حسن قلیچ نیا؛ حمیدرضا میرداودی؛ علی چراتی آرایی
دوره 30، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 264-285
چکیده
سابقه و هدف امروزه استفاده از مدلهای پیشبینی پراکنش گونههایگیاهی، نقش برجستهای در ارزیابی، احیا، حفاظت و توسعه اکوسیستمهایمرتعی، ایفا میکنند و از ابزارهای مهم جهت کسب اطلاعات درباره علل پراکنش گونهها و تناسب رویشگاه برای گونههایگیاهی محسوب میشوند. در این تحقیق، با استفاده از آنالیزهای چندمتغیره، ضمن تعیین ...
بیشتر
سابقه و هدف امروزه استفاده از مدلهای پیشبینی پراکنش گونههایگیاهی، نقش برجستهای در ارزیابی، احیا، حفاظت و توسعه اکوسیستمهایمرتعی، ایفا میکنند و از ابزارهای مهم جهت کسب اطلاعات درباره علل پراکنش گونهها و تناسب رویشگاه برای گونههایگیاهی محسوب میشوند. در این تحقیق، با استفاده از آنالیزهای چندمتغیره، ضمن تعیین عوامل اکولوژیک مؤثر بر تغییرات ترکیب گیاهی در رویشگاههای آن، به بررسی پاسخ گونه گیاهی به تغییرات عواملمحیطی و تعیین پتانسیل گونه مورد نظر در شرایط رویشگاه مورد مطالعه، پرداخته شد. تا بدینوسیله ضمن شناخت بهتر آشیان اکولوژیکی این گیاه، بتوان توصیههای لازم برای استفاده در برنامههای اصلاح مراتع و در رویشگاههای مشابه آن انجام داد. مواد و روشها نمونهبرداری از پوششگیاهی به روش سیستماتیک- تصادفی طی سالهای 1398-1396 انجام شد. مطالعات پوشش گیاهی شامل درصد تاج پوشش گونهها و تراکم گونهها در داخل پلاتها انجام شد. همچنین در هر پلات، درصد لاشبرگ، خاک لخت و سنگ و سنگریزه نیز تعیین گردید. برای این منظورتعداد پنج ترانسکت با فاصله یکسان نسبت به هم بکار برده شد. سپس بر روی هر یک از آنها، شش پلات (به ابعاد 2 در 2 متر) با فواصل یکسان، مستقر گردید. بهمنظور بررسی اثر عواملمحیطی بر پراکنش گونه مورد پژوهش، از هر یک از پلاتها، یک نمونه خاک با سه از عمق 0 تا 30 سانتیمتری سطح خاک برداشت گردید و در آزمایشگاه، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها اندازهگیری شد. عوامل اقلیمی مثل میانگین بارندگی و دمای سالانه، با استفاده از دادههای ایستگاههای هواشناسی نزدیک به منطقه مورد مطالعه، جمعآوری گردید. جهت بررسی ارتباط متغیرهای محیطی اثرگذار و معنیدار با پوششگیاهی و انتخاب روش مناسب خطی و غیرخطی، آنالیز تطبیقی قوسگیری شده (DCA) بر روی دادههای پوششگیاهی، انجام و طول گرادیان مشخص گردید. برای پیشبینی پاسخ گونههایگیاهی به تغییرات عواملمحیطی از مدل افزایشیتعمیمیافته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها در این بخش، از نرمافزار Canoco نسخه 4.5، استفاده شد. نتایج نتایج حاصل از آنالیز تطبیقی متعارفی نشان داد که عوامل محیطی مثل درصد رس، جهت جغرافیایی، اسیدیته، شن، درصد رطوبت اشباع، درصد ماده آلی، متوسط درجه حرارت سالیانه و درصد آهک خاک در رویشگاههای مورد مطالعه، بهترتیب با بیان 3/10، 1/4، 3/3، 3/3، 6/1، 4/1، 4/1 و 3/1 درصد از واریانس موجود در ترکیب گیاهی، نقش مهمی در تغییرات پوشش گیاهی در رویشگاههای مورد مطالعه داشتند. نتایج نشان داد که پاسخ گونه A.specigera به میزان فسفر، درصد ماده آلی، هدایت الکتریکی، درصد ازت، درصد رس، درصد کربن آلی و ارتفاع از سطح دریا از مدل کاهشی (Monotonic decrease) پیروی میکند. الگوی پاسخ این گونه به درصد سیلت، درصد شن، میانگین درجه