نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سادات فیض نیا ¹
• حسن احمدی ¹
• سهیلا یونس زاده جلیلی ²
• محمد علی فتاحی اردکانی ³
• مرضیه عباسی ²

¹ استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

² کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ کارشناس ارشد، اداره کل منابع طبیعی استان تهران

چکیده

تفاوت در اندازه ذرات پایین­دست رود، ابزار مناسبی برای درک بهتر سیر تکاملی و تغییرات مورفولوژیکی کانال رودخانه شامل انتقال رسوب، مهاجرت بستر کانال، خطر سیلاب و فعالیت­های انسانی می­باشد. مطالعه حاضر به بررسی رسوب­شناسی و رسوبات تولیدی مراتع بالا­دست اتوبان تهران- قزوین می­پردازد که در حوضه خور و سفیدارک، در شمال شهرستان هشتگرد و در استان تهران قرار گرفته است. دو آبراهه اصلی با بستر گراولی- ماسه­ای به­عنوان زهکش­های اصلی این منطقه مورد مطالعه قرار گرفته­اند و هدف از انجام این مطالعه، بررسی تغییرات اندازه ذرات براساس پیوستگی رسوبی و ارتباط آن با عوامل بافتی نظیر جور­شدگی، کج­شدگی و کشیدگی و محاسبه تقریبی حجم رسوبات پشت سدها می­باشد. این عامل­ها در غالب 66 نمونه و از بالا­دست به طرف پایین­دست در سرشاخه­های خور و سفیدارک، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته­اند. تمام فاکتورهای طبیعی (رودهای فرعی و منابع رسوب جانبی) و نیز فاکتورهای غیر­طبیعی (مانند بندها) در تغییرات بافتی در این سیستم مؤثر می­باشند و نتایج حکایت از پیوستگی رسوبی در طول آبراهه­ها دارد، که به­علت آهنگ منظم شیب در طول بستر کانال می­باشد. ذرات رسوبی در طول این سرشاخه از جورشدگی متوسطی برخوردارند که به سمت پایین­دست به واسطه ورود آبراهه­های فرعی و افزایش تعداد سازند­های سهیم در تولید رسوبات و در کل افزایش تنوع رسوبی، جور­شدگی کاهش و به سمت ضعیف تمایل پیدا کرده است. بررسی حجم رسوبات کف نشان می­دهد که حجم بارکف در سرشاخه خور 6/271 متر مکعب در سال و در سرشاخه سفیدارک 3/246 متر مکعب در سال است

کلیدواژه‌ها

• رسوب
• واحدهای سنگ‌شناسی
• خور و سفیدارک
• الک
• حجم بارکف
• فرسایش

عنوان مقاله [English]

Investigation on volume and statistical parameters of sedimentology in upstream channels of Tehran - Qazvin Highway located in Khor-Sefidarak Basin.

نویسندگان [English]

• Sadat Feiznia ¹
• Hasan Ahmadi ¹
• Soheila Youneszadeh Jalili ²
• Mohammad Ali Fatahi ardakani ³
• Marzeiyeh Abbasi ²

چکیده [English]

Differences in particle size through downstream is a proper tool to understand evolution steps and river channel morphological changes, including sediment transport, channel migration context, the risk of floods and human activities. The present study investigated sediment deposits in upper rangelands of Tehran- Qazvin highway located in Khur-Sefidarak Basin, Tehran Province. Two main channels with Gravelly- sand bed as the main drainage channels were studied.  The aim of this study was to investigate changes in particle size based upon sedimentology and its correlation with textural parameters including sorting, skewness, and kurtosis and calculating the approximate volume of sediments behind dams. These parameters were analyzed by sampling 66 samples from upstream to the downstream side of the Khor-Sefidarak channels. All natural factors (secondary branches and sediment sources) and non-natural factors (such as small dams) were effective in tissue changes on this system and the results indicated the continuity of sediment along the channels due to regular gradient of channel bed. Sediment particles through these two channels had a medium sorting. Sorting decreased toward downstream, because of facing secondary branches and increment of shared formation number and totally increased diversity in sediments. Results of bed sediment volume showed that the amounts of bed load sediment through Khor and Sefidarak branches were 271.6 and 246.3 cubic meters per year, respectively.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Sediment
• lithological units
• Khor and Sefidarak
• sieve
• bed load volume
• erosion