نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرزاد بیات موحد
• سیداحمد موسوی

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان

چکیده

بدلیل اینکه بیشتر از 90 درصد مساحت کشور در ناحیه خشک و نیمه‌خشک واقع شده است؛ آب یکی از مهمترین عواملی است که می‌تواند در تمام موضوعات کشاورزی موجبات توسعه پایدار را فراهم کرده و بنابراین می‌تواند نقش مهمی در تغییر شرایط محیطی برای گیاه ایفا نماید. اما هنوز اطلاعات کافی از پاسخ گیاهان به چنین تغییراتی در دست نیست. در این تحقیق سعی گردید تأثیر استحصال آب و پخش آن در تغییرات ترکیب گیاهی در یک عرصه پخش بررسی گردد. منطقه مورد مطالعه در قسمتی از دشت زنجان، در شمال غرب شهر زنجان و بین دو رودخانه سهرین و قره چریان قرار دارد که شامل اراضی دیم رها شده بوده و با رسوبات کواترنری اشغال گردیده است. به منظور ارزیابی تغییرات ترکیب گیاهی، تعداد 9 ترانسکت در سه قطعه عرصه پخش و دو ترانسکت در عرصه شاهد به طور دائمی مستقر گردیده و با استفاده از روش برخورد خطی، درصد پوشش گیاهی تمام گونه‌ها یادداشت‌برداری شده و سپس شناسایی‌گردیدند. هشت سال مطالعه نشان داد که برخی گونه‌ها تحت تأثیر پخش سیلاب حذف گردیده، برخی افزایش یا کاهش یافته و تعدادی گونه جدید نیز برای اولین بار مشاهده شده‌اند. افزایش پوشش گیاهی و ظهور گونه های خوش خوراک در سال آخر نشان داد که پخش سیلاب می‌تواند تولید علوفه را بهبود بخشد. همچنین، با توجه به شکل زندگی گونه های مشاهده شده، اگرچه علفیهای دائمی افزایش یافتند، اما پخش‌ سیلاب در مورد استقرار گندمیان دائمی موفق عمل نکرده است. 

کلیدواژه‌ها

• پخش سیلاب
• گونه‌های گیاهی
• آبخوانداری
• تغییرات گونه‌ای
• دشت زنجان

عنوان مقاله [English]

Study of water spreading impact on plant species changes in Zanjan

نویسندگان [English]

• Farzad Bayat Movahed
• Seyed Ahmad Moosavi

چکیده [English]

Whereas more than 90 % of Iran is located in arid and semi-arid area, water is one of the most important factors that can prevent from sustainable development in all of agricultural subjects. Thus, the water can play an important role in ecological condition changes especially for plants. In this research, it was attempted to survey the water harvesting and its spreading impact on plant composition changes in a flood spreader. The study area is located in the part of the Zanjan plain, in north-west of Zanjan city and between two rivers Sorhain and Qarecharian, which is include rain fed and released lands that, has been occupied by quaternary deposition. For this purpose, the amount of rainfall and diverted floodwater to the station monitored and measured during all flooding time. In order to evaluate the plant composition changes in three sites in spreading area and one in control site, totally 11 permanent transects (9 in spreading area and 2 as control) were stabilized and using Line Intercept Method, the canopy cover percentage of all species were noted and all species were distinguished. This study showed that some species under impact of floodwater spreading omitted, some increased or decreased, and some new species observed for first time. Increasing of the vegetation cover and appearance of palatable plants in last year showed that the floodwater spreading can improve the foliage production. Considering to life form of observed species, although perennial forbs increased, but the floodwater spreading in the case of establishment of perennial grasses did not operate successfully. Therefore, shortage of studying period (8 Years) and changes on amount of harvested floodwater make correctitude of these obtained results rather less valid.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Flood water spreading
• plant species
• vegetation changes
• Zanjan plain