حامد جنیدی؛ ندا رگیده؛ پرویز کرمی
دوره 31، شماره 4 ، بهمن 1403، ، صفحه 346-356
چکیده
سابقه و هدف
دگر آسیبی یا آللوپاتی به اثرهای مضر مستقیم و غیرمستقیم یک گیاه بر گیاه دیگر گفته میشود. این اثرها از طریق تولید ترکیبهای آللوشیمیایی و آزاد شدن آنها به درون محیط انجام و سبب تحریک یا بازدارندگی میشود. با توجه به اهمیت روابط اکولوژیک دو گونه Daphne mucronata و Amygdalus lycioides بهعنوان یکی از اصلیترین و مناسبترین گیاهان برای ...
بیشتر
سابقه و هدف
دگر آسیبی یا آللوپاتی به اثرهای مضر مستقیم و غیرمستقیم یک گیاه بر گیاه دیگر گفته میشود. این اثرها از طریق تولید ترکیبهای آللوشیمیایی و آزاد شدن آنها به درون محیط انجام و سبب تحریک یا بازدارندگی میشود. با توجه به اهمیت روابط اکولوژیک دو گونه Daphne mucronata و Amygdalus lycioides بهعنوان یکی از اصلیترین و مناسبترین گیاهان برای اجرای برنامههای اصلاحی منطقه، ضروری است که روابط آللوپاتیک آنها در جهت به ثمر رسیدن برنامههای اصلاحی بررسی شود.
مواد و روشها
به منظور بررسی اثر آللوپاتی Daphne mucronata بر خصوصیات جوانهزنی (درصد و سرعت)، رشد ریشهچه و شاخصهای اولیه رشد (بنیه بذر، درصد بازدارندگی، متوسط زمان جوانهزنی و میانگین زمان جوانهزنی) Amygdalus lycioides، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 20 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش با نسبتهای 0 (شاهد)، 20، 40، 60 و 80 درصد هم برای عصاره برگ و هم برای عصاره ریشه در آزمایشگاه، داخل پتریدیش و درون ژرمیناتور اجرا شد. تحلیل دادهها با تجزیه واریانس یکطرفه انجام شد و برای گروهبندی تیمارها از آزمون دانکن استفاده گردید. کلیه بررسیهای آماری در نرمافزار SPSS انجام شد.
نتایج
طبق نتایج این تحقیق عصاره برگ دافنه در غلظتهای 60 و 80 درصد و عصاره ریشه دافنه در تمامی غلظتها منجر به بروز اثر آللوپاتی بر روی بذرهای بادام وحشی شد. عصاره برگ دافنه در غلظتهای 60 و 80 درصد منجر به کاهش جوانهزنی (به ترتیب به میزان 5/6 و 13 درصد)، طول ریشهچه (به ترتیب به میزان 1/20 و 2/26 درصد) و درصد بازدارندگی (به ترتیب به میزان 8/6 و 6/13 درصد) شد. بیشترین تأثیر عصاره ریشه دافنه بر بذر بادام وحشی در غلظت 80 درصد مشاهده شد که باعث کاهش درصد جوانهزنی (69 درصد)، طول ریشهچه (01/93)، درصد بازدارندگی (73 درصد)، متوسط زمان جوانهزنی (2/9 درصد) و سرعت جوانهزنی (42/12 درصد) گردید.
نتیجهگیری
عصاره ریشه اثر آللوپاتی بیشتری نسبت به برگ بر ویژگیهای جوانه زنی بذر بادام وحشی داشت. همچنین در هر دو عصاره ریشه و برگ با افزایش غلظت، اثر آللوپاتی نیز افزایش یافت. در نهایت این بررسیها نشان داد که اثر آللوپاتی یکی از عواملی است که در جدایی رویشگاه دافنه و بادام یک منطقه، نقش بسزایی داشته است. این یافته نشان می هد که در اجرای پروژههای اصلاحی مرتع، بهویژه انجام عملیات بیولوژیک در مناطق مشابه با استفاده از این دو گونه، ملاحضات اکولوژیک از جنبه اثر دگر آسیبی این دو گونه بر یکدیگر در نظر گرفته شود تا احتمال موفقیت پروژههایی از این دست افزایش یابد.
عبدالحمید حاجبی؛ حمید رضا میرداودی؛ محمدامین سلطانی پور
دوره 29، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 66-85
چکیده
گونه لاتی (Taverniera spartea) یکی از گونههای مهم مراتع خلیج و عمانی است. در این پژوهش، برخی از نیازهای اکولوژیک گونه لاتی و پاسخ آنها به عوامل خاکی و توپوگرافیکی در سه رویشگاه اصلی در استان هرمزگان (سیاهو، احمدی و بشاگرد) تعیین شد. نتایج نشان داد که درصد پوشش در سطح یک درصد و درصد خاک لخت و درصد سنگ و سنگریزه در سطح 5 درصد معنیدار ...
