وحید ایزدی حاجی خواجه لو؛ یونس عصری؛ جابر شریفی نیارق
دوره 22، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 721-729
چکیده
کَوَر (Cappris spinosa L.) گیاهی موثر در پوشش گیاهی مراتع دشت مغان بوده و نقش قابل ملاحظه ای در بیابان‌زدایی آن منطقه دارد. در پژوهش حاضر خصوصیات اکولوژیکی این گونه در سه رویشگاه معرف مطالعه گردید. جهت نمونه‌گیری،در هر یک از مناطق،30 پلات (بدلیل نحوه پراکنش متفاوت گیاه) 10 مترمربعی (بدلیل بزرگی بوته) در مسیر ترانسکت به روش تصادفی–سیستماتیک ...
بیشتر
کَوَر (Cappris spinosa L.) گیاهی موثر در پوشش گیاهی مراتع دشت مغان بوده و نقش قابل ملاحظه ای در بیابان‌زدایی آن منطقه دارد. در پژوهش حاضر خصوصیات اکولوژیکی این گونه در سه رویشگاه معرف مطالعه گردید. جهت نمونه‌گیری،در هر یک از مناطق،30 پلات (بدلیل نحوه پراکنش متفاوت گیاه) 10 مترمربعی (بدلیل بزرگی بوته) در مسیر ترانسکت به روش تصادفی–سیستماتیک استقرار یافت. در داخل پلات‌ها تعداد پایه، سطح پوشش، ارتفاع، طول بلندترین ساقه، بیوماس، طول و عرض برگ و میزان زادآوری اندازه‌گیری گردید. در هر منطقه 5-3 پایه گیاهی به طور تصادفی انتخاب و طول ریشه اندازه‌گیری شد. برای تشریح خاک در هر رویشگاه، سه نمونه خاک از عمق تجمع ریشه برداشت و برخی از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آنها اندازه‌گیری شد. داده‌ها با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) در نرم‌افزار Minitab ver.14 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین سه رویشگاه از نظر سطح پوشش و بیوماس اختلاف معنی‌داری در سطح 5 درصد، تراکم و زادآوری در سطح 1 درصد و طول ریشه در سطح 1/0 درصد وجود دارد. اما از نظر ارتفاع بوته، طول بلندترین ساقه و طول و عرض برگ اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. با استفاده از روش تجزیه مولفه‌های اصلی (PCA) در نرم‌افزار Minitab ver.14 مشخص شد، مهمترین عوامل موثر در تراکم، پراکنش و فراوانی؛ بافت خاک، میزان بارندگی و ارتفاع رویشگاهها میباشد.این گونه خاکهای عمیق تا نیمه عمیق با هدایت الکتریکیds/m 3/2 و pH 9/7 را برای رشد و استقرار ترجیح می‌دهد.
حمید هویزه؛ امرعلی شاهمرادی؛ حمیدرضا محرابی؛ مامک احمدیان
دوره 22، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 407-416
چکیده
بهرهبرداری نادرست و بیش از حد، توان تولید و باردهی گیاهان عمده مرتعی را کاهش داده موجب از بین رفتن بسیاری از آنها و انهدام مراتع شده است. به‌منظور دستیابی به اطلاعات و آمار موردی گونه Hyparrhenia hirta (L.) Stapf برای تجدید حیات و توسعه آن و نهایتاَ احیاء مراتع مخروبه، بررسی و انجام مطالعات برخی از ویژگیهای اکولوژیکی گونه مورد نظر ضروری است. ...
