نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد مهدی فتاحی ¹
• محمد درویش ²
• حمیدرضا جاویدکیا ³
• سید مهدی ادنانی ⁴

¹ کارشناس ارشد پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

² مربی پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور

³ کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

⁴ مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

چکیده

بیابان‌زایی، به کاهش استعداد زیست­توده و اضمحلال منابع محیطی و اکوسیستم‌ها اطلاق می‌شود که عوارض منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آن سطوح و جنبه‌های زندگی انسان را متأثر می‌سازد. این تحقیق با هدف ارزیابی و تهیه نقشه بیابان‌زایی در حوزه آبخیز دریاچه نمک (زیرحوزه قمرود) به وسعت 1614176 هکتار انجام شد. جنبه‌های بیابانی‌شدن از فرایندهای زوال پوشش گیاهی، فرسایش آبی، فرسایش بادی­، اُفت کمّی و کیفی منابع آب و شور­شدنِ خاک، به روش فائو- یونپ تعیین شد. با تلفیق و ادغام لایه­های اطلاعاتی بدست­آمده با میان­گیری از وزن هر یک از جنبه­های دو­گانه بیابان­زایی (وضعیت موجود و استعداد طبیعی)، اقدام به طبقه­بندی بیابان­زایی گردید و نقشه­های مزبور در محیط GIS تهیه ­شد. فرایندهای غالب بیابان­زایی نیز از منظر جنبه‌های وضعیت موجود و استعداد طبیعی، مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که از منظر وضعیت موجود، بیشترین سطح را در منطقه مطالعاتی، فرایند زوال پوشش گیاهی با 25/23 درصد و درجه­ بیابان­زایی بسیار شدید را شامل می‌شود. ­در فرایندهای غالب بیابان­زایی از منظر استعداد طبیعی، بیشترین سطح را در منطقه مطالعاتی، فرایند تخریب منابع آب با 63/59 درصد و درجه‌های­ بیابان­زایی شدید و بسیار شدید را شامل می‌شود. طبقه­بندی خطر کل بیابان­زایی و تهیه نقشه آن نیز با دخالت وضعیت موجود، استعداد طبیعی و فشار انسان انجام گردید و نتایج نشان داد که 51/23 درصد مساحت حوضه در طبقه متوسط، 47/76 درصد در طبقه شدید و 02/0 درصد در طبقه خیلی شدید واقع شده است.

کلیدواژه‌ها

• روش فائو- یونپ
• نقشه خطر بیابان‌زایی
• بیابان‌زایی
• قمرود

عنوان مقاله [English]

Assessment and mapping of desertification total risk using FAO-UNEP method (Case study: Qomroud watershed)

نویسندگان [English]

• Mohammad mahdi Fatahi ¹
• Mohammad Darvish ²
• Hamid reza Javid kia ³
• Mahdi Adnani ⁴

چکیده [English]

Desertification is defined as the reduction of biomass potential and degradation of environmental resources and ecosystems which affects regional and cross-regional levels of human life.Assessment and mapping of desertification in Daryache Namak watershed with a 1614176 hectares area were considered as the aim of the current research. Desertification aspects were determined from vegetation degradation, water and wind erosion, quantitative and qualitative loss of water resources and soil salinization using FAO-UNEP method.Desertification was classified by overlaying and averaging of current status and natural capacity and all maps were made in GIS. According to the results, vegetation degradation (23.25%) and water resources degradation (59.63%) included the most area in current status and natural capacity of the study area respectively. Desertification total risk was also classified and mapped considering current status, natural capacity and human impacts and results indicated that 23.51, 76.47 and 0.02 percent of this watershed located in moderate, severe and very severe desertification classes respectively.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• FAO-UNEP method
• Risk map
• desertification
• Qomroud