ایاد اعظمی؛ مرتضی اکبرزاده؛ ماشااله محمدپور
دوره 27، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 1-12
چکیده
ظرفیت مرتع به علوفه تولید شده در مرتع، حد بهرهبرداری مجاز گونههای گیاهی، کیفیت علوفه و درجه سلامت مرتع بستگی دارد. گونههای مرتعی در ماهها و سالهای مختلف تولید معینی دارد. بدون شناخت خصوصیات تولیدی گیاهان و میزان مصرف علوفه یک مرتع در طول دوره چرا برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. این تحقیق در طی سالهای 1387، ...
بیشتر
ظرفیت مرتع به علوفه تولید شده در مرتع، حد بهرهبرداری مجاز گونههای گیاهی، کیفیت علوفه و درجه سلامت مرتع بستگی دارد. گونههای مرتعی در ماهها و سالهای مختلف تولید معینی دارد. بدون شناخت خصوصیات تولیدی گیاهان و میزان مصرف علوفه یک مرتع در طول دوره چرا برنامهریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمیباشد. این تحقیق در طی سالهای 1387، 1388 و 1389 به اجرا در آمد، و میزان تولید و مصرف علوفه در ماهها و سالهای مورد بررسی اندازهگیری گردید. در سه سال اجرای طرح بارش سالانه به ترتیب 138 و 200 و 330 میلیمتر بود. نتایج نشان داد میزان تولید علوفه در سه سال به ترتیب 7/485 و 1372 و 4/1844 کیلوگرم در هکتار است که از نظر آماری اختلاف معنیدار است. همچنین میزان تولید در بین ماههای فصل رویش اسفند تا مرداد دارای اختلاف معنیدار بوده، بطوریکه 7/94 درصد تولید مرتع در 2 ماه اول رویش (اسفند و فروردین) و 3/5 درصد مابقی تولید علوفه در 4 ماه آخر دوره رویشی میباشد. لذا تولید علوفه در طی دوره رویش مناسب نیست. دیگر نتایج نشان داد میزان مصرف در سه سال به ترتیب 400 و 751 و 490 کیلوگرم در هکتار میباشد. هرچند از نظر آماری اختلاف معنیدار نیست اما درسال خشک 87، 83 درصد و در سال مرطوب 89، 6/26 درصد علوفه تولیدی مرتعی مصرف گردید. بنابراین در سال خشک، همزمان با کاهش تولید علوفه، بهرهبرداری دام تا 83 درصد افزایش یافته است که متناسب با ظرفیت مرتع نیست. دیگر نتایج نشان میدهد که سهم گیاهان یکساله و چندساله در تولید کل مرتع به ترتیب، 81 و 19 درصد و سهم در جیره دام 90 و 10 درصد میباشد. بنابراین جهت رسیدن به تولید پایدار، مدیریت صحیح مرتع و استفاده از گونههایی بومی از قبیل Onosma bulbotrichum،Ankyropetalum gypsophiloides، Convolvulus reticulatus و Salvia compressaتوصیه میگردد.
رضا سیاه منصور؛ مرتضی اکبرزاده؛ احسان زندی اصفهان
دوره 24، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 418-428
چکیده
این بررسی در ایستگاه تحقیقاتی گیاهان مرتعی گردنه زاغه در استان لرستان انجام شد.تعداد 440 پایه در هر سال و 2200 پایه در 5 سال به روش قطع و توزین در داخل و خارج منطقه قرق بررسی شد. اختلاف وزن بین پایه ها در دو عرصه، مقدار مصرف را نشان میدهد. نتایج نشان داد، بین مقدار میانگین تولید و مصرف گونه ها در ماه ها و در گونه های مختلف در سطح 1% اختلاف معنی ...
بیشتر
این بررسی در ایستگاه تحقیقاتی گیاهان مرتعی گردنه زاغه در استان لرستان انجام شد.تعداد 440 پایه در هر سال و 2200 پایه در 5 سال به روش قطع و توزین در داخل و خارج منطقه قرق بررسی شد. اختلاف وزن بین پایه ها در دو عرصه، مقدار مصرف را نشان میدهد. نتایج نشان داد، بین مقدار میانگین تولید و مصرف گونه ها در ماه ها و در گونه های مختلف در سطح 1% اختلاف معنی دار وجود دارد (01/0P<). در متوسط چهار سال، مرتع در سال سوم بیشترین و در سال دوم کمترین مقدار تولید را داشت. بطور متوسط هرساله حدود 1177 کیلوگرم علوفه در هکتار تولید شد. در میانگین چهار سال 80% تولید مورد استفاده دام قرار گرفت. در همه سالها بیشترین مقدار علوفه مرتع در اردیبهشت ماه تولید شد. گونههای ,Ono.melanotricha As. remotijogus و گونه As.bungeiتاحد طوقه به بهرهبرداری میرسند در حالی که گونه Cen.virgata فقط در خرداد ماه بیشترین مصرف را به خود اختصاص میدهد. گندمیان چند ساله سایت مورد بررسی نظیر Hor. bulbosum, Br.tomentellus, Festucaovina, Stipawiesnerii هم تحت فشار چرای شدید هستند. برخی گیاهان مانند Picrisstrigosa در اثر چرای شدید در طول یک فصل قادر به جوانهزنی مجدد و تجدید حیات نبوده و ریشه آنها با اندک تحریکی متلاشی میشود. بنابراین عدم تعادل بین تولید و بهره برداری و توزیع نا مناسب آن عامل اساسی در تخریب پوشش گیاهی و اکوسیستم مرتعی میباشد.
