عسگر حسین زاده؛ قدرت اله حیدری؛ حسین بارانی؛ حسن زالی
دوره 24، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 513-523
چکیده
شناخت عوامل تخریب منابع طبیعی و تاثیر آن بر زندگی مردم فرصتی است برای مدیران تا یک راهبرد کلان را جهت توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برنامهریزی نمایند. هدف این پژوهش بررسی وضعیت مراتع عشایر ایل شاهسون دامنههای کوه سبلان و ارتباط آن با تعداد دام میباشد. در این راستا 4 سامان عرفی دلی قاسم، لالهلو، نبی چمنی و آرخبندی ...
بیشتر
شناخت عوامل تخریب منابع طبیعی و تاثیر آن بر زندگی مردم فرصتی است برای مدیران تا یک راهبرد کلان را جهت توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برنامهریزی نمایند. هدف این پژوهش بررسی وضعیت مراتع عشایر ایل شاهسون دامنههای کوه سبلان و ارتباط آن با تعداد دام میباشد. در این راستا 4 سامان عرفی دلی قاسم، لالهلو، نبی چمنی و آرخبندی با توجه به اهداف تحقیق انتخاب گردید و جامعه آمـاری آن 70 نفر از بهرهبرداران (صاحبان پروانه چرا) بودهاند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 58 نمونه (نفر) انتخاب گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده که از طریق مصاحبه مستقیم با بهرهبرداران با روش تصادفی ساده در منطقه تکمیل گردید. متغیر وابسته در این تحقیق وضعیت مراتع بوده که با استفاده از عکس روش شش فاکتوری محاسبه گردیده است. با استفاده از نرم افزار SPSS میزان همبستگی وضعیت مراتع از طریق آزمون پیرسون با فاکتور تعداد دام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. همچنین نرخ دامگذاری با استفاده از مقایسه میانگینهای آزمون دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان می دهد بین وضعیت مراتع با، تعداد دام بهره برداران منطقه رابطه منفی معنیداری وجود دارد. به عبارت دیگر هر چه تعداد دام و دستیابی برای درآمد سالیانه بالاتر بیشتر باشد، میزان وضعیت مراتع کاهش مییابد. به نظر میرسد میتوان با پیاده کردن برنامههای نظارتی، مدیریتی صحیح و اجرای پروژههای اصلاحی و احیایی ضمن تعادل دام و مرتع شرایط را در جهت بهبود وضعیت و تولید علوفه در هر سامان عرفی افزایش داد. این امر بطور مستقیم و غیر مستقیم بر میزان درآمد سالیانه بهرهبرداران موثر بوده و با جلوگیری از تخریب مراتع حفظ پایداری اکولوژیکی و تعادل اجتماعی محدودههای عرفی را با اشتغال پایدار تضمین می نمائید.
سیده زهره میردیلمی؛ عادل سپهری؛ حسین بارانی
دوره 24، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 291-308
چکیده
مسائل و مشکلات مراتع ایران متعددند و ارائهی راه حل برای آنها جزء از طریق بررسی همهجانبه امکان پذیر نیست. هدف از این مطالعه، استخراج ساختار مدیریت مراتع ایران است. ابزار انجام مطالعه، پرسشنامه و مصاحبه به صورت چند مرحلهای است. این مطالعه در سه مرحلهی اکتشافی، ارزیابی، تجزیه و تحلیل و استخراج ساختار نهایی انجام شده است. در ...
