جمال ایمانی؛ عطاءالله ابراهیمی؛ بهرام قلی نژاد؛ پژمان طهماسبی
دوره 28، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 450-471
چکیده
این تحقیق بهمنظور بررسی تفاوت چند شاخص سنجش از دوری، چهار اندازه مختلف پلات و دو روش نمونهبرداری متفاوت برای برآورد درصد پوشش و تولید گیاهان در سه جامعه گیاهی در سال 1392 انجام شد. نمونهبرداری زمینی در سه جامعه با پوشش گیاهی غالب متفاوت به دو شکل شش و سه پلاتی انجام شد. چهار ابعاد مختلف پلات به صورت تودرتو برای برآورد تولید و درصد ...
بیشتر
این تحقیق بهمنظور بررسی تفاوت چند شاخص سنجش از دوری، چهار اندازه مختلف پلات و دو روش نمونهبرداری متفاوت برای برآورد درصد پوشش و تولید گیاهان در سه جامعه گیاهی در سال 1392 انجام شد. نمونهبرداری زمینی در سه جامعه با پوشش گیاهی غالب متفاوت به دو شکل شش و سه پلاتی انجام شد. چهار ابعاد مختلف پلات به صورت تودرتو برای برآورد تولید و درصد پوشش استفاده شد. نمونهبرداریها در هر جامعه در داخل 30 پیکسل در امتداد سه ترانسکت با ارتفاع متفاوت انجام گردید (روش نمونهبرداری و آزمایش آنها براساس نظر محقق انجام شد). تراکم گیاهان غالب با شمارش پایهها در هر پلات، درصد پوشش گیاهان بهصورت تخمین و تولید نیز در قالب نمونهگیری مضاعف در رابطه با درصد پوشش اندازهگیری شد. نتایج نشان داد با افزایش سطح پلات، میزان همبستگی شاخصهای گیاهی تصویر لندست و معنیداری آنها در رابطه با تولید و درصد پوشش گیاهان افزایش خواهد یافت. اما این افزایش در جامعه 2 در بیشتر شاخصها با گیاهان غالب بوتهای چشمگیرتر است. بهطوریکه در این جامعه بیشتر شاخصهای مورد بررسی در پلات 3*3 دارای همبستگی و مدل قابل اعتباری هستند و در سه اندازه پلات 1*1، 2*1 و 2*2، مدلهای حاصل دارای اعتبار کافی نبوده و دارای RMSE بالایی میباشند. در جامعه یک با گیاهان غالب پهنبرگ، تنها مدل حاصل در پلات 1*1 و در جامعه دو با گیاهان غالب بوتهای مدل حاصل در پلاتهای 1*1 و 2*1 از نظر آماری قابل اعتبار نیستند، هرچند گاهی دارای همبستگی معنیداری میباشند. نتایج حاصل از دو الگوی مختلف در دو جامعه 1 و 3 از نظر آماری متفاوت بود و در جامعه 2 اختلاف معنیداری بین آنها وجود نداشت. با توجه به نتایج بررسی شاخصها از نظر همبستگی و اعتبار مدل حاصل از آنها میتوان دو شاخص NDVI و CTVI را در جامعه 1، شاخصهای NDVI و TSAVI1 را در جامعه 2 و NDVI، NRVI و TSAVI1 را در جامعه 3 برای برآورد تولید و درصد پوشش گیاهان با استفاده از تصاویر ماهوارهای توصیه کرد.