حرارت سالانه، میانگین بارندگی سالانه، جهت شیب، اسیدیته، پتاسیم، وزن مخصوص ظاهری خاک، درصد اشباع خاک و درصد شیب از مدل زنگولهای (Unimodal) پیروی کرده و حد بهینه رشد آن برای هر یک از این عوامل به ترتیب 21 درصد، 60 درصد، 16 درجه سانتیگراد، 400 میلیمتر، جهت شیبهای شرقی و جنوبی، 8، 650 میلیگرم بر لیتر، 4/1 گرم بر سانتیمتر مکعب، 39 درصد و 50-40 درصد، بوده است. نتیجهگیریمدل افزایشی تعمیمیافته، اطلاعات ارزشمندی برای تعیین نیازهای اکولوژیکی گونه ارائه میدهد که میتوان با استفاده از دادههای این تحقیق، در مدیریت پوششگیاهی و عملیات اصلاح مراتع (مرتعکاری) در مناطق مشابه از آن بهره گرفت. گونه مورد مطالعه از لحاظ تولید بالای علوفه، قابل توجه بوده و به عنوان یکی از گونههای مناسب برای افزایش پوشش گیاهی مراتع منطقه، پیشنهاد میگردد.
حمیدرضا میرداودی
دوره 21، شماره 2 ، شهریور 1393، ، صفحه 283-294
چکیده
اصلاح و احیاء مراتع تحت تأثیر شوری و قلیائیت، بهدلیل شرایط خاص حاکم بر این گونه اکوسیستمها، در اولویت کاری مسئولان اجرایی کشور قرار گرفته است. قدم اول در این امر شناسایی گونههای گیاهی مناسب با تأکید بر گونههای بومی، برای این مناطق میباشد، بهطوری که ضمن استقرار مناسب، استعداد رشد و تولید را در شرایط عرصه مورد نظر داشته باشند؛ ...
بیشتر
اصلاح و احیاء مراتع تحت تأثیر شوری و قلیائیت، بهدلیل شرایط خاص حاکم بر این گونه اکوسیستمها، در اولویت کاری مسئولان اجرایی کشور قرار گرفته است. قدم اول در این امر شناسایی گونههای گیاهی مناسب با تأکید بر گونههای بومی، برای این مناطق میباشد، بهطوری که ضمن استقرار مناسب، استعداد رشد و تولید را در شرایط عرصه مورد نظر داشته باشند؛ بنابراین در این تحقیق سازگاری چهار گونه گیاهی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در کویر میقان اراک برای مدت سه سال انجام گردید. منطقه مورد مطالعه دارای متوسط میزان بارندگی 327 میلیمتر، بافت خاک سنگین و از نوع لوم–سیلتی-رسی، میزان شوری خاک بین 1/7-1/2 میلیموس بر سانتیمتر و ارتفاع سطح آب زیرزمینی بیش از سه متر بود. روش کشت گونههای گیاهی به روش کشت نهال گلدانی و به فاصله 5/2 متر از یکدیگر در اواسط آبانماه انجام شد. صفات مورد بررسی شامل میزان استقرار، درصد پوشش گیاهی، شادابی، تولید علوفه و میزان خوشخوراکی گونه بود. نتایج نشان داد که تمامی گونهها از استقرار خوبی برخوردار بودند و اختلاف معنیداری بین آنها از نظر صفاتی مانند درصد پوشش گیاهی، شادابی و تولید علوفه وجود داشت. بیشترین مقدار پوشش گیاهی مربوط به گونه Atriplex canescens و کمترین آن، متعلق به Atriplex leucoclada بود. بیشترین میزان تولید علوفه در گیاه Halimion verrucifera و بیشترین میزان شادابی در گیاه A. canescens مشاهد گردید. نتایج حاصل از تعیین میزان خوشخوراکی گونهها به روش باقیمانده علوفه به روش کافه تریا نشان داد که اختلاف معنیداری بین میزان مصرف علوفه در گونههای مورد مطالعه وجود داشت، به طوری که گیاه H. verrucifera بیشترین و گیاه Camphorosma monspeliacum کمترین میزان مصرف علوفه را داشتند. بهطور کلی گیاه H. verrucifera که یک گونه بومی در منطقه میباشد، نسبت به سایر گونههای مورد مطالعه از نظر تولید علوفه و میزان خوشخوراکی برتری نشان داد، بنابراین کشت این گونه در منطقه توصیه میشود.
