مهشید سوری؛ محمد فیاض؛ نادیا کمالی؛ سعیده ناطقی
دوره 25، شماره 4 ، بهمن 1397، ، صفحه 911-922
چکیده
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ مراتع ﺑﺎ ﺗﺎﻣﯿﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم و درازﻣﺪت زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی اﺻﻮﻟﯽ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺮاﺗﻊ و ﺣﻔﻆ آب و ﺧﺎک را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎید. هدف اصلی از این تحقیق، ارزیابی تغییرات پوشش‌گیاهی و شاخص‌های خاک مراتع قشلاقی منطقه کلات سادات سبزوار تحت عملیات مدیریت مرتع میباشد. فاکتورهای ...
بیشتر
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ مراتع ﺑﺎ ﺗﺎﻣﯿﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم و درازﻣﺪت زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی اﺻﻮﻟﯽ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺮاﺗﻊ و ﺣﻔﻆ آب و ﺧﺎک را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎید. هدف اصلی از این تحقیق، ارزیابی تغییرات پوشش‌گیاهی و شاخص‌های خاک مراتع قشلاقی منطقه کلات سادات سبزوار تحت عملیات مدیریت مرتع میباشد. فاکتورهای گیاهی شامل میزان تولید گونههای گیاهی، درصد پوشش تاجی گونههای گیاهی، درصد لاشبرگ، تراکم گونههای گیاهی، وضعیت مرتع و گرایش مرتع در مکان قرق و مکان شاهد اندازهگیری شد. ارزیابی با استفاده از روش تصادفی-سیستماتیک و با تعداد تعداد 60 پلات چهارگوش یک متر مربعی و پراکنش مناسب نمونه‌ها در زمان آمادگی مرتع در اواخر اردیبهشت‌ماه انجام شد. گرایش به دو روش ترازو و قیاسی و وضعیت براساس روش چهار فاکتوری تعدیل یافته تعیین شدند. نمونهبرداری از خاک از عمق 20-0 سانتی‌متری خاک انجام گرفت. تعداد 12 نمونه خاک از ترانسکت‌های اول، دوم و سوم (مکان قرق)، چهارم، پنجم و ششم (مکان شاهد) برداشت شد. داده ها با استفاده از آزمون تی مستقل در محیط نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج اندازهگیری درصد پوشش تاجی مرتع چرا شده مکان کلات سادات آباد سبزوار نشان داد که بیشترین سهم درصد پوشش تاجی از نظر خوشخوراکی متعلق به گیاهان کلاس п (37/19) و از نظر فرم رویشی مربوط به گیاهان علفی چند‌ساله (2/16) میباشد. همچنین از بین فرم‌های رویشی مختلف، بیشترین سهم تولید در مکان قرق مربوط به گیاهان بوته‌ای و در مکان چراشده مربوط به گیاهان علفی چند‌ساله میباشد. نتایج نشان داد که شاخصه‌های میزان رس، سیلت، آهک، کربن آلی، ازت و هدایت الکتریکی بین دو ناحیه مکان قرق و مکان چراشده دارای اختلاف معنیدار در سطح 5 درصد می‌باشند، ولیکن در مورد فاکتورهای اسیدیته و فسفر اختلاف معنیدار نبود. بنابراین پیشنهاد میشود عملیات اصلاحی قرق در مساحت‌های بیشتر در منطقه اجرا شود.
یاسر قاسمی آریان؛ حسین ارزانی؛ اسماعیل فیله کش؛ رضا یاری
دوره 20، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 1-10
چکیده
تعیین ظرفیت مراتع از موارد مهم در مدیریت آن بهشمار میرود و شناخت عاملهای مؤثر در آن اهمیت بسیاری دارد. از آنجاییکه میزان علوفه تولیدی در یک دوره رویش مبنای محاسبه ظرفیت چرایی است، در این پژوهش برآورد تولید با اندازهگیری ابعاد گیاه مورد بررسی قرار گرفت. به‌منظور انجام تحقیق ابتدا رویشگاه درمنه تعیین گردید، سپس 8 ترانسکت ...
