خدیجه بهلکه؛ مهدی عابدی؛ Sara Palacio؛ Arantzazu Luzuriaga؛ Adrian Escudero
دوره 31، شماره 3 ، مهر 1403، ، صفحه 248-265
چکیده
چکیدهسابقه و هدفرویشگاه‌های گچی محیطی پرتنش را برای گیاهان ایجاد میکنند و به علت وجود سمیت یونی استقرار گیاهان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. گیاهان بوتهای به عنوان گیاه پرستار میتوانند از گونههای زیراشکوب خود در برابر شرایط سخت این رویشگاه محافظت کنند. این گیاهان در شرایط محیطی سخت اهمیت بیشتری دارند زیرا آنها از فرایندهای ...
بیشتر
چکیدهسابقه و هدفرویشگاه‌های گچی محیطی پرتنش را برای گیاهان ایجاد میکنند و به علت وجود سمیت یونی استقرار گیاهان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. گیاهان بوتهای به عنوان گیاه پرستار میتوانند از گونههای زیراشکوب خود در برابر شرایط سخت این رویشگاه محافظت کنند. این گیاهان در شرایط محیطی سخت اهمیت بیشتری دارند زیرا آنها از فرایندهای خاصی استفاده میکنند تا شرایط خردزیستگاهی را تغییر داده و به توسعه گیاهان زیراشکوب کمک کنند. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر زیستی Artemisia diffusa و گونههای زیراشکوب آن در یک شیب ارتفاعی در رویشگاه گچی استان سمنان انجام شد.مواد و روش‌هابرای این منظور 4 رویشگاه با میزان گچ بالای 40 درصد و بر اساس شیب ارتفاعی انتخاب شد. این رویشگاهها شامل تلخه، سرخه پایین، رامه و سرخه بالا با ارتفاع به ترتیب 1302، 1358، 1431 و 1544 متر از سطح دریا بودند. در هر رویشگاه 20 پلات زوجی در زیراشکوب گونه پرستار A.diffusa و فضای باز مجاور آنها مستقر و سپس درصد پوشش آنها برآورد شد. در مجموع 80 پلات در این مطالعه بررسی شده است. واحد نمونهبرداری بوته است که به عنوان یک لکه در نظرگرفته می‌شود. برای بررسی پاسخ گیاهان، آنها در چهار گروه عملکردی شامل گندمیان یکساله، پهن‌برگان یکساله، پهن‌برگان چند ساله و بوته‌ای‌ها قرار گرفتند. برای تحلیل پارامترهای خاک در هر رویشگاه 10 نمونه خاک به‌صورت زوجی در زیراشکوب A.diffusa و فضای باز مجاور آن برداشت شد و خصوصیات فیزیکو شیمیایی شامل اسیدیته، شوری، گچ، کربنات کلسیم، شن، سیلت، رس، فسفر، کربن، نیتروژن و سولفور بررسی گردید.تفاوت بین تیمارها ازمدل خطی ترکیبی تعمیم یافته و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون توکی HSD انجام شد. پارامترهای خاک با استفاده از آنالیز مؤلفه اصلی PCA تحلیل و تمام محاسبات در نرم افزار R انجام شد. برای اندازه‌گیری روابط زیستی بین گیاهان از شاخص نسبی روابط زیستی استفاده شد.نتایجبر اساس نتایج به دست آمده در مجموع 22 گونه گیاهی متعلق به 16 خانواده شناسایی شدند. نتایج نشان داد که ارتفاع و موقعیت قرار گرفتن گونه‌ها در زیراشکوب و فضای باز مجاور اثر معناداری در رویشگاه‌های مختلف دارد. درصد پوشش گیاهی کل گونه‌ها در تلخه (9/1±7/7)، سرخه پایین (36/2±2/13) و سرخه بالا (3/5±75/12)، در زیر اشکوب بیشتر از فضای باز بود و در سایت رامه تفاوت معناداری نداشت. به علاوه، در تلخه درصد پوشش پهن‌برگان یکساله (2/1±3/5)، در سرخه پایین گندمیان یکساله (3/2±3/8) و پهن‌برگان یکساله (06/1±5) در سرخه بالا بوته‌ای‌ها (5/3±5/7) و گندمیان یکساله (84/0±15/3) در زیراشکوب بیشتر از فضای باز مجاور پایه گیاهی بودند. همچنین نتایج نشان داد که در تمام رویشگاهها رابطه زیستی درمنه برای کل گونههای زیراشکوب دارای اثر تسهیلی است و موجب بهبود شرایط برای استقرار گونه‌ها