نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا جعفری ¹
• حمید نیک نهاد قره ماخر ²
• سمیرا مصری ³

¹ کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

² استادیار، گروه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

³ کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده علوم خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی روند اصلاح و یا  تخریب پوشش گیاهی در طول زمان، مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا و عدم چرای دام در 5 سال انجام گرفت. بررسی تغییرات پوشش گیاهی در داخل و خارج قرق در واحدهای نمونه انجام گرفت. هر واحد نمونه شامل دو ترانسکت موازی توأم با 20 کوادرات است. در داخل هر کوادرات درصد پوشش و درصد ترکیب هر یک از گونه‌ها برآورد گردید. تولید گیاهان به روش قطع و توزین با استفاده از کوادرات‌های یک متر مربعی اندازه‌گیری شد. در مقایسه تاج پوشش گیاهی، از نظر آماری تفاوت معنی‌داری بین داخل و مجاور قرق وجود نداشت. جهت تعیین اثر سال، داده‌‌های سه مؤلفه تاج پوشش، ترکیب و تولید گیاهی تجزیه آماری داده‌ها در قالب طرح آزمایشی بلوک کاملاً تصادفی انجام گرفت که تفاوت معنی‌داری بین برداشت‌های سال‌های مختلف مشاهده نشد. با توجه به اینکه عوامل طبیعی حاکم بر داخل و مجاورقرق یکسان بوده است، از نظر میزان تولید علوفه تفاوت معنی‌داری بین داخل قرق و مجاور آن وجود داشت. بنابراین کاهش میزان تولید در مجاور قرق، رابطه مستقیمی با شدت بهره‌برداری داشته است. فرم زیستی گونه‌ها بر اساس سیستم رانکایر تعیین شد. به‌طوری‌که فرم بیولوژیکی غالب در منطقه مورد مطالعه همی‌کریپتوفیت بود. نتایج نشان داد که هر چند قرق باعث بهبود پوشش گیاهی در مراتع گردیده است ولی تفاوت معنی‌داری با مجاور قرق نداشت. در صورتی‌که از قرق بعنوان یک روش اصلاحی برای پوشش در منطقه استفاده شود، در کوتاه مدت کارساز نخواهد بود. برای احیای سریع این گونه مراتع که عموماً در مناطق خشک قرار گرفته‌اند، دخالت مستقیم انسان ضروری است.

کلیدواژه‌ها

• پوشش گیاهی
• قرق
• مراتع
• اصفهان

عنوان مقاله [English]

Study of vegetation changes in rangelands of Esfahan province under grazing and non-grazing conditions

نویسندگان [English]

• Zahra Jafari ¹
• Hamid Nik Nahad Gharemakher ²
• Samira mesri ³

چکیده [English]

This research was aimed to study the vegetation changes under grazing and non-grazing conditions during five years in order to evaluate vegetation improvement or destruction over time.The study of vegetation changes was carried out inside and outside the exclosure within the sample units. Each sample unit consisted of two parallel transects with 20 quadrates. Within each quadrate, the canopy cover percentage and composition percentage of each species were estimated. The forage yield was measured by clipping and weighing using one-square-meter quadrates. No significant difference was recorded for the canopy cover of inside and outside the exclosure. Statistical analysis was performed in a completely randomized block design and no significant differences were found among the study years. However, significant differences were found for forage yield of inside and outside the exclosure. Therefore, the reduction in forage yield of outside the exclosure is directly related to the intensity of utilization. The life form of species was determined based on Raunkiaer's system. Hemicryptophytes was the dominant form in the study area. The results showed that although the exclosure caused to improve rangeland vegetation, the difference between inside and outside the exclosure was not significant. Generally, the results indicated that vegetation changes in the study area were slow and gradual and exclosure could not be considered as an improvement method in short-term. Direct human intervention is required for the restoration of rangelands, located in arid regions.

کلیدواژه‌ها [English]

• ESFAHAN
• Exclosure
• rangelands
• vegetation