علی محمدیان؛ اسماعیل اسدیبروجنی؛ عطاالله ابراهیمی؛ پژمان طهماسبی؛ علیاصغر نقیپور
دوره 27، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 84-97
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر تلفیقی آتشسوزی و چرا بر شاخصهای تنوع گیاهی در مراتع نیمه استپی استان چهارمحال بختیاری انجام گرفت. بنابراین 16 سایت با دورههای مختلف، آتشسوزی و شدت چرایی انتخاب و در هر سایت 18 پلات در امتداد ترانسکتها تعیین و نمونهبرداری به روش سیستماتیک- تصادفی انجام گرفت. سپس شاخصهای تنوع گونهای و بتا محاسبه ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر تلفیقی آتشسوزی و چرا بر شاخصهای تنوع گیاهی در مراتع نیمه استپی استان چهارمحال بختیاری انجام گرفت. بنابراین 16 سایت با دورههای مختلف، آتشسوزی و شدت چرایی انتخاب و در هر سایت 18 پلات در امتداد ترانسکتها تعیین و نمونهبرداری به روش سیستماتیک- تصادفی انجام گرفت. سپس شاخصهای تنوع گونهای و بتا محاسبه گردید. به منظور تعیین اثرات آتش، چرا و سال و اثرات تلفیقی آنها بر شاخصهای تنوع از آزمون مدل عمومی خطی و برای نشان دادن اثر معنیداری بین مناطق آتش و شاهد از آزمون t – استیودنت استفاده شد. نتایج نشان داد که در مناطق با شدت چرایی متوسط با دورههای مختلف آتش شاخصهای تنوع سیمپسون، شانون و غنا در مقایسه با شاهد افزایش اما تنوع بتا کاهش داشته است. درمناطق با شدت چرایی زیاد با دورههای مختلف آتش شاخص تنوع سیمپسون و شانون نسبت به منطقه شاهد افزایش و غنای گونهای در مناطق با دوره آتشسوزی 3-1 و 5-3 سال بترتیب افزایش و کاهش معنیداری یافت. همچنین تنوع بتا در دورههای مختلف آتش در مقایسه با شاهد کاهش معنیدار داشت. علیرغم احیاء برخی از گونههای بوتهای در مناطق آتشسوزی شده با گذشت زمان، درصد آنها در مقایسه با شاهد کاهش معنیداری در شدتهای چرایی داشت و بیشترین درصد پوشش گراسهای چندساله در دورههای مختلف آتش نیز در مناطق با شدت چرایی متوسط مشاهده گردید. پس از وقوع آتشسوزی در مراتع نیمهاستپی اعمال مدیریت صحیح مراتع میتواند موجبات افزایش کیفیت علوفه قابل استفاده و غنای گونهای را فراهم نماید.
الهام بنی هاشمی؛ پژمان طهماسبی؛ اسماعیل اسدی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 547-561
چکیده
چرای دام یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر ساختار و پویایی پوشش گیاهی مراتع محسوب میشود. این تحقیق با هدف شناسایی صفات عملکردی گیاهان که میتوانند به عنوان شاخصی برای بررسی اثرات مدیریت چرای دام در مرتع استفاده شوند. در منطقه نیمهاستپی کرسنک استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است.برای نمونهبرداری 7 سایت قرق و چرا شده در طول گرادیان ...
بیشتر
چرای دام یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر ساختار و پویایی پوشش گیاهی مراتع محسوب میشود. این تحقیق با هدف شناسایی صفات عملکردی گیاهان که میتوانند به عنوان شاخصی برای بررسی اثرات مدیریت چرای دام در مرتع استفاده شوند. در منطقه نیمهاستپی کرسنک استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است.برای نمونهبرداری 7 سایت قرق و چرا شده در طول گرادیان انتخاب و ضمن استقرار یک ترانسکت 100 متری بهطور تصادفی و 5 پلات چهار مترمربعی به شکل سیستماتیک به فواصل 20 متر در طول این ترانسکت، در هر پلات پس از شناسایی گونههای موجود درصد پوشش هریک از گونهها تخمین زده شد و صفات گیاهی اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد که صفات گیاهی همچون ارتفاع گیاه، طول برگ، وزن کلی گیاه، خوشخوراکی کلاس I و خوشخوراکی کلاس II، فرم رویشی فورب، عمر زیستی یکساله و چندساله و شکل زیستی تروفیت و ژئوفیت اختلاف معنیداری در دو منطقه مدیریتی قرق و غیرقرق دارند (05/0Sig ≤). همچنین مقادیر میانگین ارزش صفات طول برگ، خوشخوراکی II، فرم رویشی فورب و شکل زیستی تروفیت در منطقه قرق بیشتر از منطقه غیرقرق میباشند. طبق نتایج تحلیل مولفههای اصلی، تأثیرپذیرترین صفات به ترتیب عبارتند از وزن کلی گیاه، یکساله و چندساله بودن، فرم رویشی بوتهای، فرم زیستی کامفیت، فانروفیت و تروفیت، ابعادبرگ و خوشخوراکی کلاس II و III است. این صفات حدود 60 درصد تغییرات را توجیه میکنند. در نهایت با تلفیق نتایج آزمون T و PCA صفات کلاس خوشخوراکی، وزن کلی گیاه، ابعاد برگ، کلاس خوشخوراکی و فرم رویشی و فرم زیستی گیاهان به عنوان مهمترین صفات در ارزیابی مدیریت چرای دام در منطقه معرفی میشوند.