بیشتر
بهرهبرداری نادرست و بیش از حد، توان تولید و باردهی گیاهان عمده مرتعی را کاهش داده موجب از بین رفتن بسیاری از آنها و انهدام مراتع شده است. به‌منظور دستیابی به اطلاعات و آمار موردی گونه Hyparrhenia hirta (L.) Stapf برای تجدید حیات و توسعه آن و نهایتاَ احیاء مراتع مخروبه، بررسی و انجام مطالعات برخی از ویژگیهای اکولوژیکی گونه مورد نظر ضروری است. در این تحقیق آت اکولوژی گونه مرتعی Hyparrhenia hirta با نام فارسی نریشت در اکوسیستمهای مرتعی استان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس روش تحقیق ابتدا نقشه رویشگاهی مناطق تحت پوشش با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی 50000/1 تهیه گردید و سپس کلیه ویژگیهای رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم، خاک، و دیگر ویژگی‌ها شامل گونههای همراه، چگونگی حضور گونه مورد بررسی در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، فنولوژی، زادآوری، ارزش رجحانی، گیاه و فراوانی آن مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی‌های بعمل آمده نشان داد که گونه مرتعی Hyparrheniahirta از ارتفاع 60 تا 900 متری از سطح دریا در مناطق استپی و نیمه‌استپی گرم رویش دارد. به‌طوری که بیشترین تراکم این گونه در ارتفاع 300 تا 600 متری از سطح دریا میباشد. خاک مناطق مورد مطالعه اسکلتی با بافت شنی و همراه با سنگریزه و واریزههای بلوکی میباشد. متوسط بارندگی 320 میلیمتر در سال و دمای هوا بین 5/24 و 5/26 درجه سانتیگراد متغییر بوده است. شروع رویش گیاه در استان خوزستان از اواخر شهریورماه تا پایان آذرماه مشاهده گردیده است. بذر Hyparrheniahirta در نیمه دوم اردیبهشت رسیده و در خردادماه سفت شده و ریزش می‌نماید و پس از آن رکود تابستانه گیاه آغاز می‌گردد. ریشه Hyparrhenia hirtaگسترش زیادی در جهات افقی و عمودی پیدا کرده، در شرایط چرای شدید رشد عمودی آن محدود می‌گردد. این گیاه خوشخوراک نیست، ولی در غیاب گیاهان خوشخوراک مورد استفاده دام قرار میگیرد.
هاشم کنشلو؛ محمد یوسف آچاک
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 86-99
چکیده
مدیریت، حفاظت، بهرهبرداری و احیاء رویشگاههای یک گونه، مستلزم شناسایی ویژگیهای رویشگاهی و عوامل اکولوژیکی تاثیرگذار میباشد. در این تحقیق پس از مشخص نمودن محدوده رویشگاههای درخت توج، 6 رویشگاه جهت بررسی خصوصیات جنگل‌شناسی، ساختار زمینشناسی و خصوصیات خاک انتخاب شده است. برای تعیین تراکم و انبوهی از روش 5 درختی و برای ثبت ...
بیشتر
مدیریت، حفاظت، بهرهبرداری و احیاء رویشگاههای یک گونه، مستلزم شناسایی ویژگیهای رویشگاهی و عوامل اکولوژیکی تاثیرگذار میباشد. در این تحقیق پس از مشخص نمودن محدوده رویشگاههای درخت توج، 6 رویشگاه جهت بررسی خصوصیات جنگل‌شناسی، ساختار زمینشناسی و خصوصیات خاک انتخاب شده است. برای تعیین تراکم و انبوهی از روش 5 درختی و برای ثبت مراحل فنولوژی، در هر رویشگاه، 3 پایه مسن تا میان‌سال، علامت‌گذاری شدند. درختچه یا درخت توج، بومی آسیا (نواحی خشک و نیمه‌خشک شمال‌غرب هند، پاکستان، مناطق گرم و مرطوب شبه‌جزیره عربستان، نواحی جنوبشرق ایران) وآفریقای تروپیکال بوده و به کشور مصر، چین وجزایر ماسکارانه وارد و کاشته شده است. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان از پراکنش توج در نواحی گرم و جنوب بلوچستان از نزدیکی ساحل دریا (50-40 متر) تا ارتفاع 1400 متر از سطح دریا با میانگین بارندگی سالیانه 92 تا 200 میلیمتر و متوسط حرارت سالیانه 6/24 تا 3/28 درجه سانتیگراد را دارد. بافت خاک رویشگاهها بیشترسبک تا متوسط، میانگین اسیدیته گل اشباع 19/8 و هدایت الکتریکی آن 27/7 دسی‌زیمنس بر متر بوده که عمدتا" برروی رسوبات دوران های کواترنری و ترشیاری به میزان 52 و 48 درصد بترتیب حضور دارند. متوسط تراکم در هکتار توده‌های توج 6-40 پایه (جست گروه) در هکتار، میانگین ارتفاع پایه‌ها 4 متر، متوسط قطر تنه 10-35 سانتیمتر، میانگین سطح تاج در جست گروه‌ها 54 مترمربع و درصد تاج پوشش در رویشگاههای مختلف بین 5/0 تا 50% متغیر میباشد. زمان گلدهی از آبان تا فروردین و زمان رسیدن میوه‌ها، ماه‌های خرداد و تیردر رویشگاههای مختلف میباشد. تکثیر طبیعی توج از طریق بذر، جست و ریشه‌جوش صورت میگیرد و نهال‌های جوان بذری، بیشتردر پناه درختان مادری ویا سایر گونه‌ها دور از دسترس دام‌ها قادر به استقرار می‌باشند.
