شاهین آقامیرزاده؛ حمزه سعیدیان؛ پیمان معدنچی؛ علیجان آبکار
دوره 31، شماره 2 ، مرداد 1403، ، صفحه 169-185
چکیده
سابقه و هدفپخش سیلاب به‌عنوان یکی از راهکارهای مهم مدیریتی در منابع آب و خاک در مناطق خشک و نیمه‌خشک در دهه‌های اخیر بسیار مورد توجه محققان مختلف در سراسر دنیا قرار گرفته است، به‌طوری‌که در حوزه‌های آبخیز مختلف در سراسر دنیا اجرا شده است. در مناطق خشک و نیمه‌خشک کمبود رطوبت یکی از عوامل اصلی محدودکننده رشد گیاهان محسوب می‌شود. ...
بیشتر
سابقه و هدفپخش سیلاب به‌عنوان یکی از راهکارهای مهم مدیریتی در منابع آب و خاک در مناطق خشک و نیمه‌خشک در دهه‌های اخیر بسیار مورد توجه محققان مختلف در سراسر دنیا قرار گرفته است، به‌طوری‌که در حوزه‌های آبخیز مختلف در سراسر دنیا اجرا شده است. در مناطق خشک و نیمه‌خشک کمبود رطوبت یکی از عوامل اصلی محدودکننده رشد گیاهان محسوب می‌شود. از این‌رو سیستم پخش سیلاب برای تأمین رطوبت گیاهان و تغذیه سفره‌های آب‌های زیرزمینی یکی از روش‌های مهم ابداعی است که در دهه‌های اخیر توسعه زیادی در مناطق مختلف داشته است. البته پخش سیلاب یکی از راهکارهای مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک نیز می‌باشد.مواد و روش‌هادر این تحقیق به بررسی تراکم پوشش گیاهی، زادآوری، گرایش و وضعیت مرتع در ایستگاه پخش سیلاب آب باریک بم پرداخته شده است. برای بررسی تأثیر پخش سیلاب بر پوشش مرتعی منطقه پخش، محلی با بیشترین آبگرفتگی دور از پوشش درختی تعیین گردید و تعداد 4 ترانسکت 100 متری با فاصله 15 متر از یکدیگر پشت سر هم به موازات کانال‌های پخش مستقر شد. سپس بر روی هر ترانسکت 10 پلات به فاصله 10 متر از یکدیگر نصب شد. در پایان دوره یکساله نسبت به مقایسه داده‌ها اقدام گردید تا در نهایت نسبت به امکان بررسی دقیق روند تغییرات (نوع و حجم) در محیط پخش سیلاب با محیط شاهد که هر دو به صورت قرق انتخاب می‌شوند فراهم گردد تا بر آن اساس امکان قضاوت هوشمندانه نسبت به تأثیرات پخش سیلاب بر تراکم پوشش‌گیاهی منطقه فراهم شود. این آزمایش با طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. پلات‌های اصلی شامل منطقه سیل‌گرفته، سیل‌نگرفته و شاهد و پلات‌های فرعی شامل فرم‌های رویشی در پنج سطح شامل بوته‌ای، گندمی‌دائمی، فورب‌دائمی، گندمی‌یکساله و فورب‌یکساله بود و پارامترهای تراکم یادداشت‌برداری شد. نتایجمیزان تراکم گیاهان بوته‌ای در پلات‌های فاقد سیل گرفتگی 6/2 برابر منطقه شاهد می‌باشد و در پلات‌های سیل گرفته 2/4 برابر منطقه شاهد است. میزان تراکم گیاهان گندمیان چندساله در پلات‌های فاقد سیل‌گرفتگی 1/0 برابر منطقه شاهد می‌باشد و در پلات‌های سیل‌گرفته 05/0 برابر منطقه شاهد می‌باشد. میزان تراکم گیاهان پهن‌برگ چندساله در پلات‌های فاقد سیل گرفتگی 7/1 برابر منطقه شاهد می‌باشد و در پلات‌های سیل گرفته 94/0 برابر منطقه شاهد است. میزان تراکم گیاهان گندمیان یکساله در پلات‌های فاقد سیل گرفتگی 78/30 برابر منطقه شاهد می‌باشد و در پلات‌های سیل گرفته 3/6 برابر منطقه شاهد است. میزان تراکم گیاهان پهن‌برگ یکساله در پلات‌های فاقد سیل گرفتگی 4/2 برابر منطقه شاهد می‌باشد و در پلات‌های سیل گرفته 1/5 برابر منطقه شاهد است.نتیجه‌گیرینتایج تحقیق نشان داد بیشترین متوسط تراکم پوشش‌گیاهی پلات‌های فاقد سیل‌گرفتگی عرصه پخش سیلاب مربوط به فرم رویشی گندمیان یکساله و بعد از آن فرم رویشی پهن‌برگ یکساله می‌باشد. بیشترین میزان متوسط تراکم پوشش گیاهی پلات‌های شاهد، مربوط به فرم رویشی پهن‌برگان یکساله و بعد از آن فرم رویشی گندمیان چندساله است. در ضمن تأثیر فرم رویشی بر تراکم پوشش‌گیاهی به ترتیب گندمیان یکساله و پهن‌برگ یکساله بیشترین حالت ممکن می‌باشد و در گیاهان بوته‌ای کمترین حالت ممکن اتفاق افتاده است. بنابراین علت اختلاف بین پوشش گیاهی در مناطق سیل‌گیر و فاقد سیل‌گیری در منطقه مورد مطالعه می‌تواند ناشی از میزان رطوبت، ورود مواد مغذی، افزایش رسوبات ریزدانه، خفگی ریشه‌ها و جوانه‌های گیاهان و کاهش میزان نفوذپذیری خاک باشد.
