محمد دانشی؛ مژگان سادات عظیمی؛ حمید نیک نهاد قره ماخر؛ الهام فغانی
دوره 30، شماره 4 ، بهمن 1402، ، صفحه 542-556
چکیده
مقدمهبا توجه به افزایش استفاده از سوخت‌های فسیلی و کودهای شیمیایی، مقدار ورود ترکیبات نیتروژن‌دار به جو به‌ویژه در مناطق صنعتی افزایش یافته است. رسوب نیتروژن، پیامد افزایش میزان ورودی نیتروژن به اتمسفر است که می‌تواند تهدیدکننده اکوسیستم‌ها باشد و بر خصوصیات شیمیایی خاک، میکروارگانیسم‌ها و فعالیت آنها مؤثر واقع شود. هدف از ...
بیشتر
مقدمهبا توجه به افزایش استفاده از سوخت‌های فسیلی و کودهای شیمیایی، مقدار ورود ترکیبات نیتروژن‌دار به جو به‌ویژه در مناطق صنعتی افزایش یافته است. رسوب نیتروژن، پیامد افزایش میزان ورودی نیتروژن به اتمسفر است که می‌تواند تهدیدکننده اکوسیستم‌ها باشد و بر خصوصیات شیمیایی خاک، میکروارگانیسم‌ها و فعالیت آنها مؤثر واقع شود. هدف از این پژوهش، مطالعه تغییرات خصوصیات بیوشیمیایی خاک با توجه به مقادیر احتمالی افزایش ته‌نشست نیتروژن در اثر فعالیت‌های مخرب انسانی است. روش تحقیقبدین منظور بذر گونه یونجه همدانی (Medicago Sativa L.) به عنوان یک گیاه معرف تثبیت‌کننده نیتروژن انتخاب و به‌صورت طرح بلوک کاملاً تصادفی در 36 گلدان حاوی خاک مرتع مورد نظر کشت گردید. 2 ماه پس از جوانه‌زنی بذرها در گلدان‌ها، شش تیمار (شاهد، 150،120،90،60،30 کیلوگرم در هکتار) نیترات آمونیوم محلول در آب، طی دوره‌ای 75 روزه، در 6 تکرار بر روی خاک اسپری شد. سپس در محیط آزمایشگاه، برخی خصوصیات بیوشیمیایی خاک (شامل اسیدیته، هدایت الکتریکی، فسفر قابل جذب، نیتروژن کل، کربن آلی و پتاسیم تبادلی به همراه بیوماس و تنفس میکربی) و شاخص‌های وزن و عمق ریشه اندازه‌گیری گردید. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از روش تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون دانکن انجام شد. نتایج و بحث نتایج نشان داد که با افزایش نیتروژن حاصل از ته‌نشست تغییرات معنی‌داری در فاکتورهای مورد بررسی بوجود آمد. با افزایش سطح رسوبات نیترات آمونیوم به 60 و 90 کیلوگرم در هکتار در سال، با وجود افزایش معنی‌دار (05/0 p ˂) مقادیر کربن آلی و نیتروژن کل خاک، سبب کاهش معنی‌دار سایر خصوصیات بیوشیمیایی اندازه‌گیری شده خاک می‌گردد (05/0p ˂). با افزایش بیش از حد ته‌نشست نیتروژن و برهم خوردن تعادل عناصر، توقف رشد و از بین رفتن اندام زیرزمینی مشاهده شد. با افزایش ته‌نشست شبیه‌سازی شده در خاک تا سطح ۶۰ کیلوگرم، میانگین تنفس و بیوماس میکروبی افزایش یافت. اما در سطوح بالاتر ته‌نشست نیتروژن، تنفس و بیوماس میکروبی کاهش یافت و به کمتر از میانگین تنفس و بیوماس گلدان‌های شاهد رسید. نتیجه‌گیریبر این اساس، استفاده از گیاه یونجه در پروژه‌های اصلاح مراتع ییلاقی و احیا پوشش گیاهی به منظور جذب نیتروژن معدنی ته‌نشست شده مازاد بر ظرفیت نگهداشت خاک و پیامدهای منفی آن و ایجاد ناحیه ریشه‌ای مناسب برای فعالیت جامعه میکروبی خاک، توصیه می‌گردد.