حسین باقری؛ امر علی شاهمرادی؛ سید مهدی ادنانی
دوره 18، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 187-201
چکیده
حفظ، اصلاح و توسعه منابع طبیعی تجدیدشونده بخصوص پوشش گیاهی، مستلزم شناخت دقیق و جامع آن میباشد. برای دستیابی به بخشی از این اهداف، طرح ملی آتاکولوژی در سطح کشور بر روی گونههای مهم مرتعی اجرا گردید. در استان قم نیز بر روی گونه سبط (Stipagrostis plumosa)، مطالعات آتاکولوژی انجام شد. در این مطالعه مواردی نظیر رویشگاه گونه در سطح استان، ...
بیشتر
حفظ، اصلاح و توسعه منابع طبیعی تجدیدشونده بخصوص پوشش گیاهی، مستلزم شناخت دقیق و جامع آن میباشد. برای دستیابی به بخشی از این اهداف، طرح ملی آتاکولوژی در سطح کشور بر روی گونههای مهم مرتعی اجرا گردید. در استان قم نیز بر روی گونه سبط (Stipagrostis plumosa)، مطالعات آتاکولوژی انجام شد. در این مطالعه مواردی نظیر رویشگاه گونه در سطح استان، مورفولوژی اندامهای هوایی و زیرزمینی، مراحل فنولوژی، گونههای همراه و نحوه تکثیر و استقرار، تعیین گردید. همچنین وضعیت خاکشناسی و زمینشناسی و وضعیت اقلیمی مناطق پراکنش گونه مورد مطالعه قرارگرفت. با توجه به گسترش وسیع گونه و تغییرات فاکتورهای اقلیمی و اکولوژیکی در سطح استان، سه سایت مطالعاتی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که این گونه در مناطق با خاک سیلتی ـ لومی، لومی ـ شنی و لومی ـ رسی و شنی میتواند بهعنوان گونه غالب مشاهده شده و با افزایش درصد رس خاک، از درصد تاج پوشش آن کاسته شده و در خاکهای کاملاً رسی مشاهده نمیگردد. همچنین این گونه تحمل بالایی نسبت به میزان شوری و آهک خاک داشته و دامنه هدایتالکتریکی 89/2-27/0 میلیموس بر سانتیمتر و میزان آهک 24-13 درصد را در خاک تحمل می‌نماید. این‌گونه در سطح استان از ارتفاع 900 تا1650 متر از سطح دریا رویش دارد. ارتفاع آن بین 12 تا 35 سانتیمتر بوده و در مواردی نیز در شرایط مناسب به حدود 50 سانتیمتر میرسد. دارای ساقههای دسته‌ای و ریشه افشان میباشد. نسبت طول ریشه به ساقه در مرحله گلدهی حدود 25/1 و نسبت وزن ریشه به ساقه حدود 47/0 میباشد. دوره فعالیت اصلی این گونه عموماً از اواسط بهمنماه شروع گردیده و تا اواخر تیرماه با بذردهی و پراکنش بذرها خاتمه مییابد. تکثیر گونه در مناطق مساعد توسط بذر انجام میشود و در مناطق دارای فشار چرای زیاد، به روش غیرجنسی صورت میگیرد. از مهمترین دلایل پراکنش وسیع این گونه در سطح استان، میتوان به مقاومت شدید این گونه نسبت به شرایط نامساعد محیطی و خشکی، تحمل بالا نسبت به شرایط مختلف خاک، مقاومت زیاد به شرایط بهرهبرداری و چرا و همچنین سیستم زادآوری مناسب آن اشاره نمود.
حمید هویزه؛ امرعلی شاهمرادی
دوره 16، شماره 2 ، شهریور 1388، ، صفحه 200-208
چکیده
مطالعه گیاهان مرتعی به منظور شناخت چگونگی رفتار آنها در زیستبومها، اطلاعات پایهای را در مورد نحوه عمل پوشش گیاهی در دسترس قرار می‌دهد که راه را برای شناخت دقیقتر از زیستبومهای مرتعی هموار و امکان برنامه‌ریزی را برای مدیریت صحیح مراتع فراهم میسازد. در این تحقیق آتاکولوژی گونه Cenchrus ciliarisدر استان خوزستان مورد بررسی قرار ...
