تحقیقات مرتع و بیابان ایران

همکاری با انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

ارزیابی و مقایسه شاخص‌های اکولوژیکی مراتع مناطق خشک، تحت دو نوع رویکرد مدیریتی اکولوژیک‌محور و اجتماعی- اکولوژیک‌محور (منطقه مورد مطالعه: شهرستان سربیشه خراسان جنوبی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 استاد گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 دانشیار گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج ، ایران

چکیده

      جستجو در دیدگاه‌های فنی مدیریت منابع‌طبیعی کشور، حکایت از این واقعیت مهم دارد که رویکردهای مدیریتی نقش بسیار مهمی در حفاظت، احیاء و بهره‌برداری پایدار از این منابع دارند. در همین راستا، این پژوهش با هدف ارزیابی و مقایسه شاخص‌های اکولوژیکی مراتع احیاءشده، تحت دو نوع رویکرد مدیریتی اکولوژیک‌محور و اجتماعی- اکولوژیک‌محور انجام شد. برای این منظور، پروژه بین‌المللی ترسیب کربن و پروژه بیابان‌زدایی دشت سربیشه، به‌ترتیب به‌عنوان دو پروژه با رویکردهای مدیریتی اجتماعی- اکولوژیک‌محور و اکولوژیک‌محور انتخاب گردیدند. سپس در محدوده اجرایی هر پروژه، سه نوع عملیات اصلاحی مرتع شامل بوته‌کاری، احداث هلالی‌آبگیر، بذرکاری و بذرپاشی انتخاب و درصد پوشش‌گیاهی، مقدار تولید علوفه و کربن ترسیب‌یافته در خاک، مبنای ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند. پوشش‌گیاهی با روش استقرار ترانسکت خطی، مقدار تولید با روش نمونه‌گیری دوبل و کربن خاک با روش والکلی و بلاک اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس اثر متقابل نوع مدیریت و عملیات اصلاحی بر مقدار شاخص‌های اکولوژیکی، اختلاف معنی‌دار را در سطح یک درصد نشان داد. به‌طوری‌که بیشترین مقدار شاخص‌ها، در مدیریت اجتماعی اکولوژیک‌محور تحت عملیات بوته‌کاری و کمترین مقدار آن در مدیریت اکولوژیک‌محور، تحت همان فعالیت مشاهده گردید. نتایج بیانگر آن است که ظرفیت‌سازی، نهادسازی و مشارکت واقعی جامعه محلی در تمام مراحل برنامه‌ریزی، اجرا، نظارت و بهره‌برداری از عرصه‌های مذکور، در رویکرد مدیریتی اجتماعی- اکولوژیک‌محور موفقیت بیشتری در ارتقای شاخص‌های اکولوژیکی مرتع به همراه داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment and comparison of ecological indexes of arid land rangelands under two types of management approaches Ecological-oriented and social-ecological-oriented (Study area: Sarbisheh city in South Khorasan Province)

نویسندگان [English]

  • Yaser GHasemi Arian 1
  • Hosein Azarnivand 2
  • Ali Tavili 3

1 Assistant Professor, Desert Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

2 Department of Reclamation of Arid and Mountains Region, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj Iran

3 Associate Professor, Department of Reclamation of Arid and Mountains Region, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

چکیده [English]

