غلامحسن رنجبر؛ فرهاد دهقانی؛ محمد هادی صادقی؛ محمدجواد بابایی زارچ
دوره 30، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 195-181
چکیده
سابقه و هدفبه دلیل محدودیت منابع آب با کیفیت، استفاده از منابع جدید مانند زه‌آب‌ها و آب‌دریا در تولید علوفه با شورزیست‌ها اجتناب ناپذیر می‌باشد. گونه‌های سالیکورنیا از گیاهان بسیار متحمل به شوری (شورزیست اجباری) می‌باشند که قابلیت رشد با استفاده مستقیم از آب دریا دارند. از شاخساره گیاه می‌توان در ترکیب با سـایر گیاهـان علوفه‌ای ...
بیشتر
سابقه و هدفبه دلیل محدودیت منابع آب با کیفیت، استفاده از منابع جدید مانند زه‌آب‌ها و آب‌دریا در تولید علوفه با شورزیست‌ها اجتناب ناپذیر می‌باشد. گونه‌های سالیکورنیا از گیاهان بسیار متحمل به شوری (شورزیست اجباری) می‌باشند که قابلیت رشد با استفاده مستقیم از آب دریا دارند. از شاخساره گیاه می‌توان در ترکیب با سـایر گیاهـان علوفه‌ای به منظـور تغذیـه دام استفاده نمود. دانه گیاه سالیکورنیا پس از استخراج روغن دارای 43 درصد پروتئین می‌باشد. هدف از این تحقیق انتخاب مناسب‌ترین گونه سالیکورنیا از نظر عملکرد و کیفیت علوفه در نوار ساحلی استان بوشهر بود. مواد و روش‌هابه منظور بررسی عملکرد و ارزش غذایی سالیکورنیا، این تحقیق بر روی گونه بیگلووی (Salicornia bigelovii) و چهار اکوتیپ بومی شامل بوشهر (S. sinus persica Akhani)، ارومیه، گرگان و مرکزی (S. persica Akhani subsp. persica)، در ایستگاه تحقیقات شوری استان بوشهر انجام شد. شرایط آب و هوایی منطقه گرم و مرطوب با بارش سالیانه کم (217 میلی‌متر) و متوسط درجه حرارت سالانه 24 درجه‌سانتی‌گراد بود. آزمایش به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار بود. کاشت با بذر انجام و سپس مزرعه با آب خلیج فارس با هدایت الکتریکی 60 دسی‌زیمنس بر متر آبیاری شد. به منظور تعیین ارزش غذایی علوفه، در زمان رشد رویشی نمونه گیاهی از شاخساره گونه و اکوتیپ‌های مختلف تهیه و مقادیر درصد خاکستر، پروتئین خام، میزان نیتروژن غیر پروتئینی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، لیگنین قابل هضم در شوینده اسیدی و انرژی قابل متابولیسم اندازه‌گیری شد. در پایان فصل رشد به منظور تعیین وزن خشک زیست‌توده، مساحت یک متر مربع از هر واحد آزمایشی برداشت گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SAS تجزیه و مقایسات میانگین با استفاده از آزمون دانکن و در سطح 5 درصد انجام شد. نتایجنتایج نشان داد که تفاوت معنی‌داری از نظر میزان زیست توده خشک بین گونه و اکوتیپ‌های مختلف سالیکورنیا وجود داشت. میزان زیست توده خشک تولیدی اکوتیپ‌های بوشهر، مرکزی، ارومیه، گرگان و گونه بیگلووی به ترتیب 29/18، 64/14، 22/4، 60/4 و 71/6 تن در هکتار بود. بیشترین و کمترین میزان خاکستر به ترتیب به میزان 54% و 46% ماده خشک مربوط به اکوتیپ بوشهر و گونه بیگلووی بود. بین گونه و اکوتیپ‌ها تفاوت معنی‌داری از نظر میزان پروتئین خام شاخساره وجود نداشت. میزان پروتئین خام شاخساره بین 9/6 در اکوتیپ مرکزی تا 6/8 در اکوتیپ بوشهر متفاوت بود. انرژی قابل متابولیسم علوفه بین 17/5 تا 74/5 مگاژول در کیلوگرم ماده خشک برآورد شد؛ کمترین و بیشترین آن به ترتیب مربوط به گونه بیگلوی و اکوتیپ ارومیه بود. بیشترین و کمترین میزان شاخص‌های دیواره سلولی شامل الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF)، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) و لیگنین قابل هضم در شوینده اسیدی (ADL) به ترتیب مربوط به اکوتیپ‌های گرگان و بوشهر بود. در مقایسه با یونجه، روند تولید گاز در ساعات مختلف نمونه علوفه گونه و اکوتیپ‌های مختلف سالیکورنیا به میزان چشمگیری کمتر بود. در بین گونه و اکوتیپ‌های مختلف سالیکورنیا، بیشترین و کمترین میزان تولید گاز به ترتیب مربوط گونه بیگلووی و اکوتیپ ارومیه بود. نتیجه‌گیریبطور کلی با در نظر گرفتن مقادیر ارزش غذایی و با توجه به عملکرد بیشتر و سازگاری بهتر به منطقه، اکوتیپ بوشهر (Salicornia sinus persica Akhani) برای کاشت در سواحل استان به منظور تأمین بخشی از علوفه مورد نیاز دام پیشنهاد می‌گردد. اگرچه به‌خاطر خاکستر نسبتاً زیاد گیاه، تنها بخشی از جیره دام می‌تواند توسط علوفه این گیاه تأمین گردد. بنابراین به منظور استفاده صحیح از علوفه این گیاه در تغذیه دام، ضرورت دارد میزان مصرف روزانه علوفه در جیره تعیین گردد.