بیشتر
مطالعه گیاهان مرتعی به منظور شناخت چگونگی رفتار آنها در زیستبومها، اطلاعات پایهای را در مورد نحوه عمل پوشش گیاهی در دسترس قرار می‌دهد که راه را برای شناخت دقیقتر از زیستبومهای مرتعی هموار و امکان برنامه‌ریزی را برای مدیریت صحیح مراتع فراهم میسازد. در این تحقیق آتاکولوژی گونه Cenchrus ciliarisدر استان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. نقشه پراکنش تهیه و خصوصیات رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم، خاک، گونههای همراه و چگونگی حضور این گونه در پوشش گیاهی تعیین گردید. همچنین مراحل حیاتی و سیستم ریشه گونه یادشده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که دامنه اکولوژیکی این گونه در استان خوزستان با ارتفاع 60 تا 420 متری و در شیبهای رو به جنوب و شرق اراضی تپهای و مناطق کوهستانی میباشد. این گونه مرتعی در خاکهایی با بافت شنی لومی و سیلتی شنی همراه با واریزههای ریز و درشت و تخت سنگ استقرار داشته است. متوسط بارندگی سالانه در رویشگاههای گونه Cenchrus ciliarisاز233 تا 341میلیمتر و میانگین دما بین 3- درجه سانتیگراد در دیماه تا 51 درجه سانتیگراد در تیرماه میباشد. شروع رشد رویشی در اوایل پاییز زودتر از سایر گیاهان میباشد. این گونه یکی از گیاهان مرغوب مرتعی است که رشد و بقاء آن در شرایط بسیار سخت مناطق خشک امکان‌پذیر است.
محمد شریفی یزدی؛ امرعلی شاهمرادی؛ صدیقه زارع کیا؛ منصوره خداشناس
دوره 15، شماره 4 ، اسفند 1387، ، صفحه 447-454
چکیده
حفظ و احیاء پوشش گیاهی در منابع طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است و لازم است که مورد توجه خاص قرار گیرد. جهت رسیدن به این هدف باید ویژگیهای اکولوژیک گونههای مهمی را که تشکیل‌دهنده پوشش گیاهی در عرصه منابع طبیعی می‌باشند مورد شناسایی قرار داد و سپس در جهت اصلاح و احیاء رویشگاههای آنها اقدام نمود. به همین منظور، بررسی آت اکولوژی ...
بیشتر
حفظ و احیاء پوشش گیاهی در منابع طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است و لازم است که مورد توجه خاص قرار گیرد. جهت رسیدن به این هدف باید ویژگیهای اکولوژیک گونههای مهمی را که تشکیل‌دهنده پوشش گیاهی در عرصه منابع طبیعی می‌باشند مورد شناسایی قرار داد و سپس در جهت اصلاح و احیاء رویشگاههای آنها اقدام نمود. به همین منظور، بررسی آت اکولوژی گونه Ferula oopoda که در سطح نسبتاً وسیعی از استان کرمان می‌روید، صورت گرفت. در این بررسی نقشه رویشگاه و خصوصیات رویشگاهی شامل توپوگرافی، اقلیم، خاک، گونههای همراه، فنولوژی و سیستم ریشه گیاه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که گونه Ferula oopoda اغلب در عرصه‌های شمالی و برف‌گیر مناطق کوهستانی و سردسیر استان، با ارتفاع 3100-2000 متر از سطح دریا حضور دارد. میانگین بارندگی سالانه در این رویشگاهها 400-250 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 11-7 درجه سانتیگراد میباشد. خاک رویشگاههای این گیاه مرتعی عمدتا" بسیار کم عمق و بافت آن سبک و سنگریزه‌دار است و اغلب بر روی سازند زمین شناسی کنگلومرا واقع شده است. اسیدیته خاک 8/7-3/7 و هدایت الکتریکی آن ds/m43/0-31/0 میباشد. در رویشگاههای مختلف، این گیاه در جهت‌ها و شیبهای مختلف دیده میشود. ریشه اصلی این گیاه تا عمق 90-60 سانتیمتر در خاک نفوذ می‌کند. بررسی مراحل فنولوژی نشان داد که رشد رویشی در اوایل فروردین شروع میشود و تا اواسط اردیبهشت ادامه دارد. مرحله گلدهی از اوایل اردیبهشت تا اوایل خرداد، تشکیل بذرها از اواخر اردیبهشت تا اوایل تیر، رسیدن کامل بذرها از اواخر خرداد تا اوایل مرداد و مرحله ریزش بذرها از اواسط تیر تا اواسط مرداد میباشد. وزن هزاردانه بذرهای جمع‌آوری شده گیاه از مناطق مختلف 2/30 -1/27 گرم میباشد. بذرهای این گیاه قادرند تا چندین سال قوه نامیه خود را حفظ نمایند و با مهیا گشتن شرایط مطلوب جوانه بزنند. بذرکاری این گیاه به منظور احیاء و اصلاح مراتع تخریب شده که دارای شرایط اکولوژیک شبیه به آنچه که در رویشگاههای آن در استان کرمان وجود دارد قویا" پیشنهاد میشود. لازم است که در جهت حفظ و گسترش این گونه مرتعی مرغوب اقدامات اساسی انجام گیرد.