   The search for the technical perspectives of the country's natural resources management depicts the important fact that management approaches play a very important role in the protection, rehabilitation, and sustainable use of these resources. In this regard, the present study was conducted to evaluate and compare the ecological indicators of rehabilitated rangelands under two types of ecological-oriented and socio-ecological-oriented management approaches. For this purpose, the international carbon sequestration project and the desertification project of Sarbisheh plain were selected as two projects with socio-ecological-oriented and ecological-oriented management approaches, respectively. Then, in the executive scope of each project, three types of rangeland improvement operations, including plantation, crescent construction, seeding, and sowing were selected, and the percentage of vegetation, the amount of forage production, and carbon sequestrated in the soil were the basis for evaluation and comparison. Vegetation was measured by the linear transect placement method, production amount was measured by the double sampling method, and soil carbon was measured by Wallace and Blake method. The results of the analysis of variance showed that the interaction between the type of management and corrective operations on the value of ecological indexes was a significant difference at (p < /em><0.01). The highest value of indexes was observed in social-ecological-oriented management based on plant operations, and the lowest value was observed in ecological-oriented management under the same activity. The results show that capacity building, institutionalization, and real participation of the local community in all stages of planning, implementation, monitoring, and operation of these areas, in the socio-ecological management approach, bring more success in improving the index of ecological rangelands.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecological assessment
  • Ecological-oriented and social-ecological-oriented management
  • international carbon sequestraion project
  • South Khorasan Province
مراجع
-  Anderies, J.M., Janssen, M. A. and Ostrom, E., 2004. A framework to analyze the robustness of social-ecological systems from an institutional perspective. Journal of Ecology and Society 9(1):18. http://dx.doi.org/10.5751/ES-00610-090118.
-  Arab Sarbizhan, M., Ebrahimi, M. and Ajorlou, M., 2016. Investigation on soil surface indicators and rangeland functional properties using Landscape Function Analysis method (LFA) (Case study: Jiroft rangeland). Iranian Journal of Range and Desert Research, 23: 373-382.
-  Arzani, H. and Abedi, M,. 2011. Rangeland assessment: Survey and monitoring. University of Tehran press.
- Bradshaw, G.A. and Bekoff, M., 2001. Ecology and social responsibility: the re-embodiment of science. Trends in Ecology and Evolution 16:460–465. http://dx.doi.org/10.1016/ S0169-5347(01)02204-2.  
-  Cheraghian, A., Dehdari, S., Faraji, M. and Ariapour, A., 2018. Effects of different improvement practices on ecological indicators of rangeland health using LFA method (Case study: Behbahan, Chahshirin rangelands), Iranian Journal of Range and Desert Research, 25: 444-464.
-  Colding, J. and Barthel, S., 2019. Exploring the social-ecological systems discourse 20 years later. Ecology and Society, 24(1):2. https://doi.org/10.5751/ES-10598-240102
-  Ghanbarpour, M.R. and Hipel, K.W., 2011. Multi-criteria planning approach for ranking of land management alternatives at different spatial scales. Research Journal of Environmental and Earth Sciences, 3: 167-176.
-  Ghasemi Aryan, Y., 2016. Evaluation and comparison of ecological based and socio-ecological based approaches in natural resources management both economically and ecologically (case study: combating desertification project and international carbon sequestration project in Sarbisheh plain, Khorasan povince). Ph.D. thesis in combating desertification. University of Tehran.
-  Godınez-Alvarez, H., Herrick, J.E., Mattocks, M., Toledo, D. and Van Zee, J., 2009. Comparison of three vegetation monitoring methods: Their relative utility for ecological assessment and monitoring, Journal of Ecological indicators, 9: 1001-1008.
-  Gutzler, C., Helming, K., Balla, D., Dannowski, R., Deumlich, D., Knierim, A., Mirschel, W., Nendel C., Paul, C., Sieber, S., Glemnitz, M., Stachow, U., Wieland, R., Wurbs, A., Zander, P. and Starick, A., 2015. Agricultural land use changes– a scenario-based sustainability impact assessment for Brandenburg, Germany. Journal of Ecological Indicator, 48: 505-517.