بیشتر
تعیین ظرفیت مراتع از موارد مهم در مدیریت آن بهشمار میرود و شناخت عاملهای مؤثر در آن اهمیت بسیاری دارد. از آنجاییکه میزان علوفه تولیدی در یک دوره رویش مبنای محاسبه ظرفیت چرایی است، در این پژوهش برآورد تولید با اندازهگیری ابعاد گیاه مورد بررسی قرار گرفت. به‌منظور انجام تحقیق ابتدا رویشگاه درمنه تعیین گردید، سپس 8 ترانسکت 50 متری با فاصله 10 متر از یکدیگر بهطور تصادفی- سیستماتیک در منطقه معرف در نظر گرفته شد. آنگاه در40 بوته از گیاه درمنه که دارای ابعاد مختلف بودند صفات ارتفاع و قطر تاج پوشش بوته یادداشت و تولید هر گونه در پاکت جداگانه قرار داده شد و پس از خشک شدن کامل توسط ترازو وزن گردید. در نهایت داده‌های مربوط به تولید، ارتفاع، قطر تاج پوشش و حجم وارد نرم‌افزار SPSS شده و با دستور regression تجزیه و تحلیل آماری روی دادهها انجام شد. نتایج نشان دادند که بین تولید بهعنوان متغیر وابسته با حجم، سطح تاج پوشش و ارتفاع بوتهها بهعنوان متغیرهای ثابت، همبستگی خطی معنیداری در سطح احتمال یک درصد وجود داشته که ضریب تبیین مربوط به هر کدام از روابط خطی موجود بهترتیب 88/0، 84/0 و 74/0 میباشد. در نهایت مناسبترین رابطه خطی، رابطه تولید- حجم معرفی گردید.
قاسمعلی دیانتی تیلکی؛ مریم حیدریان آقاخانی؛ اسماعیل فیله‌کش؛ علی اصغر نقی‌پور برج
دوره 18، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 652-661
چکیده
تعیین کیفیت علوفه گونههای موجود در مراتع یکی از مهمترین عواملی است که جهت محاسبه ظرفیت چرایی و مدیریت صحیح مراتع لازم و ضروری میباشد. گونههای مرتعی در مکان و زمانهای مختلف کیفیت علوفه متفاوتی دارند. در این تحقیق از دو گونه شورپسند Salsola arbuscula وSalsola richteri در سه مرحله فنولوژیکی رشد اندامهای روینده، زمان گلدهی و بذردهی، با ...
بیشتر
تعیین کیفیت علوفه گونههای موجود در مراتع یکی از مهمترین عواملی است که جهت محاسبه ظرفیت چرایی و مدیریت صحیح مراتع لازم و ضروری میباشد. گونههای مرتعی در مکان و زمانهای مختلف کیفیت علوفه متفاوتی دارند. در این تحقیق از دو گونه شورپسند Salsola arbuscula وSalsola richteri در سه مرحله فنولوژیکی رشد اندامهای روینده، زمان گلدهی و بذردهی، با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات پشته عباس سبزوار نمونهبرداری شد و در آزمایشگاه فاکتورهای کیفی، درصد دیواره سلولی عاری از همیسلولز، درصد پروتئین خام، انرژی متابولیسمی، درصد فیبرخام و درصد هضمپذیری ماده خشک و همچنین هیدراتهای کربن محلول اندازهگیری شد. از تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه جهت مقایسههای کلی استفاده گردید و مقایسه میانگینها بوسیله آزمون چند دامنهای دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که کیفیت علوفه هر دو گونه در مرحله رشد اندامهای روینده بیشتر از مراحل دیگر بود. از لحاظ آماری بین مراحل مختلف رشد و بین گونهها برای فاکتورهای کیفیت علوفه، تفاوت معنیدار در سطح 95 درصد وجود داشت. بهطوریکه در هر سه مرحله فنولوژیکی، کیفیت علوفه گونه Salsola richteri همواره بهتر از گونهSalsola arbuscula بود. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق میتوان ابتدای گلدهی را مناسبترین زمان چرا در نظر گرفت. زیرا در این زمان گیاهان از نظر کیفیت علوفه و هیدراتهای کربن محلول در حد مطلوبی قرار دارند و در اثر چرا خسارت کمتری به آنها وارد میشود.
محمدجواد احمدیان یزدی؛ اسماعیل رهبر؛ اروجعلی کریمی
دوره 14، شماره 3 ، آذر 1386، ، صفحه 313-322
چکیده
برای واسنجی الگوی آماری تعیین انبوهی بهینة تاغکاریها بر پایة اثرات توأم بافت خاک، بارش متوسط سالانه، سن و رویش قابل انتظار در منطقة سبزوار، و استفاده از نتایج بدست آمده برای بهینه‌سازی انبوهی تاغکاریهای این منطقه، ابتدا اندازة رشد و سرسبزی قابل انتظار برای تک درختان واقع در شرایط متعارف تاغکاریهای هفت سالة منطقة کالیاغمورت ...