حسن قلیچ نیا؛ امرعلی شاهمرادی؛ صدیقه زارع کیا
دوره 15، شماره 3 ، آذر 1387، ، صفحه 348-359
چکیده
مطالعه عمل و رفتار فردی گونههای مرتعی و رابطه هر یک از آنها با اجزاء زنده و غیرزنده اکوسیستمهای مرتعی، به منظور بدست آوردن اطلاعات لازم در مورد گونه‌ها که اساس و پایه مدیریت مراتع قرار گیرد، ضروری و مهم است. در اکولوژی مرتع، این قبیل مطالعات به عنوان آت اکولوژی گونههای مرتعی مد نظر قرار میگیرد. در این تحقیق آت اکولوژی دوگونه ...
بیشتر
مطالعه عمل و رفتار فردی گونههای مرتعی و رابطه هر یک از آنها با اجزاء زنده و غیرزنده اکوسیستمهای مرتعی، به منظور بدست آوردن اطلاعات لازم در مورد گونه‌ها که اساس و پایه مدیریت مراتع قرار گیرد، ضروری و مهم است. در اکولوژی مرتع، این قبیل مطالعات به عنوان آت اکولوژی گونههای مرتعی مد نظر قرار میگیرد. در این تحقیق آت اکولوژی دوگونه مرتعی Agropyron pectiniforme و Bromus tomentosus در استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. خصوصیات رویشگاهی شامل توپوگرافی، اقلیم، خاک، گونههای همراه و چگونگی حضور این گونه در پوشش گیاهی تعیین گشت. همچنین فنولوژی و سیستم ریشه هر یک از دو گونه یاد شده بررسی شد. نتایج نشان داد که رویشگاههای گونه Agropyron pectiniforme در دامنه ارتفاعی 1200 تا3000 متر از سطح دریا درخاکهای با بافت لومی و سیلتی لومی با هدایت الکتریکی 94/0-45/0 دسی زیمنس بر متر و اسیدیته 86/7-7 رویش دارد. بارندگی در رویشگاههای این گونه 653-320 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 2/16-2/7 درجه سانتیگراد میباشد. بطور متوسط، پوشش تاجی این گونه 22/7 درصد و فراوانی آن 6/36 درصد تعیین گردید. ریشه این گیاه از نوع افشان بوده و عمق ریشه به طور متوسط 21 سانتیمتر میباشد. مرحله رشد رویشی این گونه از اوایل فروردین تا اوایل اردیبهشت ماه، مرحله گلدهی از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد و مرحله رسیدن بذر در اوایل تیر ماه میباشد. گونه Bromus tomentosus در دامنه ارتفاعی 3300-2300 متر از سطح دریا در خاکهایی با بافت لومی و سیلتی لوم با هدایت الکتریکی 72/0-40/0 دسی زیمنس بر متر و اسیدیته 47/7-21/7 رویش دارد. متوسط بارندگی در رویشگاههای این گونه 653 – 510 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 2/7 درجه سانتیگراد میباشد. بررسی نحوه حضور این گونه در پوشش گیاهی رویشگاههای مختلف آن نشان داد که متوسط پوشش تاجی 75/16درصد و فراوانی آن 3/58 درصد میباشد. ریشه این گیاه از نوع افشان بوده و عمق ریشه به طور متوسط 27 سانتیمتر است. مرحله رشد رویشی این گونه مرتعی از اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت، مرحله گلدهی آن از اواخر اردیبهشت تا اواخر خرداد و مرحله رسیدن بذر اواخر تیر میباشد. در برنامه های مدیریت رویشگاههای مرتعی دو گونه یاد شده لازم است که ویژگیهای اکولوژیک آنها مد نظر مدیران منابع طبیعی و مرتعداران قرار گیرد
ابراهیم فراهانی؛ امرعلی شاهمرادی؛ صدیقه زارع کیا؛ فرهاد آژیر
دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1387، ، صفحه 86-94
چکیده
مطالعه چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و بررسی نحوه ارتباط آن با سایر اجزاء زنده و غیرزنده رویشگاه مربوطه بهعنوان آت اکولوژی آن گونه در نظر گرفته می شود. این نوع مطالعات، بخش قابل ملاحظه‌ای از اطلاعات اساسی و مورد نیاز برای مدیریت اکوسیستمهای مرتعی را فراهم می سازد. در این تحقیق، آت اکولوژی گونه مرتعی Stipa barbata مورد بررسی قرار ...
