نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مریم نیکان ¹
• حمید اجتهادی ²
• محمد جنگجو ³
• فرشید معماریانی ⁴
• هاجر حسن‌پور ¹
• فریبا نوعدوست ⁵

¹ کارشناسی ارشد، گروه زیست‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

² استاد، گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد

³ استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه فردوسی مشهد

⁴ مربی، گروه گیاه‌شناسی، پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد

⁵ مربی، گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم پایه، مجتمع آموزش عالی بهبهان

چکیده

چرای دام از عوامل مهم تأثیرگذار بر ساختار جامعه و ترکیب گونه­ای اکوسیستم­های مرتعی است که می­تواند باعث تغییراتی در تنوع پوشش گیاهی نیز شود. هدف اصلی این تحقیق مطالعه فلور و مقایسه تنوع زیستی گیاهی در سه رویشگاه مرتعی با شدت چرای متفاوت در منطقه بهارکیش قوچان بود. بدین منظور در امتداد یک گرادیان مکانی چرای دام، سه رویشگاه با شدت چرای کم، متوسط و شدید به­صورت سیستماتیک انتخاب و در هر سایت 20 واحد نمونه­برداری یک مترمربعی بصورت تصادفی در طول 3 ترانسکت مستقر شد. فهرست گونه­های گیاهی موجود در هر واحد نمونه­برداری همراه با مقادیر فراوانی و درصد پوشش آنها ثبت گردید. شاخصهای تنوع سیمپسون و شانون و شاخصهای یکنواختی کامارگو و اسمیت و ویلسون محاسبه شد. مطالعات فلوریستیکی منجر به شناسایی 156 گونه از 34 تیره شد. بیشترین درصد گیاهان متعلق به عناصر ایران- تورانی بود. مقدار عددی شاخص تنوع شانون و سیمپسون در سایت چرای متوسط بطور معنی­داری بیشتر بود و سایت چرای شدید نیز بطور معنی­داری کمترین میزان را به خود اختصاص داد. به­طوری­که شاخصهای یکنواختی در سایت شدت چرای کم و متوسط تفاوت معنی­داری نشان ندادند. درحالی­که مقدار آنها در سایت چرای شدید بطور معنی­داری کمتر بود. نتیجه­گیری، رعایت شدت چرای مناسب دام در مراتع نیمه­خشک برای حفظ تنوع گونه­ای ضروری است؛ سطوح چرای متوسط باعث حفظ تنوع گونه­ای می­شود، درحالی­که چرای سبک و بسیار شدید می­تواند منجر به کاهش و از بین رفتن برخی گونه­های گیاهی حساس گردد.
 

کلیدواژه‌ها

• ترکیب فلوریستیکی
• کورولوژی
• شدت چرا
• تنوع زیستی
• بهارکیش
• ایران

عنوان مقاله [English]

Floristic composition and plant diversity under different grazing intensities: case study semi steppe rangeland, Baharkish, Quchan

نویسندگان [English]

• Maryam Nikan ¹
• Hamid Ejtehadi ²
• Mohammad Jangju ³
• Farshid Memariani ⁴
• Hajar Hasanpour ¹
• Fariba Noadoost ⁵

چکیده [English]

Livestock grazing is one of the most influencing factors on the rangeland community structure and composition, which can also change the vegetation diversity. The main aim of this research was to survey the flora and plant biodiversity at three rangeland sites, being used under different grazing intensities, Baharkish, Quchan, Iran. Three sites were systematically selected along a spatial gradient of low, moderate and high grazing intensity, and 20 quadrates were randomly established within each site. Species composition, abundance and canopy cover were recorded within the quadrates. Simpson and Shannon diversity and Carmago and Smith & Wilson evenness indices were measured for each site. Floristic studies led to the identification of 156 plant species belonging to 34 families. The floristic composition of the area was strongly dominated by the Irano-Touranian elements. Shannon and Simpson diversity indices were significantly higher under the moderate than the low and heavy grazing intensity sites and the lowest diversity was significantly recorded for the heavy grazing site. Evenness indices did not significantly differ between the low and moderate grazing sites, but it was significantly lower under the high grazing site. In conclusion, proper livestock grazing is necessary for preservation of species diversity in the semiarid rangelands; Moderate grazing maintained the species diversity while light and sever grazing reduced or even eliminated some sensitive plant species.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• floristic composition
• chorology
• Grazing
• Biodiversity
• Quchan and Iran