بیشتر
برای واسنجی الگوی آماری تعیین انبوهی بهینة تاغکاریها بر پایة اثرات توأم بافت خاک، بارش متوسط سالانه، سن و رویش قابل انتظار در منطقة سبزوار، و استفاده از نتایج بدست آمده برای بهینه‌سازی انبوهی تاغکاریهای این منطقه، ابتدا اندازة رشد و سرسبزی قابل انتظار برای تک درختان واقع در شرایط متعارف تاغکاریهای هفت سالة منطقة کالیاغمورت سبزوار تعیین شد. با قرار دادن این مقدار و دیگر مقادیر پیش‌گفته در الگوی آماری یادشده، انبوهی بهینه به اندازة 309 پایه در هکتار برآورد و به عنوان تیمار شمارة 3 (3T) منظور شد. دیگر تیمارها برای واسنجی انبوهی برآورد شدة مذکور، شامل247=1T، 278=2T، 340=4T، 371=5T و انبوهی اولیه یا شاهد، 500=6T پایه در هکتار، از طریق تنک کردن درختان مازاد، در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در اواخر زمستان 1372 اجرا شد. ارتفاع و قطر تاج درختان در زمان اجرای طرح و در پایان هر یک از ده فصل رویش بعدی اندازهگیری شد. تجزیه و تحلیل نتایج ده ساله نشان داد که اگرچه اثر تیمارها بر مؤلفههای رشد معنیدار است، ولی ترتیب موفقیت تیمارها تناسبی با شمارة آنها(درجة انبوهی) ندارد. از جمله تیمارهای شمارة 2 و 5 با بیشترین رشد در گروه a، تیمار 6 (شاهد) با کمترین رشد در گروه b و سایر تیمارها در گروه بینابین ab قرار میگیرند. تیمارهای شمارة 2 و 6 با 7/84 درصد اختلاف معنیدار به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار رشد شاخص اندازة کلی درختان را به خود اختصاص دادند. بر پایة نتایج این پژوهش ده ساله، انبوهی بهینة تاغکاریهای منطقة کال یاغمورت سبزوار 278 پایه در هکتار است. این مقدار انبوهی به اندازة 10درصد تنکتر از رقمی است که به وسیلة الگوی آماری مورد واسنجی و بر پایة مشخصات خاک و بارندگی سالانة منطقة سبزوار برآورد میشود.
ابوالقاسم دادرسی سبزواری؛ مجتبی پاکپرور
دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1386، ، صفحه 33-52
چکیده
هدف اصلی از تحقیق حاضر، بررسی کمیت پیشروی یا تجدید حیات بیابان و تجزیه و تحلیل وضعیت و دلایل پیشروی آن در مساحتی حدود 410 هزار هکتار از اراضی دشت سبزوار میباشد. بدین منظور، داده‌های رقومی ماهواره لندست تی ام مربوط به دو سری زمانی 13 می‌سال 2001 میلادی و 29 آوریل سال 1987 میلادی بعد از اصلاح هندسی مورد استفاده قرار گرفت. براساس یک الگوی ...
بیشتر
هدف اصلی از تحقیق حاضر، بررسی کمیت پیشروی یا تجدید حیات بیابان و تجزیه و تحلیل وضعیت و دلایل پیشروی آن در مساحتی حدود 410 هزار هکتار از اراضی دشت سبزوار میباشد. بدین منظور، داده‌های رقومی ماهواره لندست تی ام مربوط به دو سری زمانی 13 می‌سال 2001 میلادی و 29 آوریل سال 1987 میلادی بعد از اصلاح هندسی مورد استفاده قرار گرفت. براساس یک الگوی از پیش طراحی شده که در آن انتخاب حداقل یک نمونه در هر 1000 هکتار مورد توجه قرار گرفته بود، نقاطی در محدوده محل تحقیق انتخاب و از خاک و پوشش گیاهی آنها نمونه و یادداشت برداری و عاملهای مرتبط با شوری خاکها در آزمایشگاه اندازه گیری شد. ارتباط رگرسیونی EC خاکها با ارزش عددیDN)) باندهای اصلی، نسبتهای مختلف طیفی، شاخص‌های مختلف و انواعی از تجزیه مولفه‌های اصلی (PCA) برای پیکسلهای متناظر محاسبه گردید. براین اساس همبسته ترین باندها برای شرکت در طبقه بندی تعیین که شامل باندهای اصلی 5، 2 وPCA سوم از باندهای 4، 3، و 2 بودند. بعد هر دو تصویر 1987 و 2001 با شرکت باندهای یاد شده و براساس دسته بندی داده‌های