-  Hanafi, A. and Jauffret, S., 2008. Are long-term vegetation dynamics useful in monitoring and assessing desertification processes in the arid steppe, southern Tunisi. Journal of Arid Environments, 72:557-572.
-  Hardin, G., 1968. The tragedy of the commons. Science, pp 1243.
-  Hellden, U. and Tottrup, C., 2008. Regional desertification: A global synthesis. Journal of Global and Planetary Change, 64: 169-176.
-  Hill, J., Stellmes, M., Udelhoven, T.H., Roder, A. and Sommer, S., 2008. Mediterranean desertification and land degradation mapping related land use change syndromes based on satellite observations, Journal of Global and Planetary Change, 64:146-157.
-  Hobbs, R. J., Hallett, L.M., Ehrlich, P.R. and Mooney, H.A., 2011. Intervention ecology: applying ecological science in the twenty-first century. Journal of Bioscience, 61:442–450. http://dx.doi.org/10.1525/bio.2011.61.6.6.
-  Holling, C.S., 2001. Understanding the complexity of economic, ecological and social systems. Journal of Ecosystems, 4:390–405. http://dx.doi.org/10.1007/s10021-001-0101-5.
-  Hruska, T., Huntsinger, L., Brunson, M., Wenjun, L., Marshall, M., Oviedo, L. and Whitcomb, H., 2017. Rangelands as social–ecological systems. Springer series on environmental management, http://creativecommons.org/licenses/by-nc/2.5/ .
-  Jafari, M., Azarnivand, H., Tavkkoli, H., Zehtabian, G.H. and Esmaeilzadeh, H., 2014. Investigation of effects of Haloxylon Persica and Colygonum on chemical and physical attributes of sand dunes in Rigboland-e-Kashan, Journal of construction research, 64: 16-21.
-  Jauffret, S. and Visser, M., 2003. Assigning life-history traits to plant species to better qualify arid land degradation in Presaharian Tunisia. Journal of Arid Environments, 55:1-28.
-  Kargar, A., Sardari, F., Pouyafar, A.M., Yari, A.R. and Ghasemi Aryan, Y., 2016. Report of carbon sequestration project. Golrou press.
-  Lemma, B., Kleja, D.B., Nilsson, I. and Olsson, M., 2006. Soil carbon sequestration under different exotic tree species in the southwestern highlands of Ethiopia. Jornal of Geoderma, 136: 886-898.
-  Mahdavi, S., Sanadgol, A., Azarnivand, H., Bbayi, K., Jafari, M. and Mahdavi, F., 2009. Ivestigation of effects of Atrplex lentiforms density on carbon sequestration (case study: Isfahan). Journal of plant and ecosysytem, 17: 19-29. 
-  Munson, S.M., Webb, R.H. and Hubbard, A., 2011. A comparison of methods to assess longterm changes in Sonoran Desert vegetation. Journal of Arid Environments, 75:1228-1231.
-  Nelson, D.W. and Sommers, L.E., 1982. Total carbon, organic carbon, and organic matter, P 539-580. In: A.L., Miller, R.H., Keeney, D.R. (Eds.), Methods of Soil Analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Properties. 2nd ed. In the Agronomy series 9. ASA, SSA. Madison WI.
- Nour, F., Nasri, M., Yeganeh, H., Moghiminejad, F., Ghasemi Aryan, Y. and Bani name, J., 2013. Estimation of economic losses of soil erosion of rangelands using Nutrient Replacement Cost Method (NRCM). Iranian Journal of Range and Desert Reseach, 20: 522–530.
-  Ostrom, E., 2009. A general framework for analyzing sustainability of social-ecological systems. Science 325 (5939):419-422. http://dx.doi.org/10.1126/science.1172133.
-  Ostrom, E., 1995. Governing the commons, the evolution of institution for collective action, New York, Cambridge university press.
-  Petursdottir, T., Arnalds, O., Baker S., Montanarella, L. and Aradottir, A., 2013. A social–ecological system approach to analyze stakeholders’ interactions within a large-scale rangeland restoration program.Journal of Ecology and Society, 18(2): 29. http://dx.doi.org/10.5751/ES-05399-180229.
-  Rasmussen, K., Fog, B. and Madsen, J.E., 2001. Desertification in reverse Observations from northern Burkina Faso. Journal of Global Environmental Change, 11:271-282.
-  Raygani, B., Zehtaban, G.H., Azarnivand, H., Khajodin, S.J. and Alavi Panah, S.K., 2014. Assessmen of vejetation ded gradation in west Isfahan by using LADA method. Journal of rangeland and watershed, 2. P: 233-252.
-  Shafiei, M., Abdolhosseini, M., Yari, A.R. and Pouyafar, A.M., 2013. Participatory management of natural resources and rural development in arid and semi-arid land. Desert affair bureau press. FRWO.
- Yari, A., and Fakhr, A., 2011. Report of carbon sequestration project for South Khorasan province. 
 
تحقیقات مرتع و بیابان ایران
دوره 28، شماره 1 - شماره پیاپی 82
فروردین 1400
صفحه 82-92
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار