نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مرضیه عباسی ¹
• سادات فیض نیا ²
• حمید رضا عباسی ³
• یونس کاظمی ⁴
• احمد قرنجیک ⁵

¹ کارشناسی ارشد بیابان‌زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

² استاد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی کرج

³ مربی پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

⁴ - کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

⁵ کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان

چکیده

شناخت منشأ تپه­های ماسه­ای در طرح­های کنترل فرسایش بادی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. در این مطالعه محدوده گسترش تپه‌ماسه­های بلوچستان در 5 منطقه تحت تأثیر فرسایش بادی با استفاده از عکس هوایی و تصاویر ماهواره­ای و نرم­افزار   Arc GISمشخص شد و نقشه انواع رخساره­های رسوبات بادی استان تهیه گردید. سپس 28 نمونه از رسوبات با توجه به شکل تپه­ماسه و رخساره ها و گستره آنها به روش شبکه ای برداشت گردید. دانه­بندی نمونه­ها با استفاده از روشهای استاندارد ASTM تعیین و عامل­های آماری رسوب­شناسی با استفاده از نرم­افزارGRADISTAT محاسبه گردیده و منحنی­های دانه­بندی رسوبات ترسیم گردید. مرفوسکپی و کانی­شناسی نمونه­ها با کمک بینوکولر انجام شد. بررسیهای دانه­بندی رسوبات نشان می­دهد که رسوبات تپه­ماسه­ای­ دارای جورشدگی خوب، بهتر از رسوبات رودخانه­ای دارای انحراف استاندارد کمتر از 5/0 می­باشد. همچنین کانی­شناسی نمونه­ها 84 درصد فراوانی ذرات متشکله را خرده­سنگهایی مانند کوارتزیت، گرانودیوریت، ... و 16 درصد ذرات بقیه را کانی­های کوارتز، فلدسپات و کلسیت نشان می­دهد. بنابراین با بررسی فرایند حمل ذرات به روش ویشر 5/0 درصد از ماسه­ها به­صورت جمعیت تعلیق و 5 درصد جمعیت غلطش و 5/94 درصد جمعیت جهش را تشکیل می­دهند. نتایج حاصل از نمودار فردمن، تفکیک محیط رسوبی را نشان داد که 42/21 درصد رسوبات از نوع رودخانه­ای و 43/71 درصد رسوبات بادی و 15/7 درصد هم­پوشانی رسوبات رودخانه و تپه­ماسه­ای بوده است.

کلیدواژه‌ها

• دانه‌بندی
• کانی‌شناسی
• رسوبات بادی
• بلوچستان
• تپه‌های ماسه‌ای

عنوان مقاله [English]

Investigation on granulometry and mineralogy of sediments for source identification of Baluchestan sand dunes

نویسندگان [English]

• Marzieh Abassi ¹
• Sadaat Feiznia ²
• Hamid reza Abassi ³
• Uones Kazemi ⁴
• Ahmad Gharanjik ⁵

چکیده [English]

    Source identification of sand dunes is of particular importance in projects of wind erosion control. In this study, the map of geomorphology and inventory map of sand dunes were prepared for five regions of Baluchestan under wind erosion using aerial photos, satellite images and Arc-View and Arc-GIS soft wares. Then, 28 samples were collected based on the form of sand dunes and geomorphological facies. The samples were analyzed for Granulometry, morphoscopy and mineralogy in the laboratory. Granulometric analysis was performed using dry–sieving technique and the curves and statistics were drawn and calculated using Gradistat software. The morphoscopic and mineralogic investigation were performed using binocular microscope. Granulometric analyses show that the sediments are well sorted, having better sorting than fluvial sediments, with standard deviation of less than 0.5. Morphoscopic analyses mostly show the effect of Aeolian transport on the grains. Mineralogical studies show that the most abundant particles in the sediments are rock fragments consisting of limestone, quartzite and granodiorite (%84), and the rest are minerals such as quartz, feldspat and calcite. About 94.5 percent of the particles have been transported in saltation. The results of differentiation of sediments according to sedimentary processes indicate that about %71.43 of sediments are transported and deposited by Aeolian processes, %21.42 by fluvial processes and %7.15 by overlapping of Aeolian and fluvial processes.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• granulometry
• Mineralogy
• Sediment
• Baluchestan
• sand dunes