صحرایی در درجات شوری 5 گانه (بدون شوری، شوری کم، شوری متوسط، شوری زیاد و سطوح نمکی) مورد طبقه بندی با روش بیشینة درست نمایی (ML) قرار گرفتند. تصویر پس زمینة مرحله طبقه بندی در رایانه، FCC521 بود که براساس تعیین شاخص مطلوبیت به عنوان بهترین ترکیب باندی با بیشترین اطلاعات انتخاب گردید. در این بررسی همچنین نقشه تغییرات سطح و شوری آبهای زیرزمینی با تجزیه و تحلیل آمار دراز مدتِ 28 ساله چاههای پیزومتری و بررسی کیفیتِ وزارت نیرو تهیه و تحلیل گردید. نتایج بررسی نشان می‌دهد که تغییر قابل ملاحظه‌ای در سطح اراضی غیر شور حادث نگشته و تغییرات دسته‌های اراضی شور به گونه ای است که هیچ زمین شوری به غیر شور تبدیل نشده، ولی از وسعت دسته‌های با شوری متوسط به بالا به صورت پلکانی کاسته و بر مساحت اراضی با شوری کم افزوده شده است. این مطالعه همچنین تغییری را در سطح اراضی گچی نشان نداد. کاربری اراضی در منطقه مورد پژوهش شاهد افزایش بیش از 3600 هکتاری در سطح اراضی کشاورزی و افزایشی حدود 700 هکتار به مناطق شهری میباشد و تغییر محسوس دیگری در سایر طبقات بوجود نیامده است. بررسی تغییرات محدوده تپه‌های ماسه ای نشان داد که 6/2756 هکتار در جـــهت شمال و شرق، به تپه‌های ماسه‌ای منطقه اضافه شده است، همچنین بررسی و تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به کمیت و کیفیت آبهای زیرزمینی در منطقه بیانگر سیر نزولی سطح آبهای زیرزمینی و افزایش شوری آنها، به ویژه در جنوب شرق منطقه میباشد. نتیجه دیگر اینکه، در بررسی روند بیابانزایی، بکارگیری داده‌های سنجش از دور و در تلفیق با یک سیستم اطلاعات جغرافیایی، امکان پذیر است.
اسماعیل فیله کش؛ غلامعلی گزانچیان؛ عباس علی آبادی؛ حسین فرزانه؛ ابراهیم صادقزاده
دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1385، ، صفحه 109-115
چکیده
گیاه Eurotia ceratoides به علت داشتن فرم بوته ای ، مقاومت در برابر خشکی، درصد پروتئین مناسب، تکثیر آسان و ... یکی از گیاهان بومی مراتع بیابانی است که اهمیت ویژه ای در مراتع خشک و نیمه خشک دارد. این خصوصیات سبب گردیده تا در طرح های احیاء و اصلاح مراتع مورد استفاده قرار گیرد .هدف از اجرای این بررسی بدست آوردن بهترین زمان بذر کاری ...
بیشتر
گیاه Eurotia ceratoides به علت داشتن فرم بوته ای ، مقاومت در برابر خشکی، درصد پروتئین مناسب، تکثیر آسان و ... یکی از گیاهان بومی مراتع بیابانی است که اهمیت ویژه ای در مراتع خشک و نیمه خشک دارد. این خصوصیات سبب گردیده تا در طرح های احیاء و اصلاح مراتع مورد استفاده قرار گیرد .هدف از اجرای این بررسی بدست آوردن بهترین زمان بذر کاری و نیز مناسبترین روش کاشت این گونه در مراتع مناطق خشک است. این بررسی در قالب طرح آماری کرتهای خرد شده انجام گرفت که در آن کرت های اصلی را تاریخ های کاشت 15 آذر، 15 دی ، 15 بهمن ، 15 اسفند و کرتهای فرعی را روشهای کاشت کپهای، چالهای، دیسک و شخم تشکیل داده که در 4 تکرار در 2 سال 1375 و1376، اجرا شده است. تعداد بوتههای مستقر شده در هر کرت مبنای کار قرار گرفته و آنالیز دادهها توسط برنامة SAS انجام شده است. نتایج نشان داد که: بهترین روش کاشت روش شخم و بعد از آن روشهای دیسک ،کپهای و چالهای بوده اند. تاریخ کاشت نیمه آذر ماه و دیماه در تمامی روشها باعث استقرار بیشترگیاه شده است. روشهای شخم و دیسک در 15 آذر ماه بیشترین استقرار را نشان می‌دهد.
محمدجواد احمدیان یزدی؛ اسماعیل رهبر
دوره 10، شماره 4 ، بهمن 1382، ، صفحه 459-478
