اسماعیل سیلاخوری؛ حمید نیک نهاد قرماخر؛ عبدالباسط آق تابای
دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 63-77
چکیده
شناسایی و ارزیابی فرآیندها، عوامل و وضعیت فعلی شدت بیابانزایی به منظور تدوین برنامه‌های مشخص و واقع‌گرایانه کنترل بیابانزایی از نیازهای اساسی مناطق بیابانی می‌باشد. در این تحقیق به‌منظور ارزیابی بیابانزایی منطقه اینچه برون در استان گلستان، از 3 شاخص کیفیت خاک، کیفیت پوشش‌گیاهی و کیفیت اقلیم مدل ESAs استفاده گردید. بدین منظور، ...
بیشتر
شناسایی و ارزیابی فرآیندها، عوامل و وضعیت فعلی شدت بیابانزایی به منظور تدوین برنامه‌های مشخص و واقع‌گرایانه کنترل بیابانزایی از نیازهای اساسی مناطق بیابانی می‌باشد. در این تحقیق به‌منظور ارزیابی بیابانزایی منطقه اینچه برون در استان گلستان، از 3 شاخص کیفیت خاک، کیفیت پوشش‌گیاهی و کیفیت اقلیم مدل ESAs استفاده گردید. بدین منظور، نقشه هر شاخص از میانگین هندسی لایه‌های آن به‌دست آمد و از طریق میانگین هندسی شاخص‌های کیفیت و با کلاس‌بندی نقشه حاصله، نقشه حساسیت بیابانزایی (ESAI) منطقه مورد مطالعه به‌دست آمد. در نهایت، اراضی منطقه مورد مطالعه در سه کلاس غیر حساس (64/7 درصد)، شکننده (41/14 درصد) و بحرانی (95/77 درصد) قرار گرفتند. نتایج به‌دست آمده نشانگر آن است که مهمترین عوامل مؤثر در بیابانزایی منطقه مورد مطالعه، زهکشی ضعیف، بافت سنگین و رسی خاک و فقر پوشش گیاهی در کنار عامل اقلیم است که باعث به وجود آمدن شرایط بیابانی شده است. با توجه به این موضوع و همچنین قرار گرفتن منطقه در کلاس بحرانی بیابانزایی، پیشنهاد می‌گردد از طریق اقدامات اصلاحی بیولوژیکی و مکانیکی از قبیل کاشت گیاهان مقاوم به خاک‌های سنگین و شور و نیز، احداث زهکش در اراضی باتلاقی از پیشروی فرآیند بیابانزایی جلوگیری کرد.
ابراهیم کیخا؛ حمید نیک نهاد قرماخر
دوره 24، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 623-634
چکیده
روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز (LFA) از روش‌های نوین ارزیابی مرتع بوده و مبتنی بر شاخص‌های عملکرد اکوسیستم است. تعیین میزان اعتبار و صحت روش‌های ارزیابی ارائه شده، به‌منظور نیل به نتایج بهتر و دقیق‌تر و نیز تعیین میزان کارایی آنها در مناطق مختلف، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف بررسی میزان صحت و کارایی روش LFA ...
بیشتر
روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز (LFA) از روش‌های نوین ارزیابی مرتع بوده و مبتنی بر شاخص‌های عملکرد اکوسیستم است. تعیین میزان اعتبار و صحت روش‌های ارزیابی ارائه شده، به‌منظور نیل به نتایج بهتر و دقیق‌تر و نیز تعیین میزان کارایی آنها در مناطق مختلف، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف بررسی میزان صحت و کارایی روش LFA در مراتع قشلاقی غرب شهرستان گنبدکاووس واقع در استان گلستان انجام شد. برای این منظور پس از شناسایی و تعیین قطعات اکولوژیک و فضای بین قطعات، شاخص‌های ارزیابی روش LFA(نفوذپذیری، پایداری و چرخه عناصر غذایی) با استفاده از 11 پارامتر سطحی خاک با 10 تکرار در عرصه مرتعی تعیین گردید. نفوذپذیری خاک از طریق استقرار حلقة تکی فلزی در عرصه و پایداری و کربن آلی خاک به ترتیب ازطریق روش‌های الک تر و والکلی- بلاک در آزمایشگاه، اندازه‌گیری شدند. میزان تبعیت شاخص‌های ارایه شده توسط روش LFA از اندازه‌گیری‌های صحرایی و آزمایشگاهی به‌عنوان مبنای صحت شاخص‌ها درنظر گرفته شد. نتایج این بررسی نشان داد که دو شاخص پایداری (551/0 R=) و چرخه عناصر غذایی (485/0 R=) دارای صحت متوسط (6/0 - 4/0R=) بوده و کاربرد آنها در مدیریت مراتع منطقه مورد مطالعه قابل توصیه است. شاخص نفوذپذیری خاک (219/0 = R) دارای صحت کم (4/0- 2/0R=) بوده و لذا کاربرد آن در مدیریت مراتع منطقه مورد مطالعه، قابل توصیه نمی‌باشد .