جمال ایمانی؛ عطاءالله ابراهیمی؛ بهرام قلی نژاد؛ پژمان طهماسبی
دوره 25، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 152-169
چکیده
شناخت و ارزیابی اکوسیستم مرتعی اولین گام در مدیریت این منابع به شمار میآید. بدون آگاهی از وضعیت و شرایط مرتع نمیتوان هیچگونه برنامه مدیریتی برای آن تدوین کرد. بدین منظور سه سایت با گیاهان غالب متفاوت جهت نمونهگیری از پوشش و تولید انتخاب گردید. در داخل هر سایت، 30 واحد نمونهبرداری 900 مترمربعی در امتداد 3 ترانسکت تعیین شده و قطعات ...
بیشتر
شناخت و ارزیابی اکوسیستم مرتعی اولین گام در مدیریت این منابع به شمار میآید. بدون آگاهی از وضعیت و شرایط مرتع نمیتوان هیچگونه برنامه مدیریتی برای آن تدوین کرد. بدین منظور سه سایت با گیاهان غالب متفاوت جهت نمونهگیری از پوشش و تولید انتخاب گردید. در داخل هر سایت، 30 واحد نمونهبرداری 900 مترمربعی در امتداد 3 ترانسکت تعیین شده و قطعات نمونه در این واحدها مستقر گردید. شاخصهای NDVI و SAVI پس از اصلاحات و پردازش از تصاویر لندست 8 استخراج گردید و میزان همبستگی آنها با درصد پوشش و تولید هر سایت بدست آمد. نتایج مبنی بر معنیدار بودن همبستگی شاخصها با درصد پوشش و تولید با کاربرد تعداد و ابعاد مناسب قطعه نمونه در هر سه سایت بود. در هر سایت، شاخص NDVI با فرم رویشی که غالب است بیشترین همبستگی را دارد در حالیکه شاخص SAVI اثر خاک زمینه را کاهش داده و بازتاب گیاهان با درصد پوشش کمتر را بیشتر نشان میدهد. دلیل چنین حالتی به فرمول SAVI مربوط است و طبق فرمول این شاخص، پوشش کمتر ضریب بالاتری نسبت به پوشش زیاد میگیرد و مشاهده میگردد که این شاخص توانسته اثر خاک زمینه را کاهش دهد. پهنبرگان علفی به دلیل ساختار گیاه و پربرگ بودن و به طبع آن بازتاب بیشتر، دارای بیشترین همبستگی با شاخص NDVI بودند.
جمال ایمانی؛ عطاالله ابراهیمی؛ پژمان طهماسبی؛ بهرام قلی نژاد
دوره 24، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 429-440
چکیده
استفاده از دادههای هوایی و ماهوارهای یکی از روشهای مناسبی است که مطالعه اکوسیستمها را با هزینهای کمتر ممکن میسازد. این تحقیق جهت آگاهی از همبستگی درصد پوشش گیاهان غالب سه سایت با شاخص NDVI انجام شد. بدین منظور مطالعهای در سه تیپ گیاهی متفاوت انجام شد. در هر منطقه محدودهای برای نمونهبرداری مشخص شد. سپس داخل این ...
