نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اعظم خسروی مشیزی ¹
• غلامعلی حشمتی ²
• عادل سپهری ³
• حسین آذرنیوند ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد مرتع‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

² استاد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³ دانشیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

⁴ دانشیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

از آنجا که در مطالعات گذشته ارتباط معنی‌داری بین تاج پوشش کل و فاصله از آبشخور پیدا نشده بود. در این تحقیق گونه‌های گیاهی براساس فرم رویشی (درختچه، بوته، علف­گندمی چندساله، پهن­برگ علفی یکساله و چندساله) و همچنین کلاس‌های خوش‌خوراکی ( I، P و PI) طبقه‌بندی شده و با استفاده از آنالیز تجزیه واریانس یک­طرفه تغییرات آنها با فاصله از آبشخور و جهت‌های هشت‌گانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که جهت‌های هشت‌گانه تأثیر معنی‌داری بر تاج پوشش فرم‌های رویشی و کلاس‌های خوش­خوراکی ندارند. اما فرم‌های رویشی و کلاس‌های خوش­خوراکی با توجه به فاصله از آبشخور، دارای واکنش‌های متفاوتی به چرا می‌باشند. به طوری که با فاصله از آبشخور فرم‌های رویشی درختچه، بوته و علف­گندمی چندساله و کلاس خوشخوراکی I افزایش و فرم رویشی پهن­برگ علفی یکساله و کلاس خوش­خوراکی PI کاهش می‌یابد. بنابراین فرم رویشی پهن­برگ علفی چندساله و کلاس خوش­خوراکی P نیز دارای پراکنش یکنواخت می‌باشد. از این رو، با استفاده از نتایج مقایسه میانگین دانکن یک محدوده بحرانی در فاصله 400 متر از آبشخور مشخص شد. در این محدوده در ترکیب گیاهی گونه‌های بوته‌ای و درختچه‌ای کاهش، کلاس خوش­خوراکی I حذف و پهن­برگ علفی‌های یکساله افزایش یافته‌اند و با توجه به تغییرات فرم رویشی علف­گندمی چندساله و کلاس خوش­خوراکی I که به چرا بسیار حساس هستند، می‌توان نتیجه گرفت که تا فاصله 800 تا 1000 متری از آبشخور تمرکز چرا بسیار زیاد می‌باشد

کلیدواژه‌ها

• آبشخور
• چرا
• تاج پوشش
• فرم رویشی
• خوش‌خوراکی

عنوان مقاله [English]

The effect of grazing intensity on palatability classes and life form of plant species in semi-arid regions

نویسندگان [English]

• Aazam Khosravi Mashizi ¹
• Gholamali Heshmati ²
• Aadel Sepehri ³
• Hossein Azarnivand ⁴

چکیده [English]

Considering previous studies which showed no significant relation between the distance from water point and total vegetation cover, in current research plant species were classified based on  life forms (shrub, bush, perennial grass, perennial forbs and annual forbs) and palatability classes (I, P and PI). One way ANOVA was applied to determine the variations with distance from water point 8 main directions. Results showed that 8 main directions had no significant effect on vegetation cover and palatability classes of studied life forms. While life forms and palatability classes had different reactions to grazing according to the distance from water point. As shrubs, bushes, perennial grasses and palatability class I increased and annual forbs and palatability class PI decreased with distance from water point. Perennial forbs and palatability class P had uniform distribution. Using results of Duncan multiple range test a critical area was determined at 400 m distance from water point. In the mentioned critical area, shrubs and bushes showed a decrease in vegetation composition while annual forbs increased. Palatability class I also was eliminated in this area. According to the variations in perennial grasses and palatability classI, very sensitive to grazing, it can be concluded that grazing intensity had been very severe at a distance of 800-1000 m from water point.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Water point
• Grazing
• Vegetation cover
• life form
• Palatability