علی اکبر نوروزی؛ علیجان آبکار؛ محمود دمی زاده؛ بهروز ارسطو
دوره 26، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 117-130
چکیده
این پژوهش به‌منظور ارائه مدلی برای تهیه نقشه شوری با استفاده از چند شاخص طیفی و داده‌های ماهواره‌ای لندست پنج در مناطق خشک بوشهر، سمنان، فارس، کرمان و هرمزگان انجام شد. ابتدا نمونه‌برداری از افق شناسایی سطحی (0-30 سانتی‌متری) خاک به تفکیک هر منطقه در استان به تعداد 50 تا 100 نمونه برداشت و به آزمایشگاه ارسال شد. سپس به‌منظور شناسایی ...
بیشتر
این پژوهش به‌منظور ارائه مدلی برای تهیه نقشه شوری با استفاده از چند شاخص طیفی و داده‌های ماهواره‌ای لندست پنج در مناطق خشک بوشهر، سمنان، فارس، کرمان و هرمزگان انجام شد. ابتدا نمونه‌برداری از افق شناسایی سطحی (0-30 سانتی‌متری) خاک به تفکیک هر منطقه در استان به تعداد 50 تا 100 نمونه برداشت و به آزمایشگاه ارسال شد. سپس به‌منظور شناسایی و ارزیابی شوری خاک، از تلفیق تصاویر ماهواره‌ای لندست پنج و پاره‌ای از شاخص‌های طیفی حاصل از آن شامل شاخص شوری نرمال شده خاک، رطوبت نرمال، پوشش‌گیاهی نرمال، پوشش‌گیاهی اصلاح شده خاک، انتقال طیفی و مدل‌های آماری استفاده شد. پس از ارزیابی دقت روابط آماری ارائه شده با استفاده از نقاط آزمون، بهترین رابطه برای منطقه مطالعاتی انتخاب گردید و نقشه شوری تهیه شد. نتایج نشان داد که به‌طورکلی بین EC خاک با شاخص‌های طیفی مشتق شده از تصاویر، رابطه معنا‌داری وجود دارد. در مناطق مورد مطالعه استان فارس شاخص شوری نرمال شده بالاترین همبستگی با هدایت الکتریکی خاک را با ضریب رگرسیون 66% داشت که میزان آماره‌های صحت‌سنجی RMSE و MBE برای این رابطه به‌ترتیب 58/2 و 66/0 می‌باشد. در مناطق مورد مطالعه استان کرمان، شاخص انتقال طیفی (رطوبتی) بیشترین همبستگی را با هدایت الکتریکی با ضریب تبیین 652% داشت که مقادیر آماره‌های صحت‌سنجی RMSE و MBE برای این روش به‌ترتیب 10/3 و 51/0 می‌باشد. در مناطق مورد مطالعه استان هرمزگان نتایج همبستگی بالای شوری خاک را با شاخص شوری (SI2) در سطح 72 درصد با ضریب تبیین 518/0 برای این استان انتخاب شد که میزان آماره‌های RMSE و MBE نیز به‌ترتیب 5/2 و 35/0- گزارش شده است. همچنین در منطقه مورد مطالعه استان سمنان بیشترین همبستگی را باند 5 و 7 ماهواره لندست پنج با هدایت الکتریکی خاک داشتند (به‌ترتیب 65/0 و 75/0) و ضریب تبیین 6/0 بدست آمده است که مقادیر آماره‌های صحت‌سنجی RMSE و MBE نیز به‌ترتیب 8/2 و 81/0- گزارش شده است. با توجه به روابط حاصل از این پژوهش با داده‌های ماهواره‌ای و شاخص‌های مستخرج از آنها، نشان می‌دهد که در هریک از مناطق مورد بررسی شاخص‌های مختلفی قادر به تشخیص پهنه‌های شوری خاک می‌باشند.