غلامرضا گودرزی؛ علی فرمهینی فراهانی؛ حمیدرضا میرداودی
دوره 19، شماره 3 ، آذر 1391، ، صفحه 395-405
چکیده
برای محاسبه ظرفیت مراتع تعیین حد بهرهبرداری مجاز گونههای مهم و کلیدی مراتع لازم و ضروریست. با داشتن مقادیر دقیق این فاکتور برای گونههای مرتعی است که میتوان ظرفیت واقعی مراتع را تعیین و از نابودی پوشش گیاهی، خاک و کاهش منابع آب در اراضی مرتعی جلوگیری نمود. Artemisia aucheri ، Bromus tomentellus، Kochia prostrata، Asperula glomerata و Buffonia koelzii گونههای ...
بیشتر
برای محاسبه ظرفیت مراتع تعیین حد بهرهبرداری مجاز گونههای مهم و کلیدی مراتع لازم و ضروریست. با داشتن مقادیر دقیق این فاکتور برای گونههای مرتعی است که میتوان ظرفیت واقعی مراتع را تعیین و از نابودی پوشش گیاهی، خاک و کاهش منابع آب در اراضی مرتعی جلوگیری نمود. Artemisia aucheri ، Bromus tomentellus، Kochia prostrata، Asperula glomerata و Buffonia koelzii گونههای کلیدی و مهم مراتع انجدان اراک میباشند که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. در این تحقیق ابتدا یک منطقه مناسب و کلیدی به مساحت یک هکتار در مراتع انجدان انتخاب شده و در سال اول حصارکشی و قرق گردید. از هر گونه40 پایه انتخاب شده و برداشتهای 25، 50، 75 درصد و تیمار شاهد اعمال شد (هر 10 پایه یک تیمار). برداشت توسط قیچی باغبانی و طی چهار سال بهصورت ماهیانه و در فصل چرای منطقه انجام شد. تأثیر بهرهبرداری در سالهای دوم تا پنجم با بررسی تغییرات در خصوصیات فنولوژیکی, تولید علوفه و بذر، شادابی، مرگومیر و سایر خصوصیات گونههای گیاهی منتخب مطالعه شد. نتایج نشان دادند که افزایش میزان بهرهبرداری موجب بروز مشکلات و زوال در تواناییهای حیاتی کلیه گونهها بهویژه در دو گونه Br.tomentellus و As.glomerata که خوشخوراکتر میباشند میگردد. با بررسی اثرهای برداشت در تیمارهای منتخب بر روی پایههای گیاهی، حد بهرهبرداری 25 درصد برای دو گونه Br.tomentellus و As.glomerata و حد بهرهبرداری50 درصد برای گونههای Ko.prostrata، Ar.aucheri و Bu.koelzii با بروز کمترین اثرهای منفی در خصوصیات گیاهی، مناسب تشخیص داده شدند. نتایج تجزیه واریانس دادههای علوفه نیز در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی (CRD) در سطح یک درصد برای کلیه گونهها معنیدار بود.
حسین ارزانی؛ حمیدرضا میرداودی؛ مهدی فرحپور؛ مژگان السادات عظیمی؛ سیدحسن کابلی؛ عباسعلی سندگل؛ مرتضی اکبرزاده؛ ولی الله مظفریان
دوره 12، شماره 4 ، بهمن 1384، ، صفحه 409-436
حمیدرضا میرداودی؛ حجت اله زاهدی پور
دوره 11، شماره 4 ، بهمن 1383، ، صفحه 425-448