زهرا جعفری؛ حمید نیک نهاد قرماخر؛ مریم قاسمی؛ عیسی جعفری
دوره 24، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 80-88
چکیده
تبدیل جنگل‌ها و مراتع به اراضی کشاورزی، امروزه در سطح دنیا نگرانی‌های زیادی را در زمینه تخریب خاک، محیط زیست و تغییر اقلیم جهانی پدید آورده است. مطالعه تغییرات خصوصیات خاک در اثر تغییر کاربری اراضی، ضروری است و جهت شناخت مدیریت‌های پایدار در هر منطقه به‌منظور جلوگیری از تخریب خاک، ایجاد و تثبیت تولید پایدار و نیز اهداف زیست محیطی ...
بیشتر
تبدیل جنگل‌ها و مراتع به اراضی کشاورزی، امروزه در سطح دنیا نگرانی‌های زیادی را در زمینه تخریب خاک، محیط زیست و تغییر اقلیم جهانی پدید آورده است. مطالعه تغییرات خصوصیات خاک در اثر تغییر کاربری اراضی، ضروری است و جهت شناخت مدیریت‌های پایدار در هر منطقه به‌منظور جلوگیری از تخریب خاک، ایجاد و تثبیت تولید پایدار و نیز اهداف زیست محیطی می‌تواند راه‌حل مفیدی باشد. در دهه‌های گذشته بخش‌های وسیعی از مراتع آوارد به اراضی کشاورزی تبدیل شده‌اند و در سال‌های اخیر، احداث باغ‌های مثمر در این اراضی زراعی کم بازده مطرح گردیده است. این تحقیق به‌منظور بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر برخی خصوصیات فیزیکی - شیمیایی خاک در منطقه آوارد انجام شد. بعد از شناسایی منطقه از طریق پیمایش صحرایی و با استفاده از دستگاه GPS، 3 نمونه مرکب خاک از عمق 30-0 سانتی‌متر هر تیمار (مرتع، زراعت غلات ، زراعت حبوبات، باغ گردو و باغ گردو- سیب ) برداشت شد و جهت تعیین برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک شامل: بافت خاک، پایداری خاکدانه‌ها، جرم مخصوص ظاهری، درصد تخلخل کل،کربن آلی، اسیدیته و هدایت الکتریکی به آزمایشگاه خاک‌شناسی منتقل شد. شاخص فرسایش‌پذیری خاک نیزبا استفاده از رابطه نسبت رس اصلاح شده، محاسبه شد. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تجزیه واریانس یک‌طرفه (ANOVA) استفاده گردید. سپس به‌منظور مقایسه میانگین‌ها از آزمون توکی در سطح معنی‌داری 5 درصد استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که احداث باغ‌های مثمر در اراضی زراعی کم بازده، بر پایداری خاکدانه‌ها و هدایت الکتریکی خاک اثر مثبت معنی‌داری(05/0P<) نهاده است، اما بر سایر خصوصیات از جمله کربن آلی خاک اثر معنی‌داری نگذاشته است(05/0P>). با توجه به نتایج به‌دست آمده، می‌توان چنین نتیجه‌گیری نمود که حفظ مراتع طبیعی مناسب‌ترین کاربری اراضی در منطقه مورد مطالعه می‌باشد. در اراضی زراعی کم بازده منطقه مورد مطالعه نیز، احداث باغ‌های مثمر پیشنهاد می‌گردد.
ستاره بابایی؛ حمید نیک نهاد قره ماخر؛ بختیار فتاحی؛ موسی اکبرلو
دوره 23، شماره 3 ، مهر 1395، ، صفحه 473-486
چکیده
بررسی روابط معیارهای گیاهی گیاهان مرتعی با عوامل محیطی، اطلاعات پایه‌ای را در خصوص نیازمندی‌‌های اکولوژیک، و واکنش آنها به محیط در دسترس قرار می‌دهد که برای مدیریت صحیح مراتع قابل استفاده است. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط تراکم، درصد پوشش، بیوماس و وفور خوشک (Daphnemucronata) با عوامل محیطی نظیر خصوصیات فیزیکی - شیمیایی خاک و نیز عوامل ...
بیشتر
بررسی روابط معیارهای گیاهی گیاهان مرتعی با عوامل محیطی، اطلاعات پایه‌ای را در خصوص نیازمندی‌‌های اکولوژیک، و واکنش آنها به محیط در دسترس قرار می‌دهد که برای مدیریت صحیح مراتع قابل استفاده است. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط تراکم، درصد پوشش، بیوماس و وفور خوشک (Daphnemucronata) با عوامل محیطی نظیر خصوصیات فیزیکی - شیمیایی خاک و نیز عوامل پستی و بلندی است. بدینمنظور، در سه منطقه (منطقه با پوشش زیاد، متوسط و کم خوشک) چهار ترانسکت 100 متری در راستای شیب مستقر گردید. تراکم از روش نقطه 4/1 مرکزی، درصد پوشش با استفاده از روش ترانسکت خطی، و بیوماس نیز از طریق قطع و توزین محاسبه شد. نمونههای خاک بهصورت سیستماتیک در طول هر ترانسکت و از دو عم