در زیر تاج پوشش خود می‌شود، که میزان شدت تسهیل آن با افزایش ارتفاع کاهش معناداری داشت (05/0; P <95/2(F=. این مطالعه نشان داد که تسهیل پهن‌برگان یکساله با افزایش ارتفاع (1544 متر از سطح دریا) کاهش می‌یابد (001/0; P <01/10F=) در حالی‌که تسهیل برای گونههای بوتهای صرفا در ارتفاع بالا ایجاد می‌شود (006/0; P <5(F=. نتایج حاصل از مدل نشان داد ارتفاع، موقعیت و اثر متقابل ارتفاع و موقعیت اثر معناداری را بر پارامترهای شیمیایی خاک داشتند. در رویشگاه تلخه به طور معناداری میزان سولفور (21/1±57/4)، فسفر (3/0±1/2)، رس (24/2±12/17)، سیلت (61/1±78/31)، کربن (78/0±17/4) و آهک (76/5±65/24) در زیراشکوب بیشتر از فضای باز و میزان شن (22/3±8/71) و گچ (47/3±93/56) کمتر از فضای باز مجاور پایه گیاهی بود. به طور کلی میزان گچ در ارتفاعات پایین کمتر و میزان اسیدیته بیشتر بود و در رویشگاه بالا عکس این نتیجه مشاهده شد.نتیجه‌گیریبه طور کلی گیاه Artemisia diffusa در رویشگاه گچی استان سمنان دارای اثرات تسهیلی است که با افزایش ارتفاع از اثرات تسهیلی آن کاسته می‌شود. زیرا با افزایش ارتفاع و مقدار گچ شرایط محیطی سخت‌تر می‌شود در نتیجه رقابت بین گیاهان برای کسب منابع محدود افزایش پیدا می‌کند. با توجه به اینکه رویشگاه‌های گچی دارای گونههای خاص و بومی هستند دانستن نوع روابط در این گونه رویشگاهها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا در صورت لازم برای احیای این مناطق از گونههای پرستار سازگار با شرایط استفاده شود.
خدیجه بهلکه؛ مهدی عابدی؛ قاسمعلی دیانتی تیلکی
دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 140-151
چکیده
حضور گونههای گیاهی در کنار یکدیگر موجب ایجاد روابط زیستی در بین آنها می‌شود. این روابط بسیار پیچیده و متغیر هستند که در بین آنها تسهیل و رقابت بیش‌ترین تأثیر را بر کارکرد زیست‌بوم دارند. از جمله عوامل محیطی که بر روابط زیستی تأثیر دارد آشفتگی‌های محیطی از جمله آتش می‌باشد. این مطالعه به دنبال بررسی اثر آتش‌سوزی بر روابط زیستی ...
بیشتر
حضور گونههای گیاهی در کنار یکدیگر موجب ایجاد روابط زیستی در بین آنها می‌شود. این روابط بسیار پیچیده و متغیر هستند که در بین آنها تسهیل و رقابت بیش‌ترین تأثیر را بر کارکرد زیست‌بوم دارند. از جمله عوامل محیطی که بر روابط زیستی تأثیر دارد آشفتگی‌های محیطی از جمله آتش می‌باشد. این مطالعه به دنبال بررسی اثر آتش‌سوزی بر روابط زیستی تسهیلی و رقابتی در بین گیاهان بالشتکی و زیرآشکوب آنها می‌باشد. بنابراین، برای بررسی اثر آتش‌سوزی بر روی روابط زیستی تعداد 25 پایه اسپرس زنده و 25 لکه سوخته اسپرس و نیز به‌صورت جفتی برای هر کدام از پایه‌ها پلاتی در فضای بیرون به‌صورت تصادفی انتخاب گردید و گونههای آن ثبت و سپس روابط زیستی محاسبه شد. طبق نتایج بدست آمده اثر آتش‌سوزی بر درصد پوشش کل گونه‌ها معنی‌دار نبود ولی موجب افزایش پهن‌برگان چندساله (از 7/4 به 3/11درصد)، ژئوفیت‌ها (از 1/0 به 5/0درصد)، پهن‌برگان یکساله (از 1/0 به 3/2درصد)، گندمیان یکساله (از 0 به 1/0درصد) و موجب کاهش گندمیان چندساله (از 2/7 به 9/4 درصد)، بوته‌ای‌ها (از 8/3 به 8/0درصد) و گیاهان بالشتکی (از 7/1 به 4/0درصد) شد. و بر لگوم‌ها تأثیر معنی‌داری نداشت. با توجه به آزمون تی غیرجفتی، اثر آتش‌سوزی بر روابط زیستی در کل موجب افزایش تسهیل گونه‌ها نسبت به منطقه شاهد شده است، و همچنین آتش سوزی تأثیر معنی‌داری بر گروه‌های کارکردی نداشت.
