نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سعید رشوند ¹
• هوشمند صفری ²
• پروانه عشوری سنجابی ³

¹ *- مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین

² مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه

³ کارشناس ارشد محیط‌زیست دانشگاه تهران

چکیده

در این پژوهش پایداری تولید علوفه تعدادی از گونه­های مراتع کوهستانی الموت قزوین ارزیابی شد. این مراتع کوهستانی جزو حوزه آبریز جنوبی رشته­کوههای البرز میانی است و در ارتفاعات شمال شرقی شهرستان قزوین قرار دارد. میزان تولید در هکتار 24 گونه طی چهار سال، با توجه به تراکم گونه در هکتار و میزان تولید هر پایه در 4 تکرار بصورت ماهیانه اندازه­گیری شد. تجزیه واریانس مرکب برای تولید کل علوفه خشک گونه­های مورد بررسی برحسب کیلوگرم در هکتار با 4 تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی برای داده­های حاصل از 4 سال انجام شد. نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی­داری را (01/0>P) در بین سالها و در بین گونه­ها نشان داد. براساس مقایسه میانگین به روش دانکن در سطح یک درصد و تجزیه خوشه­ای گونه­ها برای تولید علوفه به روش Ward، گونه­های Agropyron intermedium ، Verbascum speciosum،Artemisia aucheri ،Eryngium billardieri Cousinia esfandiari   و  Cirsium haussknechtiiتولید علوفه بیشتری نسبت به سایر گونه­ها داشتند، اثر متقابل گونه در سال در سطح یک درصد معنی­دار شد و براساس میانگین تولید علوفه بدست­آمده در چهار سال مطالعه برای گونه­های مورد بررسی عوامل پایداری محاسبه شد. عامل­های CV_i، S²d_i و R²_i روند یکسانی در معرفی گونه­های پایدار داشتند و بیشتر گونه­های پایدار براساس این عامل­ها تولید علوفه ضعیفی نشان دادند. عوامل b_i، W²_i و S²_i نیز روند مشابهی در بیان پایداری گونه­ها داشتند، و بیشتر گونه­های پایدار براساس این سه عامل تولید علوفه متوسطی نشان دادند. در مجموع با توجه به عوامل پایداری دو گونه Cousinia esfandiari و Artemisia aucheri پایداری تولید مطلوبی براساس بیشتر عوامل پایداری نشان دادند. گونه­های Agropyron intermedium و Cirsium haussknechtii حساس به شرایط نامناسب سالیانه نبودند، و از طرف دیگر گونه­های Verbascumspeciosum و Eryngium billardieri به شرایط نامطلوب حساسیت بالایی داشتند، بنابراین دو گونه­ Agropyron intermedium و Artemisia aucheri  قابل معرفی برای برنامه­های احیاء مرتع مورد نظر می­باشند.
 

کلیدواژه‌ها

• تولیدعلوفه
• پایداری تولید
• مرتع
• قزوین

عنوان مقاله [English]

Sustainability of forage production of some rangeland species using univariate method in mountainous rangelands of Middle Alborz, Qazvin province

نویسندگان [English]

• Saeid Rashvand ¹
• Hoshmand Safari ²
• Parvaneh Ashouri sanjabi ³

چکیده [English]

In this study, sustainability of forage production in some rangeland species of mountainous rangelands of Alamut Qazvin was investigated. These mountainous rangelands are located in the highlands of North-Eastern city of Qazvin as a part of south basin of central Alborz Mountains. The rainfall of these natural environments is 400 mm per year. Long dry season is considered as the main characteristics of the natural environments of these ecosystems. Production per hectare of 24 species was studied during four years. Combined analysis of variance for dry forage production (kg/ha) showed significant differences (p>0.01) among species and the years. According to the results of mean comparisons (Duncan’s multiple test) and cluster analysis (Ward method), Eryngium billardieri, Cousinia esfandiari, Artemisia aucheri, Verbascum speciosum, Agropyron intermedium, and Cirsium haussknechtii had higher forage production. Interaction effect of species * year was significant at 1% probability level and sustainability parameters were calculated based upon average forage production. Parameters of CVi, S2di and R2 had similar trends in introduction of sustainable species and most of them showed low forage production based upon these parameters. Parameters of Bi, W2i and S2i  also showed the same trend in expression of sustainability and on the basis of these three parameters,  an average forage production was recorded for most of sustainable species. In general, Cousinia esfandiari and Artemisia aucheri showed appropriate production sustainability based upon most sustainability parameters. Agropyron intermedium and Cirsium haussknechtii were not sensitive to adverse conditions while Verbascum speciosum and Eryngium billardieri were sensitive to adverse conditions. Therefore, Agropyron intermedium and Artemisia aucheri could be introduced for range improvement programs.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• forage production
• Sustainability of production
• rangeland
• Qazvin