بیشتر
مسائل و مشکلات مراتع ایران متعددند و ارائهی راه حل برای آنها جزء از طریق بررسی همهجانبه امکان پذیر نیست. هدف از این مطالعه، استخراج ساختار مدیریت مراتع ایران است. ابزار انجام مطالعه، پرسشنامه و مصاحبه به صورت چند مرحلهای است. این مطالعه در سه مرحلهی اکتشافی، ارزیابی، تجزیه و تحلیل و استخراج ساختار نهایی انجام شده است. در مرحلهی اکتشافی، به صورت هدفدار با نظرسنجی از خبرگان بخشهای آموزش، تحقیقات، دستگاه اجرایی و بهرهبرداران عرصههای مرتعی جایگاه مکانی اجزاء مختلف ساختار مدیریت مراتع ایران مشخص شد. در این مرحله ساختار اولیهی سلسله مراتبی عوامل مؤثر بر مدیریت مراتع طراحی شد (بخش پنل). در مرحلهی ارزیابی با استفاده از پرسشنامه، ساختار حاصله در معرض قضاوت جوامع پاسخگو قرار گرفت. در مرحلهی نهایی با استفاده از آنالیزهای آماری دادهها، ساختار نهایی سلسله مراتبی استخراج و طراحی شد. صحت و دقت الگوی حاصله با استفاده از شاخصهای پایایی/آلفای کرونباخ (86/0=α) و روایی (پنل متخصصان) مورد ارزیابی قرار گرفت. در این مطالعه از نرم افزارهای آماری SPSS 18 و STATISTICA استفاده شد. نتایج نشان داد نظام مرتعداری ایران مرکب از سه سطح به صورت سلسله مراتبی است. در سطح اول؛ عرصهی مرتعی، نظام آموزش و تحقیقات، نظام اجرایی و نظام بهرهبرداری قرار دارد. هر یک از اجزاء در سطح اول به اجزاء زیرمموعهی خود در سطوح پائینتر تقسیمبندی شدند. این ساختار به صورت واضحتر و دقیقتری مشکلات را دستهبندی، قابل فهمتر و قابل مدیریتتر میکند. بدین طریق میتوان اقدامات با قابلیت مدیریتی و راهبردیتر را در هر سطح و جزء معطوف داشت.
مرتضی مفیدی چلان؛ حسین بارانی؛ احمد عابدی سروستانی؛ جواد معتمدی؛ علیرضا دربان استانه
دوره 24، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 309-324
چکیده
ارزیابی پایداری زیستمحیطی- بومشناختی، بهعنوان یکی از مهمترین ابزارها در فرآیند برنامهریزی توسعه پایدار بوده و لذا توجه به آن در سیاستگذاریها و برنامهریزیها اجتنابناپذیر است. در ارتباط با سنجش پایداری زیستمحیطی- بومشناختی در مراتع و مخصوصاً سامانهای عرفی شاخصهای مشخصی وجود ندارد درنتیجه در حال حاضر تدوین ...
بیشتر
ارزیابی پایداری زیستمحیطی- بومشناختی، بهعنوان یکی از مهمترین ابزارها در فرآیند برنامهریزی توسعه پایدار بوده و لذا توجه به آن در سیاستگذاریها و برنامهریزیها اجتنابناپذیر است. در ارتباط با سنجش پایداری زیستمحیطی- بومشناختی در مراتع و مخصوصاً سامانهای عرفی شاخصهای مشخصی وجود ندارد درنتیجه در حال حاضر تدوین و اعتبار سنجی شاخصهای ارزیابی پایداری زیستمحیطی جهت سنجش پایداری در سامانهای عرفی ضروری به نظر میرسد. در این پژوهش 40 شاخص ارزیابی پایداری زیستمحیطی- بومشناختی از طریق مصاحبات اکتشافی و مرور منابع مختلف تدوین و از طریق پرسشنامه در معرض قضاوت و داوری متخصصان دانشگاهی، کارشناسان امور اجرایی و خبرگان محلی قرار گرفت. برای اعتبار سنجی و دستیابی به اجماع نظر علاوه بر آمارههای توصیفی از آزمون کروسکال والیس استفاده شد. شاخصهایی مانند تنوع جانوری، کیفیت بصری، سطح آلودگی صوتی و درجه آلودگی هوا علیرغم اینکه در منابع خیلی تکرار شدند به جهت عدم تناسب با سامانهای عرفی مرتعی در معیار تناسب منطقهای امتیازات پایینی به خود اختصاص دادند. در بین شاخصها بیشترین امتیاز مربوط به شاخص مساحت مرتع و پایینترین آن مربوط به شاخص درجه آلودگی هوا در سامان میباشد. در این پژوهش تعداد 16 شاخص در قالب شش مؤلفه مورد تأیید متخصصان، کارشناسان امور اجرایی و نخبگان محلی معرفی گردیده است که میتواند در بخش مراتع شروعی برای تدوین مدل ملی شاخصهای ارزیابی پایداری، ایجاد بانک اطلاعات شاخصهای پایداری و کمی نمودن آنها در راستای رسیدن به توسعه پایدار در بخش منابع طبیعی و بخصوص مراتع کشور باشد. همچنین دستگاههای اجرایی میتوانند با استفاده از شاخصهای معرفیشده جهت بهبود وضعیت مراتع، بهرهبرداران و حرکت به سمت پایداری در همه ابعاد برنامهریزی کنند.