بیشتر
مطالعه چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و بررسی نحوه ارتباط آن با سایر اجزاء زنده و غیرزنده رویشگاه مربوطه بهعنوان آت اکولوژی آن گونه در نظر گرفته می شود. این نوع مطالعات، بخش قابل ملاحظه‌ای از اطلاعات اساسی و مورد نیاز برای مدیریت اکوسیستمهای مرتعی را فراهم می سازد. در این تحقیق، آت اکولوژی گونه مرتعی Stipa barbata مورد بررسی قرار گرفت. برای این گونه ویژگیهای رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم و خاک تعیین گردید. گونههای همراه، چگونگی حضور گونه مورد مطالعه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، و فنولوژی گیاه نیز بررسی شد. نتایج نشان داد که رویشگاههای این گونه در دامنه ارتفاعی 890 تا3300 متر واقع شده اند، ولی عمده رویشگاههای آن در ارتفاعات 1100 تا 2800 متر می باشد. گونه مورد مطالعه در شیبهای 5/0 تا 100 درصد مشاهده شد. میانگین بارندگی در رویشگاههای آن از 221 میلیمتر در اشتهارد تا حداکثر 485 میلیمتر در منطقه زیدشت طالقان می باشد. همچنین متوسط دمای سالانه از 5/15 درجه سانتیگراد در فیروزکوه تا 4/24 درجه سانتیگراد در قرق رود شور محاسبه شده است. مطالعات خاک شناسی نشان داد که این گونه در خاکهای بسیار کم‌عمق تا عمیق رویش دارد. بافت خاک در رویشگاههای گونه مورد مطالعه لوم شنی، لوم رسی، و لوم رسی شنی می باشد. میزان اسیدیته خاک نیز از حداقل 1/8 در قاضیان اشتهارد تا حداکثر 71/8 در قرق رود شور متغیر است. همچنین میزان هدایت الکتریکی خاک از حداقل ds/m 19/0 در گیلاوند تا حداکثر ds/m 3/1 در نصرت آباد کرج برآورد شده است. در بیشتر رویشگاههای خود بصورت گونه غالب ظاهر شده است. بطور متوسط، پوشش تاجی 5/4 درصد، تراکم 32750 پایه در هکتار و فراوانی 5/82% تعیین گردید. این گونه دارای سیستم ریشه افشان است. ریشه به شدت منشعب و در عین حال دارای وضعیت متراکم در نزدیک یقه می باشد. شروع رشد رویشی آن از اواسط اسفند تا اواسط فروردین می باشد. گلدهی از اواخر اردیبهشت تا اواخر خرداد صورت می گیرد. مرحله بذردهی بلافاصله پس از گلدهی در گیاه انجام شده و سپس در مدت یک هفته تا 10 روز بذرها خمیری شکل می شوند. از اواخر خرداد تا هفته سوم تیرماه، با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، بذرهای گیاه می رسند. از اوایل شهریور تا اوایل مهرماه گیاه در حال رکود است. بررسی ترکیبات شیمیایی نشان داد که در اوایل رشد میزان پروتئین خام و چربی خام حداکثر است، ولی به تدریج با افزایش سن گیاه کاهش می یابند.
فرهاد آژیر؛ امرعلی شاهمرادی
دوره 14، شماره 3 ، آذر 1386، ، صفحه 359-367
چکیده
بررسی درباره چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و مطالعه نحوه ارتباط آن با سایر اجزای زنده و غیر زنده در رویشگاه مربوطه، به عنوان آت اکولوژی آن گونه در نظر گرفته می شود. این نوع مطالعات، اطلاعات پایه ای برای مدیریت اکوسیستم های مرتعی بوجود می آورد. در این تحقیق آت اکولوژی Ferula ovina با نام فارسی کما مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا ...