مرتضی خداقلی؛ مرتضی اکبرزاده
دوره 23، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 118-127
چکیده
این پژوهش بهمنظور نشان دادن رفتار رویشی Andrachne fruticosus L.، Artemisia sieberi Besser،EuphorbiadecipiensBoiss & Buhse، Noaea mucronata Forssk، Scariola orientalis Sojak، Stachys inflate Benth، Stipa arabica Trin & Rupr و گونههای یکساله در طی سالهای 1387 الی 1389 در مرتع سُه میمه انجام گردید. تعیین تولید و مصرف با استفاده از پایههای متوسط صورت گرفت و هرساله تعداد 8 پایه متوسط از گیاه به ازای همه ماههای ...
بیشتر
این پژوهش بهمنظور نشان دادن رفتار رویشی Andrachne fruticosus L.، Artemisia sieberi Besser،EuphorbiadecipiensBoiss & Buhse، Noaea mucronata Forssk، Scariola orientalis Sojak، Stachys inflate Benth، Stipa arabica Trin & Rupr و گونههای یکساله در طی سالهای 1387 الی 1389 در مرتع سُه میمه انجام گردید. تعیین تولید و مصرف با استفاده از پایههای متوسط صورت گرفت و هرساله تعداد 8 پایه متوسط از گیاه به ازای همه ماههای فصل رویش و چرا در داخل محدوده قرق، برای اندازهگیری تولید و به همین تعداد در عرصه چرا شده برای اندازهگیری باقیمانده تولید منظور گردید و از تفاضل آنها مقدار مصرف مشخص شد. نتایج نشان داد که سالها و ماههای مختلف تأثیر معنیداری بر تولید گونههای موردبررسی داشته است (01/0p <). دادههای سالهای 1389-1387 نشان داد که تولید متوسط شش گونه دائمی و یکسالههای موردبررسی در منطقه 9/255 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار و سهم گونه Artemisiasieberi و یکسالهها در تولید بالا و به ترتیب به میزان 2/38 و 9/32 درصد کل علوفه بود. تغییرات تولید کاملاً تحت تأثیر تغییرات حجم و پراکنش بارش منطقه قرار داشته و ضریب همبستگی بین آنها در همه گونهها بجز Euphorbia decipiens ازنظر آماری معنیدار بود. تولید گونههای موردبررسی در سال 1387 با وقوع شدیدترین خشکسالی بسیار نوسان داشت. در سال پر تولید گونهها بین 5/4 تا حدود 20 برابر سال کم تولید علوفه تولید نمودند. در همه گونهها بیشترین میزان علوفه در اردیبهشتماه تولید شد. میزان مصرف در سالهای مختلف متفاوت بوده و بهجز Euphorbiadecipiens تمامی گونهها در سال 1388 بیشترین مصرف را داشتهاند. همچنین گونههای یکساله در سه سال موردبررسی بیشترین میزان مصرف را به خود اختصاص دادهاند.
مرتضی اکبرزاده؛ محمدرضا مقدم؛ عادل جلیلی؛ محمد جعفری؛ حسین ارزانی
دوره 13، شماره 4 ، اسفند 1385، ، صفحه 324-336
چکیده
عدم رعایت تعادل دام و مرتع و بهرهبرداری بیش از حد در بسیاری از مراتع ایران، موجب تخریب این منابع شده و صدمات جبرانناپذیری به پوشش گیاهی و خاک وارد نمودهاست. قرق بهعنوان یکی از روشهای اصلاح مرتع در بهبود وضعیت این مراتع مؤثر میباشد. در این بررسی تأثیر قرق 24 ساله در تغییرات پوشش گیاهی مراتع منطقه کوهرنگ مورد مطالعه قرار گرفت. ...