بیشتر
استفاده از دادههای هوایی و ماهوارهای یکی از روشهای مناسبی است که مطالعه اکوسیستمها را با هزینهای کمتر ممکن میسازد. این تحقیق جهت آگاهی از همبستگی درصد پوشش گیاهان غالب سه سایت با شاخص NDVI انجام شد. بدین منظور مطالعهای در سه تیپ گیاهی متفاوت انجام شد. در هر منطقه محدودهای برای نمونهبرداری مشخص شد. سپس داخل این محدوده و در جهت افقی، 30 واحد نمونهبرداری 30×30 متر در امتداد سه ترانسکت 900 متری به صورت تصادفی-سیستماتیک انتخاب گردید. در هر واحد نمونهبرداری، کوادرات با ابعاد 1×1، 2×2 متر به صورت تودرتو به تعداد 1، 2، 3، 4 و 5 مستقر شد. به منظور جلوگیری از ایجاد خطای هندسی، محدودههای 900 مترمربعی دارای فاصله 60 متر از همدیگر بودند. در داخل هر کدام از واحدهای نمونهبرداری، مختصات جغرافیایی با GPS ثبت گردید. تعداد پایه و درصد پوشش گونههای غالب گیاهی به طور جداگانه در داخل پلاتها ثبت شد. سپس همبستگی درصد پوشش با شاخص NDVI حاصل از پردازش تصاویر لندست 8 بدست آمد. همچنین با استفاده از دادههای تراکم گونهها الگوی پراکنش آنها تعیین شد. نتایج نشان دادکهدر تمام گونهها، ضریب همبستگی شاخص NDVI در کوادرات با سطح بالاتر بیشتر از کوادرات با سطح پایینتر است. همچنین ضریب همبستگی با تعداد یک کوادرات به سمت تعداد پنج کوادرات، بیشتر میشود. به دلیل نداشتن همبستگی بالا بین درصد پوشش کل گونه های گیاهی یک کودارات و شاخص NDVI ، استفاده از یک کوادرات در داخل پیکسل به عنوان برآیندی از کل پیکسل، به هیچ عنوان توصیه نمیشود. انتخاب نوع نمونهبرداری، به نحوه الگوی پراکنش و اندازه گونه گیاهی از یک طرف و دسترسی به امکانات و حد قابل قبول بودن ضریب همبستگی از طرف دیگر بستگی دارد. در گونههای با الگوی کپهای شدید، تعداد بیشتری کوادرات و با پراکنش مناسب داخل پیکسل روی زمین لازم است تا نمونهگیری بتواند نماینده خوبی از کل پیکسل باشد. در الگوی یکنواخت به دلیل یکسان بودن کل پیکسل از نظر رویش گیاهان، طبیعتا تعداد نمونه کمتری لازم است و الگوی تصادفی از این نظر در حد متوسط قرار دارد.
علی گهرنژاد؛ پژمان طهماسبی؛ اسماعیل اسدی؛ جواد معتمدی
دوره 24، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 1-15
چکیده
در تنوع عملکرد برخلاف تنوع گونهای که تنها در ارتباط با فراوانی گونهای میباشد، به جنبههای مختلف تنوع عملکرد در ترکیبات زیستی و نقش جمعیتها در جامعه توجه میگردد. تنوع عملکرد بهطور مستقیمی در ارتباط با خدمات اکوسیستم میباشد که بایومسگیاهی بسیاری از خدمات اکوسیستمی از قبیل تامین غذا، حفاظت، و گرده افشانی را شامل میگردد. ...