بیشتر
گونه لاتی (Taverniera spartea) یکی از گونههای مهم مراتع خلیج و عمانی است. در این پژوهش، برخی از نیازهای اکولوژیک گونه لاتی و پاسخ آنها به عوامل خاکی و توپوگرافیکی در سه رویشگاه اصلی در استان هرمزگان (سیاهو، احمدی و بشاگرد) تعیین شد. نتایج نشان داد که درصد پوشش در سطح یک درصد و درصد خاک لخت و درصد سنگ و سنگریزه در سطح 5 درصد معنیدار بود. بکارگیری مدل جمعی تعمیمیافته، برای هر یک از متغیرهای محیطی، نشان داد که متغیرهای درصد آهک خاک، درصد رس، اسیدیته، درصد کربن آلی خاک، ازت خاک و درصد خاک لخت بر عملکرد گونه، معنیدار میباشند. افزایش درصد رس خاک از مدل کاهشی، افزایش اسیدیته خاک، از حالت دو مد، افزایش مقدار آهک خاک و همچنین مقدار درصد خاک بدون پوشش، از مدل زنگولهای، افزایش درصد کربن آلی و ازت خاک هر دو از مدل افزایشی پیروی کرد. بررسی فنولوژی گونه نشان داد که رویش این گیاه از دهه دوم آبانماه شروع میگردد و از دهه سوم اردیبهشتماه وارد مرحله رکود میشود. باتوجه به ارزش غذایی گونه و نقش آن در حفاظت خاک مراتع، پیشنهاد میشود در مناطق تخریبشده مرتعی که شرایط استقرار آن را دارا هستند، نسبت به کاشت این گونه اقدام شود.
قاسمعلی ابرسجی؛ محمد مهدوی؛ محمدحسن جوری
دوره 22، شماره 2 ، مرداد 1394، ، صفحه 308-318
چکیده
بررسی برخی از خصوصیات اکولوژیکی گونه مرتعی Frankenia hirsuta با هدف شناخت و دستیابی به اطلاعات کاربردی در مراتع شور استان گلستان انجام شد. این منطقه دارای خاک شور با سفره آب زیرزمینی کم عمق بوده و معمولاً گیاهان شورپسند در آن رویش دارند. جهت بررسی این گونه برخی عوامل مانند خصوصیات خاک، پوشش گیاهی، فنولوژی، کیفیت علوفه، ارزش رجحانی و غیره ...
بیشتر
بررسی برخی از خصوصیات اکولوژیکی گونه مرتعی Frankenia hirsuta با هدف شناخت و دستیابی به اطلاعات کاربردی در مراتع شور استان گلستان انجام شد. این منطقه دارای خاک شور با سفره آب زیرزمینی کم عمق بوده و معمولاً گیاهان شورپسند در آن رویش دارند. جهت بررسی این گونه برخی عوامل مانند خصوصیات خاک، پوشش گیاهی، فنولوژی، کیفیت علوفه، ارزش رجحانی و غیره تعیین گردید. نتایج نشان داد، این گونه در این اکوسیستم بر روی خاکهایی با بافت سیلتی لوم، اسیدیته 7/7 تا 8/7 و هدایت الکتریکی 2/28 تا 2/30 دسیزیمنس بر متر پراکنش دارد. معمولاً رشد مجدد پاییزه در این گونه از مهر ماه آغاز شده، ولیکن رشد رویشی فعال از اواسط بهمن ماه شروع و گلدهی در خرداد و بذردهی در مرداد ماه اتفاق میافتد. در مرحله رشد رویشی دارای 3/10 درصد پروتئین خام میباشد که این میزان در مرحله گلدهی به 7/8 درصد و در مرحله بذردهی به 1/7 درصد کاهش مییابد. این گونه علاوه بر دارا بودن ریشه راست، ریشههای جانبی و فرعی نیز دارد. طول ریشه اصلی کوتاه و معمولاً در حدود 5 سانتیمتر ولی طول ریشه فرعی حدود 50 سانتی متر که ابتدا به حالت افقی در خاک حرکت نموده و سپس بصورت عمقی نفوذ مینماید. بطور کلی این گونه معمولاً در منطقه شور استان، بصورت لکهای و در مکانهای پست و نقاطی که از رطوبت مناسب و شوری به نسبت کمتری برخوردار است، انتشار دارد. جهت حفظ و بهره برداری پایدار از این گونه پیشنهاد میشود که ضمن رعایت زمان مناسب ورود و خروج دام، هر چند سال یکبار نسبت به بذر پاشی این گونه در نقاط مستعد اقدام شود.
