نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ماشاالله محمدپور ¹
• محمدرضا طاطیان ²
• رضا تمرتاش ²
• جعفر حسین زاده ³

¹ 1- استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکزتحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام ، ایران

² دانشیار گروه علوم و مهندسی مرتع، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³ دانشیار، گروه جنگل، دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام، ایران

چکیده

مراتع زیراشکوب جنگل­های تنگ دالاب در شمال‌غرب شهر ایلام طی ماه­های اردیبهشت تا آبان چرا می­شوند. برای بررسی رفتار چرایی و تعیین وابستگی دام به منابع علوفه­ای، تعداد سه بز و سه گوسفند کردی از سه گله منطقه به‌طور تصادفی انتخاب و با نصب دستگاه GPS بر آنها، هر ماه اطلاعات مسافت و زمان حرکت دام ثبت شد. نقشه­های سازند زمین­شناسی، شیب، ارتفاع، کاربری اراضی و فرم زمین تهیه و اطلاعات ماهانه GPS با نقشه­ها تلفیق گردید. سنجش میزان تولید منطقه در قالب 27 پلات نمونه از منبع علوفه­ای زیراشکوب و 25 نمونه از درختان و درختچه­ها انجام شد. نتایج نشان داد که بز روزانه به‌طور متوسط 7/7 کیلومتر تحرک داشته و مسافتی در حدود 6/2 کیلومتر برای چرا طی کرده است؛ اما این ارقام برای گوسفند به‌ترتیب 8/7 و 9/1 کیلومتر است. همچنین مشخص شد که بزها در طبقه ارتفاعی 1400 تا 1500 متر و گوسفندها در طبقه ارتفاعی 1300 تا 1400 متر حضور بیشتری داشته­اند. دام­ها گرایش بیشتری به چرا در مناطق زیر اشکوب جنگلی داشته و شیب­های کمتر از 30 درصد، فرم زمین تپه­ای و سازند زمین‌شناسی پابده را ترجیح داده­اند. مقایسه زمان­های چرا، حرکت و توقف دام نشان داد که بین نوع دام­ها از نظر رفتار چرایی تفاوت وجود ندارد؛ ولی بین نوع فعالیت (حرکت، توقف و چرا) در ماه­های مختلف تفاوت وجود دارد. بررسی رفتار چرایی دام با استفاده از فیلمبرداری مشخص نمود که دام­ها حدود 33 تا 36 دقیقه برای چرا، سه تا پنج دقیقه توقف و 12 تا 14 دقیقه برای حرکت بدون چرا زمان صرف کرده­اند. در نهایت مشخص شد که حدود 50 درصد تولید نسبی علوفه از مراتع زیراشکوب، 34 درصد از درختان جنگلی و 10 درصد از زراعت زیراشکوب بوده است؛ بنابراین وابستگی جیره دام به مرتع زیراشکوب حدود 61 درصد، درختان جنگلی 25 درصد و زراعت زیراشکوب 7 درصد است.

کلیدواژه‌ها

• رفتار چرایی
• زیراشکوب جنگل
• شیب
• ارتفاع
• سازند زمین‌شناسی

عنوان مقاله [English]

Investigation of livestock behavior and determining the dependence of Kurdish sheep and native goats on forage sources in forest ecosystem of Tang-e-Dalab in Ilam province

نویسندگان [English]

• mashaallah mohammadpour ¹
• Mohammadreza Tatian ²
• Reza Tamartash ²
• Jafar Hoseinzadeh ³

¹ Assistant Prof., Research Division of Natural Resources, Ilam Agricultural and Natural Resources Research Center, Ilam, Iran.

² Associate Professor, Department of Range Science and Engineering, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University

³ Associate Professor, Department of Forestry, Faculty of Agriculture, ilam university , ilam , iran

چکیده [English]

    Rangelands beneath the forests of Dalab in the northwest of Ilam are grazed from May to November. To investigate the grazing behavior and determine the dependence of livestock on forage resources, three goats and three Kurdish sheep were randomly selected from three herds in the area, and by installing a GPS device on them, information on the distance and movement time of livestock were recorded every month. Maps of geological formation, slope, altitude, land use, and landform were prepared, and monthly GPS information was combined with the maps. The evaluation of forage production was carried out in 27 plots of forest floor and 25 samples of trees and shrubs. The results showed that the goat had an average daily mobility of 7.7 km and a distance of 2.6 km for grazing; but these figures for sheep are 7.8 and 1.9 km, respectively. It was also found that goats were more present in the altitude of 1400 to 1500 m and sheep in the elevation of 1300 to 1400 m. Livestock were more prone to grazing on the forest floor, and they preferred slopes of less than 30%, hill form, and Pabdeh geological formation. Comparison of grazing, moving, and stopping times showed no difference between the types of grazing in terms of grazing behavior, but there were differences between the types of activity (movement, stopping, and grazing) in different months.  Examination of the grazing behavior of the livestock using video recording revealed that the livestock spent about 33 to 36 minutes on grazing, three to five minutes on stopping, and 12 to 14 minutes on grazing without movement.  Finally, it was found that about 50% of the relative forage production was from forest floor grasses, 34% forest trees, and 10% sub-forest farms; therefore, livestock ration dependence on forest floor grasses is about 61 %, forest trees 25 %, and forest floor farms 7 %.

کلیدواژه‌ها [English]

• Grazing behavior
• under the forest floor
• slope
• elevation
• geological formation