بیشتر
بررسی درباره چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و مطالعه نحوه ارتباط آن با سایر اجزای زنده و غیر زنده در رویشگاه مربوطه، به عنوان آت اکولوژی آن گونه در نظر گرفته می شود. این نوع مطالعات، اطلاعات پایه ای برای مدیریت اکوسیستم های مرتعی بوجود می آورد. در این تحقیق آت اکولوژی Ferula ovina با نام فارسی کما مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا نقشه رویشگاه تهیه و سپس ویژگیهای رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم، خاک، گونههای همراه، چگونگی حضور گونه مورد مطالعه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، فنولوژی، ارزش رجحانی و آفات گیاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد این گونه گیاهی در دامنه ارتفاعی 2000 تا 3200 متر از سطح دریا رویش دارد و به لحاظ درصد شیب و جهت شیب تقریبا" محدودیتی ندارد. بارندگی در رویشگاه های این گونه بیش از 400 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 8 درجه سانتیگراد می باشد. مطالعات سنگ شناسی نشان داد لایه های رویشگاه های کما شامل سنگهایی از انواع توف، آهک، شیل، کنگلومرا، ماسه سنگ، سیلت سنگ و رس سنگ است. در خاکهای با بافت لومی تا لومی شنی می روید. هدایت الکتریکی خاک رویشگاه کمتر از یک دسی زیمنس بر متر و اسیدیته آن در حدود 7 تا 5/7 می باشد. گیاه Ferula ovina دربیشتر رویشگاه های خود بصورت گونه غالب ظاهر شده است. بطور متوسط، پوشش تاجی 35/12 درصد، تراکم 16750 پایه در هکتار و فراوانی 62/81 درصد تعیین گردید. ریشه این گیاه از نوع ریشه راست است و دارای انشعابهای محدود می باشد. مراحل رویش گیاه از نیمه اول اردیبهشت شروع و تا نیمه مرداد ماه ادامه دارد. رشد رویشی گیاه از هفته دوم اردیبهشت آغاز می شود. زمان ظهور گلها نیمه دوم خرداد ماه و زمان بذردهی گیاه اوایل تیرماه است. رسیدن بذرها از اوایل تیر ماه شروع شده وتا اواسط مرداد ریزش می کنند. این گونه فقط از طریق بذر تکثیر می یابد. در حالت سبز بودن، گوسفند و بز مقدار کمی از زمان چرا را به تغذیه از این گیاه اختصاص می دهند. ولی این گیاه بهعنوان علوفه زمستانه برای دامداران مناطق کوهستانی اهمیت داشته و پس از درو و انبار شدن در پائیز و زمستان به تغذیه دام میرسد. مهمترین آفت گیاه، لارو پروانه ای از جنس Malocosma است.
جمال حسنی؛ امرعلی شاهمرادی
دوره 14، شماره 2 ، شهریور 1386، ، صفحه 171-184
چکیده
یکی از گونه های ارزشمند جنس جاشیر(prangos) در استان کردستان، گونة P. ferulacea است که در سطح وسیعی از مراتع رویش دارد. این تحقیق با هدف بررسی بوم شناختی فردی این گونه از سال 1380 تا 1383 ، در چهار رویشگاه شیان و آریز (سنندج)، خان(بانه) و درکی (مریوان) در استان کردستان انجام شد. برای انجام این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی مقیاس 50000 :1 کردستان ...
بیشتر
یکی از گونه های ارزشمند جنس جاشیر(prangos) در استان کردستان، گونة P. ferulacea است که در سطح وسیعی از مراتع رویش دارد. این تحقیق با هدف بررسی بوم شناختی فردی این گونه از سال 1380 تا 1383 ، در چهار رویشگاه شیان و آریز (سنندج)، خان(بانه) و درکی (مریوان) در استان کردستان انجام شد. برای انجام این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی مقیاس 50000 :1 کردستان محدودة رویشگاهها و وضعیت فیزیوگرافی رویشگاههای مورد بررسی تعیین گردید. ارزیابی شاخصهای پوشش تاجی، تراکم و زادآوری جاشیر و گیاهان همراه، در پلاتهای مربع شکل 2×2 متر در راستای خطوط ترانسکت انجام شد. فنولوژی گیاه در هر رویشگاه تعیین و ارزش رجحانی گیاه نیز در مراحل مختلف رشد توسط دامهای موجود در منطقه بررسی گردید. مطالعة خاک شناسی رویشگاهها با حفر پروفیل و ارسال نمونة خاک به آزمایشگاه انجام و برای بررسی سیستم ریشه، نیز 4 گیاه کامل از خاک خارج و خصوصیات ریشه ارزیابی گردید. برای بررسی وزن هزاردانه، فصل کاشت و عمق کاشت، مقداری بذر جمع آوری و در فصل بهار و پاییز در عمقهای 2، 4، 6، 8 و10 سانتیمتر کاشت گردید. نتایج نشان داد، این گونه در شیبهای شمال و شمال غربی مناطق کوهستانی و در دامنة ارتفاعی 1800 تا 2900 متر از سطح دریا استقرار دارد. رویشگاههای مختلف از نظر پوشش تاجی تفاوت معنی‌دار با هم نداشتند، ولی از نظر تراکم و میزان زادآوری متفاوت بودند. بالاترین تراکم گیاه با تعداد 7/16 پایه در رویشگاه درکی (مریوان) و کمترین تراکم 5/6 پایه در 4 مترمربع در آریز (سنندج) ثبت شد. وزن هزار دانة بذر 212 گرم بود، رویشگاه شیان (سنندج) با میانگین 1/3 کمترین و درکی (مریوان) با میانگین 3/13 نهال در 4 مترمربع بیشترین میزان زادآوری را به خود اختصاص دادند. مراحل فنولوژی گیاه در همة رویشگاهها نسبتاً یکسان و از اوایل فروردین رشد گیاه آغاز و در اواسط مردادماه خاتمه مییابد. بررسی ارزش رحجانی گیاه نشان داد که در هیچ یک از مراحل رشد، دام از این گونه استفاده نمی‌کند و فقط به صورت علوفة خشک زمستانه از آن استفاده میشود. کاشت بذر این گونه در فصل پاییز و در عمق 4 سانتیمتر، موفقیت بیشتری دارد.