حسین بدری پور؛ حسین بارانی؛ سیدمحمود عقیلی؛ احمد عابدی سروستانی
دوره 24، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 325-337
چکیده
دامداری یکی از فعالیت هایی است که خانوارهای روستایی به منظور تامین نیازهای خود انجام می دهند. در حوزه آبخیز حبله رود هم به مانند سایر مناطق کشور از قدیم الایام دامداری رواج داشته است. تا چندی پیش به واسطه پتانسیل بالای کشاورزی و دامداری منطقه، جمعیت زیادی از مناطق مختلف به حبله رود مهاجرت می نمودند اما به دلایلی سیر مهاجرت معکوس ...
بیشتر
دامداری یکی از فعالیت هایی است که خانوارهای روستایی به منظور تامین نیازهای خود انجام می دهند. در حوزه آبخیز حبله رود هم به مانند سایر مناطق کشور از قدیم الایام دامداری رواج داشته است. تا چندی پیش به واسطه پتانسیل بالای کشاورزی و دامداری منطقه، جمعیت زیادی از مناطق مختلف به حبله رود مهاجرت می نمودند اما به دلایلی سیر مهاجرت معکوس شده است و آمارهای جمعیت شناسی و اقتصادی – اجتماعی حاکی از کاهش بعد خانوار، پیرشدن جمعیت، کاهش باروری، درصد بالای باسواد و به تعبیری تغییرات میزان سرمایه انسانی در خانوارهای منطقه می باشد. دامداری فعالیتی است که نیاز به نیروی کار مستمر دارد و تغییرات سرمایه انسانی ممکن است باعث بروز تغییراتی در وضعیت و شیوه دامداری روستائیان منطقه شود. بدین منظور انجام مطالعه ای در سطح شهرستان های دماوند و فیروزکوه در قسمت شمالی حوزه و ایوانکی و آرادان از قسمت جنوبی حوزه در مورد نقش سرمایه انسانی بر دامداری وابسته به مرتع ضروری به نظر رسید. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش میدانی و پیمایشی است که محققان با استفاده از پرسشنامۀ محقق ساخته با روایی تأیید شده و آلفای کرونباخ 7۸/0، به گردآوری اطلاعات پرداختند. میزان وابستگی به مرتع با فاکتورهای تأثیرگذار شامل تعداد اعضاء خانوار، تعداد افراد ذکور خانواده، سن سرپرست خانوار، سطح سواد سرپرست، تعداد افراد با تحصیلات دیپلم و بالاتر، میانگین سنوات تحصیل اعضاء خانوار و سرمایه انسانی خانوار به کمک رگرسیون لجستک اسمی در محیط نرم افزاری SPSS v.22 تحلیل شد. نتایج نشان می دهد که از میان متغییرهای مستقل تنها سن و سطح سواد سرپرست خانوار روی وابستگی به مرتع تاثیر دارند و به میزان ۸/۶ درصد تا ۱۱/۵ درصد متغییرهای مستقل فوق می توانند وابستگی به مرتع را تبیین کنند.
