نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اسماعیل شیدای کرکج ¹
• سیده زهره ²
• موسی اکبرلو ³

¹ دانشجوی دکتری علوم مرتع، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

² دانشجوی دکتری علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،ایران

³ دانشیار دانشکده مرتع وآبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،ایران

چکیده

در این تحقیق جهت تدابیر صحیح مدیریتی منطبق بر اصول اکولوژیک، رابطه پراکنش گروه گونه‌های اکولوژیک مراتع ییلاقی چهارباغ با عوامل خاکی و مدیریت‌های مختلف چرای دام بررسی شده است. بر اساس نوع مدیریت و بهره‌برداری از مرتع، پنج واحد پوشش گیاهی غالب مرتع شامل مرجع (قرق)، کلید و بحرانی (آغل نیمروزی، مراتع حریم روستا و اطراف آبشخور) در منطقه شناسایی شد. اندازه‌گیری اطلاعات پوشش گیاهی و عوامل خاکی در نقاط معرف بهره‌برداری‌های مختلف مرتع صورت پذیرفت. بطوریکه در نقاط معرف هر واحد بهره‌برداری، نمونه‌برداری از تراکم و درصد تاج پوشش گونه‌های گیاهی و خاک دو عمق به صورت تصادفی - سیستماتیک انجام شد. برای تعیین گروه گونه‌های اکولوژیک منطقه از آنالیز خوشه‌بندی و جهت تجزیه و تحلیل اثرات خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک و مدیریتی مورد مطالعه بر پراکنش گروه گونه‌های اکولوژیک از روش‌های تجزیه مولفه‌های اصلی و تقسیم‌بندی واریانس با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای PC-ORD 5 و Canoco 4.0 استفاده شد. نتایج منجر به تفکیک هر پنج گروه گونه‌های اکولوژیک از هم گردید. 48/90 درصد از پراکنش گروه گونه‌های اکولوژیک در منطقه توسط خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک، 008/0 درصد توسط عامل مدیریتی و حدود 10 درصد تحت تأثیر اثر مشترک این دو عامل بوده است. از میان خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک، به ترتیب پارامترهای درصد رس در عمق اول (999/0)، فسفر در عمق دوم (991/0)، وزن مخصوص (989/0-)، تخلخل (985/0) و درصد رطوبت اشباع (982/0) در عمق اول و پتاسیم در عمق دوم (966/0) از بیشترین تأثیر در پراکنش گروه گونه‌های اکولوژیک منطقه برخوردار بودند.

کلیدواژه‌ها

• گروه گونه‌های اکولوژیک
• عامل خاک
• عامل مدیریتی
• پراکنش

عنوان مقاله [English]

Relationship of the most effective soil and management factors with distribution of ecological species groups and calculating their common effect (Case study: Chahar Bagh summer rangelands, Golestan

نویسندگان [English]

• Esmaiel Sheydaye Karkaj ¹
• Seyedeh Zohreh Mirdeilami ²
• Mousa Akbarlou ³

چکیده [English]

In this study, in order to take appropriate measures in accordance with the principles of ecological management, the relationship between distribution of ecological species groups of Chahar Bagh summer rangelands with soil factors and various grazing management practices was investigated. Five dominant vegetation units including reference area (exclosure), key and critical areas (pen, vicinity of village and watering point) were identified in the region, upon the range management and utilization types. Vegetation parameters including density and canopy cover percentage as well as soil properties of two depths were investigated by a random-systematic method. Clustering analysis and principle component analysis were applied to determine the ecological groups of the region as well as the effects of soil physicochemical properties on the distribution of ecological species groups using PC-ORD5 and Canoco 4.0 software. The results led to the separation of five ecological species groups from each other. In this region, the distribution of ecological species groups was affected by soil physicochemical properties (90.48%), management parameters (0.008%), and the interaction effects of these factors (10%). Among the soil physicochemical properties, clay percentage in the first depth (0.999), P content in the second depth (0.991), bulk density (-0.989), porosity (0.985), saturation percentage in the first depth (0.982), and K content in the second depth (0.996) had the highest impact on the distribution of ecological species groups, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ecological species groups
• soil properties
• management factors
• distribution