کاظم ساعدی؛ حسین آذرنیوند؛ روح انگیز عباس عظیمی؛ بهنام حمزه
دوره 15، شماره 4 ، اسفند 1387، ، صفحه 464-474
چکیده
با توجه به رویشگاه جامعه استپی درمنه در ایران، تحقیقات پایهای جهت شناخت جنس درمنه در حال انجام است. در مقاله حاضر به ویژگیهای کمی و کیفی آناتومی هشت جمعیت (شش گونه) درمنه موجود در استان آذربایجان غربی از منظر سیستماتیکی و اکولوژیکی پرداختهایم. در این مطالعه، بعد از شش ماه پیشتیمار محلول آب و الکل (70%) برای نرم شدن اندامها ...
بیشتر
با توجه به رویشگاه جامعه استپی درمنه در ایران، تحقیقات پایهای جهت شناخت جنس درمنه در حال انجام است. در مقاله حاضر به ویژگیهای کمی و کیفی آناتومی هشت جمعیت (شش گونه) درمنه موجود در استان آذربایجان غربی از منظر سیستماتیکی و اکولوژیکی پرداختهایم. در این مطالعه، بعد از شش ماه پیشتیمار محلول آب و الکل (70%) برای نرم شدن اندامها و حفظ حالت بافتها ، برگ، ریشه، ساقه و اپیدرم پنج بوته از هر جمعیت به صورت برش دستی جهت مطالعات میکروسکوپی آماده شد. بعد از رنگآمیزی لازم، اندازهگیریها و تهیه عکس در بزرگنماییهای مختلف و توسط میکروسکوپ نوری انجام شد. جمعیتهای خشکیپسند واقعی (گزرومرفها) به لحاظ سازگاری و تغییراتی که در ساختار و شکل ظاهری حاصل کردهاند مورد بررسی قرار گرفتند. جهت تعیین خصوصیاتی که قادر به تفکیک اکولوژیک یا سیستماتیک جمعیتها یا گونهها از هم باشند به کمک نرمافزار SPSS تجزیه واریانس یکطرفه صورت گرفت. نتایج حاکی از این میباشد که اغلب ویژگیها به شدت تحت تأثیر عوامل اکولوژیکی و رویشگاهی میباشند؛ بهگونهای که تقریباً تمامی ویژگیها بین تمام جمعیتها (حتی جمعیتهای متعلق به یک گونه واحد) دارای اختلاف معنیداری بودند. مهمتر اینکه، عواملی مانند اندازه و تراکم روزنهها که سایر محققان جهت تفکیک گونهها پیشنهاد دادهاند، برای جنس یاد شده ناکارآمد میباشد.
داریوش قربانیان؛ سودابه کروری؛ پروین صالحی؛ عمار رفیعی امام؛ سید محمد موسوی
دوره 15، شماره 4 ، اسفند 1387، ، صفحه 525-539
چکیده
به منظور شناخت مهمترین عوامل موثر بر زردی و پژمردگی تاغهای دستکاشت، مطالعه برخی عوامل اساسی اکولوژیکی در منطقه محسنآباد گرمسار بهعنوان منطقهای با تاغزار دستکاشت و منطقه چاه جام شاهرود با تاغزار طبیعی انجام شد. در روش تحقیق، بررسی شرایط موجود تاغزارهای طبیعی و دستکاشت استان و انجام مطالعه فنولوژی، خاک شناسی، هواشناسی، ...
بیشتر
به منظور شناخت مهمترین عوامل موثر بر زردی و پژمردگی تاغهای دستکاشت، مطالعه برخی عوامل اساسی اکولوژیکی در منطقه محسنآباد گرمسار بهعنوان منطقهای با تاغزار دستکاشت و منطقه چاه جام شاهرود با تاغزار طبیعی انجام شد. در روش تحقیق، بررسی شرایط موجود تاغزارهای طبیعی و دستکاشت استان و انجام مطالعه فنولوژی، خاک شناسی، هواشناسی، تعیین قوهنامیه بذرها در سالهای مختلف، تعیین درصد رطوبت و ماده خشک در سرشاخههای پایههای سبز، پژمرده و زرد کامل، برای تعیین نقش عوامل یادشده در زردی تاغها، پیشبینی شد. نتایج بدست آمده از مطالعه تاغزار دستکاشت با شرایط تاغزارهای طبیعی مقایسه شده است. براساس این نتایج، بارندگی و درجه حرارت نقش مستقیم بر رشد و بذردهی درختچههای تاغ دارد. مهمترین عوامل مؤثر بر زرد شدن تاغها علاوه بر شرایط آب و هوایی، کمبود عناصر تبادلی و مغذی در خاک، بافت نامساعد خاک و نزدیکی فواصل درختان و درختچهها که سبب ایجاد رقابت درون گروهی شدیدی شده، شناسایی شد. وجود تکپایههای تاغ سرسبز و شاداب در بین گروهی از تاغهای زرد و خشک و پژمرده به علت مقاومت ژنتیکی آنها بوده و احتمالاً از گونههای بومی کویرهای مرکزی ایران هستند.