،تاواییوجریانجتدرلایهزیرین جو،میدانبادوجهتجریاناتدرسطحزمین و نیم رخسینوپتیکناپایداریهواترسیمگردید. نتایجنشاندادمنطقهزابلبهدلیلبرخورداری از رسوبات ریزدانه رودخانه‌ای و تالابی و قرارگیریدرحاشیهغربیکم‌فشاری که دارای ماهیت حرارتی است و تعامل این کم فشار با پرفشاری که با توجه به موقعیت مکانیش گاها پرفشار ترکمنستان، هندوکش، شمال شرق ایران و شمال دریای خزر نامیده می شود، با ایجاد شیو تغییرات فشاری زیاد،بیشترین پتانسیل تولید ریزگرد را دارد؛ اینکم‌فشاردرلایهپایینیجوبامکشگردوغباروحرکتپادساعتگردباعبورازرویمنابعریزگرددرمنطقهزابل،مانعنفوذآنبهعرض‌هایپایین‌ترتحت تاثیر بادهای120 روزه سیستانو سبب انتقال بیشتر ذرات ماسه و گردو غبار به سمت افغانستان شدهاست.بنابراینباتوجهبهموقعیتزابلنسبتبهاینکم‌فشارکه شدتآن درتیرماهبهاوجمی‌رسد، و آنرانسبتبهسایرمناطقتحتتاثیربادهای120روزهمتمایزنموده، بایدتمهیداتویژه‌ایجهتکاهششدتگردوغبارها،درنظرو در برنامه‌های مقابله با ریزگردها در اولویت قرار گیرد. UR - https://ijrdr.areeo.ac.ir/article_120680.html L1 - https://ijrdr.areeo.ac.ir/article_120680_301e3633daf757723875bf0d58840e8b.pdf ER -