بیشتر
عدم رعایت تعادل دام و مرتع و بهرهبرداری بیش از حد در بسیاری از مراتع ایران، موجب تخریب این منابع شده و صدمات جبرانناپذیری به پوشش گیاهی و خاک وارد نمودهاست. قرق بهعنوان یکی از روشهای اصلاح مرتع در بهبود وضعیت این مراتع مؤثر میباشد. در این بررسی تأثیر قرق 24 ساله در تغییرات پوشش گیاهی مراتع منطقه کوهرنگ مورد مطالعه قرار گرفت. بررسیها در دو سال 1382 و 1383 انجام شده و از مؤلفههای گیاهی در داخل و بیرون قرق اندازهگیری بعمل آمد. نتایج نشان دادند که کل پوشش تاجی گونهها در داخل قرق بهطور معنیدار زیادتر از بیرون قرق بود P<0.01)). پوشش گندمیان و پهنبرگان علفی در داخل قرق بیشتر P<0.01)) ولی پوشش بوتهایها با بیرون قرق تفاوت معنیدار نداشت (P>0.05). بیش از نیمی از پوشش تاجی داخل قرق را گونههای کلاس I و II و حدود 95 درصد پوشش بیرون قرق را گونههای کلاس III تشکیل میدادند. تقریباً بیشتر گونههای علفی کلاسI و II در بیرون قرق کم و یا نایاب بوده و پوشش آنها بهطور معنیدار کمتر از داخل قرق بود. گونههای Klucia odoratassima ،Scorzonera calyculataو Delphinium cyphoplectrum بهترتیب بیشرین مقدار پوشش را نسبت به بقیه پهن برگان علفی در داخل قرق دارا بودند. در مجموع حدود 38 درصد تولید داخل قرق و حدود 2/1 درصد تولید بیرون قرق به گونههای کلاسهای I و II تعلق داشت. زادآوری در تعداد کمی از گونهها مشاهده شد و بیشترین مقدار زادآروی درگونه Astragalus adscendens و در بیرون قرق ثبت شد. در داخل قرق بقایای گیاهی زیادتر از بیرون قرق و خاک لخت کمتر از آن بود P<0.01)). وضعیت مرتع در داخل قرق خوب و در بیرون آن خیلی فقیر بود. بهطور کلی قرق موجب افزایش گونههای علوفهای گردیده و مزایای یک مرتع خوب را در شرایط تخریب روز افزون مراتع منطقه، بیشتر به نمایش گذاشت.
مرتضی اکبرزاده؛ تقی میر حاجی
دوره 13، شماره 3 ، آذر 1385، ، صفحه 222-235
چکیده
مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط عدم چرای دام در رویشگاههای مرتعی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تصور بر این است که حفاظت مرتع از چرای دام موجب گرایش آن به طرف مرحله کلیماکس و بهبود وضعیت مرتع میگردد. قسمت بیشتر مراتع کشور ما در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد. نوسان و تغییر سال به سال بارندگی از عوامل عمدهای است که پوشش گیاهی را ...
بیشتر
مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط عدم چرای دام در رویشگاههای مرتعی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تصور بر این است که حفاظت مرتع از چرای دام موجب گرایش آن به طرف مرحله کلیماکس و بهبود وضعیت مرتع میگردد. قسمت بیشتر مراتع کشور ما در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد. نوسان و تغییر سال به سال بارندگی از عوامل عمدهای است که پوشش گیاهی را تحت تأثیر قرار میدهد. در سالهای خشک که بارندگی کاهش مییابد مراتع طبیعی صدمه دیده، از پوشش و تولید آن کاسته میشود. این بررسی با هدف تاثیر قرق و تغییرات بارندگی در تغییرات پوشش گیاهی، انجام شد. برداشتهای مورد نیاز از مؤلفههای گیاهی در نه سال متوالی 83-1375 از پلاتهای ثابت داخل قرق رودشور بعمل آمد. از خصوصیات گیاه؛ پوشش تاجی، تراکم و زادآوری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل به شرح زیر است. در طول یک دوره 9 ساله که از سال دوم آن یک دوره خشک بهمدت 5 سال بوقوع پیوست، پوشش تاجی گونههای دائمی 40 درصد کاهش یافت که این کاهش در بین گونهها، از 26 تا 95 درصد نوسان داشت. تنها پوشش گونه Poa sinaica که زودتر از بقیه گونهها مراحل رویشی خودرا انجام داد، تا سه برابر افزایش یافت. کاهش پوشش در گندمیان کمتر و در پهنبرگان علفی بیشتر بود. در سالهای مرطوبتر زادآوری بیشتر بود و حدود 81 درصد زادآوری در گندمیان و آن هم در گونه Stipa hohenackeriana مشاهده شد. در طول مدت 9 سال بهخصوص در سالهای خشک، تراکم بیشتر گونههای موجود در قرق کاهش یافت.
مرتضی اکبرزاده؛ تقی میرحاجی
دوره 9، شماره 4 ، بهمن 1381، ، صفحه 105-139