بیشتر
در تنوع عملکرد برخلاف تنوع گونهای که تنها در ارتباط با فراوانی گونهای میباشد، به جنبههای مختلف تنوع عملکرد در ترکیبات زیستی و نقش جمعیتها در جامعه توجه میگردد. تنوع عملکرد بهطور مستقیمی در ارتباط با خدمات اکوسیستم میباشد که بایومسگیاهی بسیاری از خدمات اکوسیستمی از قبیل تامین غذا، حفاظت، و گرده افشانی را شامل میگردد. در این مطالعه اقدام به آزمون چندین فرض میگردد(الف) آزمون وجود رابطه نزدیک بین غنای گونه ای با بایومس گیاهی (ب) آزمون وجود رابطه نزدیک بین تنوع عملکرد FAD2 با بایومس گیاهی (ج) توجیه درصد قایل توجهی از تغییرات بایومس گیاهی بوسیله پارامترهای محیطی و ویژگیهای گیاهی. نتایج مطالعه نشان داد که غنای گونه ای جهت پیش بینی بایومس گیاهی با مقدار ضریب همبستگی برابر03/0 بهعنوان شاخصی مناسب بهحساب نمیآید. مقادیرضریب همبستگی شاخص تنوع عملکرد FAD2 با بایومس گیاهی واحدهای نمونه برداری در حدود 4/0 گردید که بهسبب توجیه درصد قابل توجهی از تغییرات بایومس گیاهی میتواند شاخصی نسبتا مناسب در برآورد بایومس گیاهی بهحساب آید. در نهایت، بهمنظور آزمون فرضیه سوم اقدام به ایجاد مدلهای فرضی بر مبنای پارامترهای محیطی و ویژگیهای گیاهی و شاخص تنوع عملکرد FAD2 گردید و مشاهده شد که تلفیق فاکتورهای غیرزنده، ویژگیهای گیاهی و تنوع عملکردی (FAD2) که شامل پارامترهای بارش، طول برگ، ارتفاع گیاه و شاخص FAD2 میگردد، حدود 75 درصد تغییرات تنوع عملکرد بایومس گیاهی را توجیه میکند و بهعنوان مناسبترین مدل پیشبینی بایومس گیاهی بهشمار میآید.
علی اصغر نقی پور برج؛ سید جمال الدین خواجه الدین؛ حسین بشری؛ مجید ایروانی؛ پژمان طهماسبی
دوره 23، شماره 3 ، مهر 1395، ، صفحه 442-453
چکیده
آتشسوزی بههمراه چرای دام، دو عامل مهم در تعیین ساختار و ترکیب گونهای جوامع گیاهی به ویژه در مراتع خشک و نیمه خشک میباشند. این مطالعه با هدف بررسی اثر آتشسوزی و چرای دام بر خصوصیات بانک بذر خاک شامل تراکم، تنوع و غنای گونهای در مراتع نیمهاستپی زاگرس مرکزی انجام شد. نمونهبرداری به روش تصادفی طبقهبندی شده و در 12 سایت با سابقه ...
بیشتر
آتشسوزی بههمراه چرای دام، دو عامل مهم در تعیین ساختار و ترکیب گونهای جوامع گیاهی به ویژه در مراتع خشک و نیمه خشک میباشند. این مطالعه با هدف بررسی اثر آتشسوزی و چرای دام بر خصوصیات بانک بذر خاک شامل تراکم، تنوع و غنای گونهای در مراتع نیمهاستپی زاگرس مرکزی انجام شد. نمونهبرداری به روش تصادفی طبقهبندی شده و در 12 سایت با سابقه آتشسوزی یک و پنج ساله انجام گرفت که تحت چرای سبک و سنگین قرار داشتند. نمونه های خاک در فصل پاییز و از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتیمتری به وسیله آگر برداشت شد و به گلخانه منتقل گردید و در بستر مناسب کشت داده شد. به مدت 6 ماه تمامی بذور جوانه زده در گلخانه شناسایی و شمارش شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که در آتشسوزی یکساله و تحت شرایط چرای سبک و سنگین، آتشسوزی باعث کاهش معنیدار تراکم، غنا و تنوع گونهای بانک بذر خاک میشود. در آتشسوزی 5 ساله و تحت شرایط چرای سبک، غنای گونهای و تنوع نسبت به منطقه شاهد افزایش معنیداری پیدا میکند. همچنین نتایج نشان داد که آتشسوزی و چرا هیچگونه اثر معنیداری بر بانک بذر لایه زیرین خاک ندارند و این موضوع بیانگر نقش عمق خاک در کاهش تأثیر آتش و چرا میباشد. به طور کلی نتیجهگیری میشود که مدیریت چرا پس از وقوع آتشسوزی در این مناطق، نقش مهمی در احیا پوششگیاهی از طریق بانک بذر خاک دارد.
