نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی فرازمند ¹
• حسین ارزانی ²
• سیداکبر جوادی ³
• عباسعلی سندگل ⁴

¹ دانشجوی دکترای علوم مرتع‌داری، گروه مرتع‌داری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

² استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

³ دانشیار، گروه مرتع‌داری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

⁴ استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

      بیش از 50 درصد سطح کشور را مراتع تشکیل می‌دهند و استفاده اصلی از مراتع چرای دام می‌باشد، ولی با توجه به افزایش شدید جمعیت شهرها و زندگی پرفشار شهرنشینی لزوم توجه به ارزش‌های تفرجگاهی در محدوده شهرها بیش از پیش حس می‌شود و مسئله استفاده از ارزش‌های مراتع در قرن حاضر جایگاه ویژه‌ای یافته و در آینده این توجهات تشدید می‌گردد؛ بنابراین در محدوده شهرها مرتع‌داری نه فقط به لحاظ علوفه دام، بلکه از جنبه‌های تفرجگاهی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. مراتع منطقه جلیزجند به مساحت 44/16210 هکتار در شمال شهرستان فیروزکوه استان تهران واقع شده است که بر مبنای اقلیم‌نمای دومارتن دارای اقلیم نیمه‌‌خشک سرد می‌باشد. این تحقیق بر مبنای دستورالعمل فائو (1991) و با لحاظ تغییرات لازم منطقه‌ای و بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی در مقیاس 1:20000 انجام شد. برای ترکیب نمره‌دهی از روش عامل محدودکننده استفاده شد. ابتدا وضع موجود مراتع مطالعه شد، سپس عوامل مؤثر بر گردشگری شامل عوامل محیطی و اکولوژیکی (اقلیم، ارتفاع، شیب، جاذبه‌های منطقه، منابع آب، خاک) و عوامل زیرساختی (دسترسی به منطقه و فاصله تا مراکز خدماتی و رفاهی) مطالعه گردید، در نهایت شایستگی مراتع منطقه برای گردشگری و تفرج تعیین شد. نتایج نشان داد از نظر شایستگی گردشگری 1% منطقه در طبقه شایستگی خوب (S1)، 4/9% در طبقه شایستگی متوسط (S2)، 4/29% در طبقه شایستگی ضعیف (S3) و 2/60% در طبقه غیرشایسته (N) قرار داشت. همچنین نتایج نشان داد که درصد شیب، مقدار آب، فاصله از جاذبه‌های انسان‌ساخت و ترکیب‌گیاهی عوامل محدود کننده برای گردشگری و همچنین فاکتورهای درجه حرارت، ارتفاع، فاصله تا شهرها و مراکز خدمات رفاهی و فاصله منابع آب از عوامل افزایش دهنده توان گردشگری در مراتع منطقه جلیزجند فیروزکوه بودند.

کلیدواژه‌ها

• شایستگی
• گردشگری و تفرج
• مراتع جلیزجند
• تنگه واشی
• GIS

عنوان مقاله [English]

Rangeland suitability of Gilizjand watershed for tourism and recreation

نویسندگان [English]

• Ali Farazmand ¹
• Hossein Arzani ²
• seyed Akbar Javadi ³
• Abbasali Sanadgol ⁴

¹ Ph.D. Student, Department of Range Management, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Professor, Department of Rehabilitation of Arid and Mountainous Regions, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

³ Associate Professor, Department of Range Management, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

⁴ Assistant Professor, Range Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

    Over 50% of the country's surface is rangeland and livestock grazing is the main use of rangelands. Therefore, in the range of cities, rangelands should be considered not only in terms of livestock forage, but also for recreational aspects. The Gilizjand Watershed with an area of 16210.44 hectares is located in northern Firouzkooh city of Tehran province. According to the Demarton modified method, it has a cool semi-arid climate. This research was conducted on the basis of the FAO guidelines (1991), and GIS on a scale of 1: 20000, the limiting factor method was used. At first, the existing condition of the rangelands was studied. Then, factors affecting tourism including environmental and ecological factors (climate, elevation, slope, attractions of the area, water resources, and soil) and infrastructure factors (access to the area and distance to service centers and welfare centers) were studied. Eventually, the suitability of the rangelands of the region was determined for tourism and recreation.The results showed that 1% of the area was in the good suitability class (S1), 9.4% in the middle suitability class (S2), 29.4% in the poor suitability class (S3) and 60.2% in the non suitable class (N).The results also showed that the slope percentage, water content, distance from human-made attractions and plant composition were limiting factors for tourism in the Gilizjand watershed.

کلیدواژه‌ها [English]

• Suitability
• recreation and tourism
• Gilizjand rangeland
• Tangeh-Vashi
• GIS