مصطفی سعیدفر؛ محمدتقی فیضی؛ امرعلی شاهمرادی
دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1385، ، صفحه 116-126
چکیده
مدیریت در عرصه‌های منابع طبیعی تجدید شونده به ویژه پوشش گیاهی آن، بدون شناخت دقیق و جامع عناصر اصلی آن امکان پذیر نیست. طرح ملی آت اکولوژی گونههای مهم مرتعی با همین هدف در کل کشور به اجرا درآمده است. در مطالعه حاضر آت اکولوژی گونه Salsola orientalis که نام جدید Salsola rigida است در استان اصفهان و در منطقه موته بمدت سه سال از 1376 تا پایان 1378 مورد ...
بیشتر
مدیریت در عرصه‌های منابع طبیعی تجدید شونده به ویژه پوشش گیاهی آن، بدون شناخت دقیق و جامع عناصر اصلی آن امکان پذیر نیست. طرح ملی آت اکولوژی گونههای مهم مرتعی با همین هدف در کل کشور به اجرا درآمده است. در مطالعه حاضر آت اکولوژی گونه Salsola orientalis که نام جدید Salsola rigida است در استان اصفهان و در منطقه موته بمدت سه سال از 1376 تا پایان 1378 مورد تحقیق قرار گرفت. بدین منظور مجموعه‌ای از عوامل مهم چون اقلیم، خاک، زمین شناسی، فیزیوگرافی و پوشش گیاهی شامل پراکنش، تولید، تکثیر بذر و فنولوژی آن مورد بررسی قرار گرفت. گونه مورد مطالعه با نام علمی Salsola orientalis S.G.Gamelin از خانواده اسفناجیان، گیاهی است بوته ای یا نیمه بوته ای، پایا و ایستاده به ارتفاع 15 تا 50 الی 60 سانتیمتر با گل آذین خوشه‌ای که دارای پراکنش نسبتا وسیعی در سطح ایران و جهان است و خاص رویشگاههای ایران - تورانی است. در استان اصفهان بیشتر در مراتع استپی سرد همراه با درمنه، جارو، افدرا، گون و استیپا در دامنه ارتفاعی 1000 تا 2000 متر از سطح دریا و بارندگی 150 تا 250 میلیمتر در واحدهای اراضی، تپه ماهورها و دشتهای دامنه‌ای و تراسهای فوقانی در خاکهای با بافت سبک تا متوسط گسترش دارد. پدیده‌های فنولوژیکی در این گونه از اواسط فروردین شروع و تا آخر آذرماه ادامه دارد و به‌طور وسیعی تحت تاثیر تغییرات اقلیمی به ویژه بارندگی قرار میگیرد، به شکلی که در سالهای خشک رشد آن محدود شده و از این طریق با خشکی محیط مقابله می‌کند. ریشه آن بیشتر راست و در برخی از موارد تا 5/1 متر و حتی بیشتر در خاک نفوذ می‌کند. به آفات و بیماریها مقاوم است و کمتر مورد صدمه قرار میگیرد. پروتئین آن حدود 10 تا 12 درصد است و مورد استفاده گوسفند، بز، شتر و آهو واقع میشود. گرچه مقاومت نسبتا خوبی به چرا دارد ولیکن تحت تاثیر چرای شدید تغییر شکل داده و تولید آن به شدت کاهش مییابد. تکثیر آن به وسیله بذر به راحتی انجام میگیرد و از این رو برای اصلاح مراتع مخروبه استپی که حداقل شرایط اکولوژیکی مناسب این گونه را داشته باشد توصیه می‌گردد.
عباس کیانی پور؛ امرعلی شاهمرادی
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1383، ، صفحه 1-18
محمدتقی فیضی؛ مرتضی خداقلی؛ مصطفی سعیدفر؛ امرعلی شاهمرادی
دوره 10، شماره 4 ، بهمن 1382، ، صفحه 387-408
حسن قلیچ نیا؛ امرعلی شاهمرادی
دوره 10، شماره 3 ، آبان 1382، ، صفحه 339-356
